معرفی کتاب ها به صورت هر روزه در پایین این جدول قابل مشاهده است.

در صورتی که مایل به بازدید موضوعات معرفی کتاب به صورت جداگانه هستید بر روی تصویر هر روز کلیک کنید.

شنبه

روایت

کتاب های داستان کوتاه، رمان، ادبیات داستانی و...

یکشنبه

نگاه

کتاب هایی که دارای وجه دیداری- تصویری

دوشنبه

شعر

کتاب شعر ایران و جهان، نقد و تحلیل شعر و...

سه شنبه

پژواک

کتاب های صوتی، رادیویی و پادکست های مربوط به کتاب

چهارشنبه

مهارت

کتاب هایی درباره انواع مهارت های شغلی و کارآفرینی

طنز

آثار طنز و فکاهی و - پژوهش ها و تحقیقاتی درباره طنز و فکاهی

گفتگو

کتاب های گفتگو محور و کتاب هایی در مورد گفتگو

پنجشنبه

مقاومت و پایداری

کتاب های مقاومت و پایداری از پنج قاره جهان

جمعه

زندگی

کتاب های انگیزشی، روانشناسی، تربیتی و...

شنبه ۱۴خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۶۰، هفته سی و هشتم*روایت

سیر زندگی روح الله

کتاب «الف لام خمینی» با معرفی خاندان امام خمینی آغاز می شود و سیر زندگی روح الله را از تولد، نشو و نما، تحصیل در زادگاه، ادامه درس آموزی در اراک و مهاجرت به حوزه علمیه قم پی می گیرد. می توان این زندگینامه را به دو بخش کلی تقسیم کرد. اول، زندگی علمی حضرت روح الله خمینی در قم، که بیش از چهل سال از عمر او را در بر گرفت. امام خمینی در این چهار دهه درس گرفت، درس داد، نوشت و ماترک چشمگیری از منشورات و شاگردان به جا گذاشت. دوم، زندگی سیاسی حضرت امام است که از اواسط سال ۱۳۴۱ شمسی آغاز می شود و با فراز و نشیب های فراوان شانزده سال بعد، به پیروزی نهضت اسلامی در سال ۱۳۵۷ می رسد.

نویسنده درباره این تحقیق گفته: گشت و گذار تاریخی در هر دو مقطع با دشواری روبرو بوده است؛

دوره اول به جهت نبودن اسناد، و دوره دوم به علت فراوانی اسناد؛ چرا که تاریخ نگار برای یافتن روایت درست و رسیدن به حقیقت واقع می باید از مسیر پر پیج و خم راستی آزمایی مدارک و یادهای به جای مانده عبور کند و در دام خبرها و خاطرات تبلیغی نیافتد.

* قسمت هایی از کتاب:

 بیش از چهل روز از ماجرای تقسیم فلسطین می گذشت که اعلام شد آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی برای حمایت از مسلمانان پاکستان و فلسطین، از مردم تهران دعوت کرده در مسجدشاه گردهم آیند. در آن زمان مسلمانان پاکستان که به تازگی از هند جدا شده بودند، تحت تعرض هندوها آزار دیده، کشته می شدند. آیت الله کاشانی که با پیشینه استعماری انگلیس آشنا بود، در اطلاعیه ای قطعنامه ۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل متحد را «ظلم فاحش» خواند و پیش بینی کرد تشکیل دولت یهودی در آینده کانون مفاسد بزرگ برای مسلمین خاورمیانه بلکه تمام دنیا خواهد بود.» جراید خبر از اجتماعی ۱۵ هزار نفری در مسجدشاه دادند. سخنران اصلی این مراسم آقای فلسفی بود. او گفت که دردی که امروز بر فلسطین وارد شده، دردی است بر پیکر جهان اسلام. وی خبر داد که آیت الله کاشانی دو حساب برای کمک به مسلمانان پاکستان و فلسطین در بانک ملی گشوده و چشم انتظار یاری مردم است. با موضوع فلسطین حداقل تا پنج ماه بعد واکنش آشکاری در سطح جامعه ایران پیدا نکرد، اما درگیری های مسلمانان آن سرزمین با یهودیان همچنان ادامه داشت. انگلیس پیش از این خبر خروج خود را از فلسطین داده بود؛ و در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۲۷ به قیمومت ۲۵ ساله خود پایان داد. با اعلان این خبر، دولت مستقل یهودی به نام اسرائیل اعلام موجودیت کرد. کشورهای عربی پیرامون فلسطین که نقشه تقسیم آن سرزمین را پیاده شده دیدند، ارتش های خود را برای نبرد با دولت جعلی اسرائیل به صحنه کشاندند. جنگ آغاز شد. آیت الله کاشانی از مردم تهران دعوت کرد روز ۳۱ اردیبهشت برای ابراز همدردی با مسلمین فلسطینی و اظهار تنفر از عملیات خصمانه یهود در مسجدشاه گردهم آیند.

 شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: الف، لام، خمینی

نویسنده: هدایت‌الله بهبودی

ناشر: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی

تعداد صفحات: ۱۱۵۷ صفحه

اجتماع مردم در مسجدشاه پرشکوه بود. خطابه ای را که آیت الله کاشانی نگاشته بود، خواندند و سپس قطعنامه ای در ۶ ماده در حمایت از مسلمانان فلسطین قرائت شد. پس از پایان مراسم جمعیت با سردادن شعار از خیابان ناصرخسرو و میدان سپه خود را به میدان بهارستان و مدرسه سپهسالار رساند. در آنجا نیز سخنان مهیجی در باب فلسطین ایراد گردید. گفته شده حاج آقا روح الله خمینی در همین زمان نامه ای به پاپ نوشت و از طریق نماینده سیاسی واتیکان در تهران برای او فرستاد. «قضیه از این قرار بود که مجلسی در تهران برگزار شد و [آقای خمینی] نیز در آن مجلس کردند. قرار بر این شد که از طرف روحانیت ایران نامه ای برای پاپ نوشته شود. چندین نامه نوشته شد اما تنها نامه [ایشان] را انتخاب کردند و همان را برای پاپ فرستادند.» امضاء نامه روحانیت تهران بود. اعلامیه آیت الله بروجردی علیه تقسیم فلسطین در خرداد ۱۳۲۷ منتشر گردید.

* درباره نویسنده:

وی در سال ۱۳۳۹ در تبریز به دنیا آمد و در تهران رشد و پرورش یافت و دارای مدرک کارشناسی رشته تاریخ است. بهبودی در طی این دوران مسئولیتهای مختلفی را بر عهده داشت؛ مسئول بخش خبرنگاری و عکاسی روزنامه تهران تایمز، مسئول بخش (سرویس) فرهنگی روزنامه ایران، مسئول دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، مدیر مسئول و صاحب امتیاز دوهفته نامه کمان، سردبیر فصلنامه مطالعات تاریخی. همچنین وی موفق به کسب جوایز متعددی در جشنواره ها شده است؛ برنده دوم جشنواره هشتم مطبوعات در رشته یادداشت، برنده اول جشنواره نهم مطبوعات در رشته سرمقاله، برنده جایزه شهید آوینی (دوره اول)

* دیگر آثار نویسنده:

«شرح اسم» (زندگینامه رهبر جمهوری اسلامی ایران، سید علی خامنه‌ای)/ یادهای زلال/ تبریز در انقلاب/ سفر به حلبچه/ سفر به روسیه ۹۳/ سیمای حج در سال ۷۰/ ادبیات در جنگ‌های ایران و روس/ شهید صدوقی / سفر به قله‌ها (پنج گزارش جنگی)/ پا به پای باران (دو گزارش از خرمشهر)/ سفر به قبله (یادداشت‌های حج ۱۳۷۰)/ ادبیات نوین ایران پس از نهضت مشروطه انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک(۲۵ جلد) / یاران آسمانی (خاطرات فرماندهی لشکر ۳۱ عاشورا)/ روزشمار تاریخ معاصر ایران (جلد دوم: ۱۳۰۱ خورشیدی - جلد سوم: ۱۳۰۲ خورشیدی)/ سفر بر مدار مهتاب (گفتگو با کبرا سیل‌سه‌پور، همسر سید علی اندرزگو/ موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/ خرمشهر، کو جهان‌آرا (گفتگو با صغرا اکبرنژاد، همسر سید محمد جهان‌آرا)/ مرتضی آیینه زندگی‌ام بود (گفتگو با مریم امینی، همسر سید مرتضی آوینی)/ خرمشهر، خانه‌ای رو به آفتاب (گفتگو با صدیقه زمانی، همسر [سردار] عبدالرضا موسوی)/ مدال و مرخصی (کتابی صوتی-انگلیسی است که خاطراتی تلخ و شیرین از زبان یک اسیر عراقی می‌باشد)

جمعه ۱۳خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۹، هفته سی و هفتم*زندگی

کتابی نانوشتنی

کتاب زندگی من در گذر زمان اثر پیتر بروک را می توان «خاطرات مجازی» هم نامید.

البته نه به این خاطر که در نوشته های بروک کذبی وجود داشته باشد، بلکه فن نگارش اثبات کرده که ذهن، توانایی ثبت طولانی مدت خاطرات را ندارد. برعکس ذهن جریانات پراکنده را طوری نگهداری می کند که رنگ، صدا یا مزه های خاص را تداعی نکرده و فقط با قدرت تخیل عینیت می یابند که این خود به نحوی «موهبت» است.

هم‌چنان که این را می‌نویسم بودن کتابی نانوشتنی را درک می‌کنم؛ کتابی که از خاطره‌ها پر شده و متعلق به آن‌هایی است که آن خاطره‌ها را به اشتراک در میان خودشان تقسیم کرده‌اند.

این کتاب همان لوح مکتومی است که به درازی شب‌ها و داستان‌های پیش از خواب و جدایی‌ها و بازدیدارها، موقعیت‌های خاص با بچه‌ها، خانواده، صمیمی‌ترین دوست است و همه‌ این‌ها خاطره‌هایی است که نه دیدنی برای چشم‌های دیگر است و نه شنیدنی برای گوش‌های دیگر.

* درباره نویسنده:

پیتر استفان پل بروک (زاده ۲۱ مارس ۱۹۲۵) کارگردان نوآور تئاتر و سینمای بریتانیایی است. او با بدعت و تأثیرگذاری بر تئاتر معاصر با به‌کارگیری عناصر تئاتر شرق به شهرت رسید. پیتر بروک در سال ۱۹۲۵ در لندن زاده شد و و تحصیلات خود را در رشته تئاتر در دانشگاه آکسفورد گذارند. او همچنین تعدادی فیلم مهم را در انگلستان و فرانسه کارگردانی کرده‌است. آثار نمایشی بروک تحت تأثیر تئاتر روایی برتولت برشت و نگاه تیره اجتماعی جان کت، محقق آثار شکسپیر است. از این نویسنده کتاب «فضای خالی» با ترجمه «اکبر اخلاقی» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

* بخشی از متن کتاب زندگی من در گذر زمان

پرستار سعی می کرد با پسر پنج ساله ای که خود را نیمه شب در بیمارستان می دید به مهربانی رفتار کند. او گفت: «پرتقال می خواهی؟» با لجاجت جواب دادم: «نه». می خواست مرا تحریک کند اما حقه همیشگی اش ثمری نداد و تحملش را از دست داد. با درشتی گفت: براستی می خواهی آنها را داشته باشی؟ من می خواهم به اتاق عمل برگردم.» به خاطر ماسکی که بر روی بینی ام بود پرسید: «بوی پرتقال ها را حس می کنی؟» ناگهان سروصدا و بویی تند، جهشی سریع و حرکتی رو به بالا روی داد. سعی کردم تحمل کنم اما توان از کف دادم و آرام بیهوش شدم. سروصدا و ترس با فراموشی درهم آمیخت و این اولین ناامیدیی بود که به من آموخت رها کردن چقدر دشوار است. سالها گذشت و من لباس رزم (سربازی) به تن کردم. با آن تغییر قیافه کسی نمی توانست مرا بشناسد. در حالی که جنگی در پیش بود و هر دانشجو در آکسفورد مجبور بود تا هفته ای یکبار امتیازات لازم را برای افسر شدن کسب کند، زیرا دروس دوره افسری با لیسانس یکسان بود. پس از دوران کودکی، فکر جنگ مرا به وحشت می انداخت؛ به این خاطر که وقوع آن بعید به نظر نمی رسید و معتقد بودم اگر روزی جنگ شود با پنهان شدن در زیر رختخوابم می توانم از آن بگریزم. اما می بینم که نمی توان به سادگی از آن گذشت و…

* چرا باید زندگی‌نامه بخوانیم؟ قطعا به ازای هر فرد موفق در دنیا، حداقل یک زندگی‌نامه وجود دارد. حتی شاید دیده باشید که برای زندگی یک فرد موفق و مهم در دنیا، شاید چندین و چند زندگی نامه مختلف نیز وجود داشته باشد.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: زندگی من در گذر زمان

نویسنده: پیتر بروک

مترجم: کیومرث مرادی

 ناشر: قطره

تعداد صفحات: ۳۱۶ صفحه

برخی از این زندگی‌نامه‌ها توسط خود فرد و برخی دیگر توسط افراد دیگر گرد‌آوری می‌شوند. اما زندگی‌نامه همانطور که می‌دانید، شرح جزء به جزء زندگی یک فرد نیست. اگر اینطور باشد، به ازای هر روز زندگی یک نفر، باید یک فصل کتاب نوشت. به همین دلیل تنها نقاط مهم و کلیدی زندگی افراد مهم در دنیا، داخل زندگی‌نامه آنها وجود دارند. اما واقعا چه لزومی دارد که ما زندگی‌نامه دیگران را بخوانیم؟ اصلا دانستن اتفاقات مهم زندگی یک نفر، به جز ارضاء حس کنجکاوی ما، چه خاصیت دیگری دارد؟

- تاریخ تکرار می‌شود

گاهی می‌توان از خواندن زندگی‌نامه افراد موفق، موفقیت او را دوباره تکرار کرد.  حتما قدم برداشتن در مسیر چنین افرادی بسیار دشوار است. فراز و نشیب‌های مختلف را باید تحمل کنید تا به موفقیت دست یابید. اما این را بدانید که تاریخ را دوباره می‌توان تکرار کرد. شاید برخی از خواندن زندگی‌نامه افراد مشهور و موفق تنها حسادت کنند. این دسته افراد بر این باور هستند که موفقیت تنها بر اساس بخت و اقبال است. اما واقعا اینطور نیست. شما می‌توانید تاریخ‌ساز باشید. با خواندن زندگی‌نامه می‌توان روش تکرار تاریخ را فهمید.

- راه حل مناسبی برای مشکلتان پیدا خواهید کرد

 گاهی امکان دارد در زندگی روزمره و یا حرفه شغلی خود دچار مشکلی غیر قابل حل شده باشید. زمانی که به چنین مرحله‌ای رسیدید، باید از کمک و تجربه دیگران استفاده کنید. شاید افراد موفق زیادی در حوزه مورد نظر اطرافتان نباشند. اما قطعا می‌توانید با خواندن زندگی نامه افراد موفقی که در راه شما پیشتاز بوده‌اند، به راه حل مناسبی دست پیدا کنید. مهم نیست که در چه زمینه‌ای مشکل دارید. مهم این است که حداقل یک نفر پیش از شما این مسیر را پشت سر گذاشته و به موفقیت‌های بزرگی نیز دست پیدا کرده.

زمانی که یک نفر با مشکلات و چالش‌هایی که شما به تازگی رو به رو شده‌اید، رو به رو شده و آنها را با موفقیت پشت سر گذاشته، قطعا می‌توانید از آن یک نفر برای حل مشکل خود کمک بگیرید. قطعا دسترسی به این افراد کار ساده‌ای نیست. بعضا آنها در خارج از کشور زندگی می‌کنند یا حتی چشم از جهان فرو بسته‌اند. اما یادگار و میراث آنها هنوز هم در دسترس است. شما می‌توانید از زندگی‌نامه آنها استفاده کنید و شاهد راه‌حل‌هایی باشید که آنها برای حل مشکلات خود استفاده کردند. الگو برداری از چنین راه‌کارهایی بسیار ساده‌تر از پیدا کردن راه‌کار جدید خواهد بود.

- از موفقیت یا شکست‌ها درس بگیرید

گاهی شاید با خودتان تصور کنید که تنها از موفقیت دیگران می‌توان درس گرفت. این در حالی است که شکست درس بزرگ‌تری در زندگی به ما می‌دهد. ما آنقدر زنده نیستیم تا به حد نیاز تجربه کسب کنیم. اما می‌توانیم با دیدن موفقیت یا شکست دیگران، درس‌های بزرگی را به دست آوریم. برای اینکه چنین موضوعی را بهتر درک کنید، بهتر است خودتان را در موقعیتی قرار دهید که در حال مواجهه با یک کودک خردسال هستید. کودکی که تازه به راه افتاده و با حس کنجکاوی زیاد، به دنبال کشف دنیای اطراف خود است.  شما به عنوان یک فرد بزرگسال که سال‌ها تجربه راه رفتن دارید، چه کمکی می‌توانید به او کنید؟ زمانی که می‌دانید آن کودک در صورت قدم برداشتن در مسیری خاص، دچار آسیب‌دیدگی می‌شود، چه اقدامی می‌کنید؟ آیا غیر از این است که کودک را از ادامه مسیر وا می‌دارید؟ اصلا شما این تجربه را چطور به دست آورده‌اید؟ آیا اصلا می‌توان تمام شکست‌های دنیا را تجربه کرد و از آنها درس گرفت؟ اصلا از کجا ما می‌دانید که مثلا با خوردن یک سم دچار مرگ می‌شویم؟ آیا برای تایید این موضوع باید همه ما آن سم را مصرف کنیم؟

قطعا نمی‌توان هر شکستی را تجربه کرد. به همین دلیل بهتر است داستان زندگی دیگران را بدانیم. بدانیم که کدام راه و کدام چاه است. اگر زندگی نامه افراد مختلف را به خوبی بخوانیم، خواهیم دید که کدام مسیر رو به شکست و کدام مسیر رو به پیروزی و موفقیت است. 

- می‌توانید الگو بگیرید

 هر فردی در هر مرحله‌ای از زندگی خود، نیاز به یک الگو دارد. الگو گرفتن از افراد تنها به دوران کودکی و نوجوانی باز نمی‌گردد. البته همه ما در این دوران الگوی منحصر به فرد خود را داشتیم. هر انسانی زمانی که وارد دوران جوانی می‌شود، قصد دارد تا به هر طریقی نام خودش را در تاریخ ثبت کند. افکار همه جوانان سرشار از موفقیت و آرزو‌های بلند پروازانه است. هر انسانی برای رسیدن به موفقیت نیاز به یک الگو دارد. اما یک الگوی مناسب را از کجا می‌توان پیدا کرد؟ آیا تنها با توجه به موفقیت دیگران می‌توان الگو گیری کرد؟ آیا باید الگو را از میان اطرافیان خود انتخاب کنیم؟ اصلا چطور می‌‌توان الگو را شکل داد؟

کاملا مشخص است که برای الگو گرفتن، باید جزئیات زندگی یک فرد موفق را به صورت کامل بدانیم. خوشبختانه با وجود زندگی‌نامه افراد مشهور و موفق، دیگر پیدا کردن جزئیات زندگی آنها، اصلا یک چالش بزرگ نیست. پس اگر شما هم می‌خواهید در مورد زندگی الگوی مورد نظر خود به خوبی اطلاعات کسب کنید، تنها راه، خواندن زندگی‌نامه آن فرد است.

- هر زندگی نامه یک درس مهم در زندگی است

 گاهی با دیدن ظاهر زندگی یک فرد مشهور، تصور می‌کنید که او در اوج خوشبختی زندگی می‌کند. اما اکثر ما غافل از این هستیم که پشت خوشبختی های ظاهری و رایج، چه سختی‌ها و مشقت‌هایی وجود دارند. بیشتر ما انسان‌ها تصور می‌کنیم که موفقیت دیگران، تنها شانس و اقبال بوده و خودشان هیچ نقشی در آن نداشتند. این در حالی است که اکثر افراد موفق، تنها با پشتکار، تلاش و ثبات قدم توانستند به جایگاهی که دارند، برسند.

همه ما این را می‌دانیم که بزرگ‌ترین و سخت‌گیر‌ترین مدرسه دنیا، زندگی است. همه ما چیز‌های ریز و درشتی را در زندگی آموختیم و بهای آن را با عمر خود پرداخت کردیم. ما قطعا نمی‌توانیم به اندازه‌ای عمر کنیم که همه چیز را بیاموزیم. پس تنها راه باقی مانده این خواهد بود که از عمر دیگران استفاده کنیم. تنها راه استفاده از عمر دیگران نیز، خواندن زندگی نامه آنها است. با این کار انگار در راه آنها قدم زدیم، مشکلات آنها را دیدیم و آنها را با هم حل کرده‌ایم. چه چیزی بهتر از این می‌تواند برای ما باشد؟

- باعث بالا بردن اعتماد به نفس می‌شود

 زمانی که زندگی‌نامه یک فرد بسیار موفق در دنیا را می‌خوانیم، گاهی خواهیم دید که از چه جایگاهی مسیر موفقیت خود را آغاز کرده‌اند. شاید با خواندن زندگی‌نامه فردی که آرزوی زندگی او را داریم، دریابیم که ابتدای مسیر شروع، موفقیتی بسیار وخیم‌تر از ما را داشته. زمانی که با چنین مسائلی رو به رو می‌شویم، می‌بینیم که چقدر قدر داشته‌های خود را نمی‌دانیم. می‌بینیم که چقدر می‌توانیم مسیر ساده‌تری داشته باشیم اما جرات شروع آن را نمی‌کنیم. این باعث می‌شود تا با اعتماد به نفس بیشتری مسیر موفقیت را شروع کنیم.

گاهی باید تنها خودمان را باور داشته باشیم. گاهی در خواندن زندگی نامه یک فرد موفق، خواهیم دید که ما نیز مهارت‌های مشابه و چه بسا بهتر از الگوی خود داریم و تنها نمی‌دانیم چطور از آن استفاده کنیم. شناخت استعداد و توانایی‌ها، به ما آنقدر اعتماد به نفس می‌دهد که حتی در پی جا به جا کردن یک کوه برویم. خواندن زندگی نامه الگویی که در ذهنمان داریم، باعث می‌شود بفهمیم که الگوی ما نیز تنها یک انسانی عادی و کاملا معمولی است. حتی امکان دارد شما در جایگاه بالاتری قرار داشته باشید و تنها جرات شروع را ندارید.

- راهی جدید را روشن می‌کند

 گاهی انسان باید یک گام بالاتر برود و زندگی خود را از فراز آسمان نگاه کند. زمانی که در یک ماز (مسیر تو در تو) افتاده باشید، قطعا پیدا کردن مسیر پایان بسیار دشوار خواهد بود. اما اگر بتوانید با یک دوربین از بالا به خودتان نگاه کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا دیگر پیدا کردن مسیر پایان دشوار خواهد بود؟ در بسیاری از موارد ما انسان‌ها خودمان را در یک مسیر تو در توی خیالی قرار می‌دهیم. آنقدر خودمان را درگیر حل یک مشکل می‌کنیم، که به فکر راه‌های دیگر نخواهیم بود. گاهی پیدا کردن یک راه جدید، بهتر از حل کردن مشکلی است که با آن سر و کار دارید.

گاهی باید رها کردن را بیاموزیم. همیشه رها کردن اشتباه نیست. شاید راهی که پیش گرفتید، اصلا بنا نیست شما را به سمت موفقیت هدایت کند. با این حال باز هم ممکن است روی آن مسیر پا فشاری کنید. اما با خواندن زندگی‌نامه یک فرد مشهور و موفق که مسیری مشابه شما را داشته، می‌توانید ببینید که چه گزینه‌های دیگری پیش روی شماست.

- با راز‌های موفقیت آشنا می‌شوید

 معمولا کسانی که به موفقیت‌های جهانی و چشم‌گیر دست پیدا کرده‌اند، ترسی از آشکار کردن رازهای موفقیت خود ندارند. زمانی که زندگی‌نامه اکثر افراد موفق دنیا را بخوانید، خواهید دید که به هر راه و طریقی تلاش می‌کنند تا مردم و مخاطبین را در جریان راز‌های موفقیت زندگی خود بگذارند. آنها این کار را تنها برای این انجام می‌دهند که دنیا جای بهتری برای زندگی باشد. شاید اگر یک فرد به موفقیت کوچکی دست پیدا کند، با تمام وجود، راز موفقیت خودش را بروز نمی‌دهد. اما اگر همین فرد، به چنان موفقیت بزرگی دست پیدا کند که همه جهان آرزوی آن را داشتند، دیگر نگران افشا شدن راز خود نیست.

به همین دلیل اگر کمی با دقت خط به خط زندگی‌نامه افراد موفق را بررسی کنید، خواهید دید که با کمال میل راز موفقیت زندگی خود را در اختیار شما قرار داده‌اند. چه چیزی بهتر از این می‌توان پیدا کرد؟ انگار که به عنوان مثال بیل گیتس کنار شما ایستاده و راه موفق شدن در زندگی را به شما نشان می‌دهد. پس با خواندن زندگی‌نامه این دسته افراد، به دنبال پیدا کردن راز‌های موفقیت او باشید. شاید در ابتدا تصور کنید که این رازها تنها در مورد همان فرد خاص کارایی دارند. اما با خواندن چند زندگی‌نامه دیگر و پیدا کردن نقاط مشترک، می‌توانید به یک جمع‌بندی عالی برسید و آن را سرلوحه زندگی خود قرار دهید.

* درباره مترجم:

کیومرث مرادی (۱۳۵۱ در تهران) نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه ایرانی و مؤسس مدرسه تخصصی بازیگری و کارگردانی پادمآرت (کمپانی تئاتر امید ایران) است.

* دیگر آثار مترجم:

 «نقطه عطف» نوشته پیتر بروک (ترجمه این کتاب به‌طور مشترک با گودرز می‌رانی انجام شد) انتشارات فرهنگ کاوش۱۳۸۳.

پنج شنبه ۱۲خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۸، هفته سی و هفتم*مقاومت و پایداری

از حلقوم محرومان و ستمدیدگان

سرآغاز ترانه های مقاومت، مرثیه ای بر زندگی تباه شده و روزگار به هدر رفته و آخرین کلام این ترانه ها رثایی است در سوگ انسان های زنده که به مرگ تدریجی دل سپرده اند. ترانه های مشرقی، ترانه های سرزمین سیاهان آفریقا، سرخ پوستان، چرکین جامگان یا کارگران معدن، ترانه های کابوها و گاوچرانان، لولیان عشایر و کوچی های دشت و بیابان و... از ترانه های کتاب است.

ترانه های مقاومت، گل واژه های ادبیات مردمی و سرآغاز روایت حدیث خفته در چشمان رنجدیدگان سینه چاک دیارهای دوردست است. ترانه هایی که از حلقوم محرومان و ستمدیدگان به گونه ای نغز برخاسته و بر دلها می نشیند. ترانه های که به آوای بلند فریاد برمی دارند، که هان! ای خفتگان خواب گران ـ پنبه از گوشهایتان برگیرید، و پلکهای سنگین خواب برگرفته تان را از هم بگشایید و لختی خیره بر ما بنگرید. که چه سان استخوان به زیر رنج و حرمان خود می سازیم و لب از لب نمی جنبانیم، مگر آن دم که جانمان به لب برسد. آنگاه دیگر احدی را یارای دوختن لبه ای فریادآمیز ما نخواهد بود. این هفت ترانه و ترانه های دیگر از، کشورهای متفاوت و قاره های مختلف است که در یک چیز به هم مشترکند و آن درد مشترک آنانند.

هفت ترانه اول، ترانه های مشرقی اند که غم غربت بزرگی از گهواره تمدن را بر آدمهای متمدن امروز بازگو می کند که در کنار آنان چه حرمانهایی که خاک می شوند و دودی از آن برنمی خیزند.

هفت ترانه دوم، ترانه های سرزمین سیاهان آفریقا و جهان سیاهان که بر محرومیت شان صحه گذاشته و خواب را بر سپیدجامگان آشفته کرده اند.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: ترانه های مقاومت: هفت ترانه ها به ضمیمه ترانه ای دیگر

نویسنده: جابر عناصری

 ناشر چاپی: سوره مهر

تعداد صفحات: ۱۳۱ صفحه

هفت ترانه سوم، ترانه های سرخ پوستان جهانند که هنوز برده می شوند و سرزمین های آبایی شان به جرم سرخ پوست بودن اشغال، تا جهان بدون سرخ، سپید بیاید که چه زیبا رنگی است!

هفت ترانه چهارم، ترانه های چرکین جامگان یا کارگران معدن در سراسر جهان است که هنوز له می شوند و چرخهای اقتصادی و صنعتی جهان بر آنان می گذرند.

هفت ترانه پنجم، ترانه های کابوها و گاوچرانانی است که در نبود آن، جهان لباس خشونت می پوشد و انسان پوکیده می شوند، چون ترانه های که بر پوکیدگی و بی هویتی انسان معاصر توسط آنان به سرایش درآمده اند.

هفت ترانه ششم، هفت ترانه ای است از لولیان عشایر و کوچی های دشت و بیابان که حافظان و نگهدارنده نیکوی فرهنگ بومی و اصالت زندگی اند.

اشک حسرت بر گور خاطرات، خاطره های حسرت گونه است بزرگ که در شرایط غربت، دچار خفت و خواری و اسارت و بردگی شده اند. سر آغاز این ترانه ها، مرثیه ای بر زندگی تباه شده وروزگار به هدر رفته و آخرین کلام این ترانه ها رثایی است در سوگ انسانهای زنده که به مرگ تدریجی دل سپرده اند. اشعار و ترانه های قومی مندرج در این مجموعه نای شبانان بره گم کرده را به نوا در می آورد و هر دم از بیداد و عصیان سخن می گوید.

* درباره نویسنده:

جابر عَناصِری (متولد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۲۴ شمسی در اردبیل - متوفی ۲۸ فروردین ۱۳۹۵ در تهران) شاهنامه‌پژوه، ایران‌شناس، تعزیه‌شناس ایرانی و دکترای فلسفه از دانشگاه تهران بود. جابر عناصری در سال ۱۳۲۴ در اردبیل به دنیا آمد؛ تحصیلات مقدماتی را در شهر اردبیل و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون تهران با کسب مقام اول در رشته‌ ادبی در میان تمامی دانش‌آموزان ایران به انجام رساند و سپس وارد دانشگاه تهران شد و تا سطح دکتری فلسفه و علوم تربیتی در ایران و کسب تخصص در مردم شناسی در انگلستان (دانشگاه لندن) به تحصیل ادامه داد. تخصص عناصری در مردم‌شناسی، مردم‌شناسی عشایری (عشایر فلات ایران و افغانستان، و ترکیه) بوده و به ویژه بر عشایر شاه‌سون و سنگسر تمرکز داشته است. عناصری علاوه بر فارسی‌گویی شیوا و فارسی‌نویسی سره، و تسلط بر آذری در حد ترجمه و نویسندگی ادبی، به زبان انگلیسی، سنگسری و برخی زبان‌ها و لهجه‌های مختلف افغانستان و مغولستان، ترکی استانبولی، و ترکی باکو مسلط بوده است. وی برای مدتی مسئولیت بخش ایلی و عشایری و سپس ریاست اداره‌ فرهنگ عامه را بر عهده داشته است. حوزه‌ فعالیت علمی او به صورت میان‌رشته‌ای و ترکیب فلسفه‌ هنر و زیبایی‌شناسی، با مطالعات قومی، ایران‌شناسی و مردم‌شناسی عشایری، و هنرهای فولکلور به ویژه نمایش‌های آیینی حوزه‌ی تمدنی ایران بزرگ بوده است.

* دیگر آثار نویسنده:

شناخت اساطیر ایران: براساس طومار نقالان (پیوست: داستانهایی از شاهنامه و ...)- (موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/ جنگ تعزیه از مدینه، تا مدینه، مجموعه چهل مجلس شبیه خوانی/ سلطان کربلا-(موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان) / شهادت، مه جبینان گل جمال، چهار مجلس شبیه خوانی، برای نوجوانان و جوانان/ بررسی اشعار بیضای اردبیلی از دیدگاه علوم بلاغی/ شبیه نامه امام زاده محمد تقی (ع) مدفون در رودهن / شبیه نامه ی سیدجلال الدین اشرف (ع) (گیلان - آستانه ی اشرفیه)/ مناجات در رمضان/ مردم شناسی و روانشناسی هنری (موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/ تجلی دروازه ماه در آیینة اساطیر و فرهنگ عامة ایران(موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/

چهارشنبه ۱۱خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۷، هفته سی و هفتم*مهارت

آیا می خواهید نمایشنامه بنویسید؟

شما مى‌توانید از این کتاب به روش‌های گوناگونی چون راهنمایى قدم‌ به‌ قدم براى ساختن یک روایت کامل، به‌شکل فردى و گروهى، منبعى «فشرده» براى دوره‌ها و کارگاه‌هاى کوتاه‌مدت و منبعى از الگوها براى پروژه‌هاى اجرایى با مقیاس بزرگ بهره بگیرید.

مبانى کتاب راهنمای عملی نمایشنامه نویسی در وهله اول ارسطویى است و این بدان معنا نیست که روش نوئل گِرگ پاسخگوى مطالبات امروزى‌تر نمایشنامه ‌نویسى نخواهد بود. قطعاً این کتاب در بین تمام کتاب‌هاى سال‌هاى اخیر و یا حتى چندین دهه گذشته، یکى از بهترین‌هاست. گِرگ به رغم اینکه کاملاً مشخص است به مبانى نظرى نمایشنامه‌نویسى کاملاً آشناست، اما کمتر تن به تشریح اصول نظرى مى‌دهد. در بطن روش گِرگ، اصل ساختن، ابداع و صناعت به نحوى بارز وجود دارد.

نویسنده در این کتاب هدفى عملى دارد: اینکه برخى از چیزهایى را که در مورد فن ساختن نمایشنامه‌ها یاد گرفته‌، با همه قسمت کند. بخش اعظم این کتاب، بر مبناى کار او با بازیگران، نویسندگان و دیگر هنرمندان تئاتر از انگلستان و گرداگرد جهان شکل گرفته است. این کتاب همه نویسندگان از هر سن، پس‌زمینه و فرهنگ اجتماعى را ترغیب می‌کند تا به ساخت داستان‌هایى بپردازند که هوا را با مشهود کردن رفتارِ انسانِ در حالِ کنش آشفته مى‌کند.

این کتاب براى همه کسانی نوشته شده است که به عنوان قسمتی از تحول اجراى زنده، با «کلمه» سروکار دارند. حرکت عملى‌اى که این کتاب ارائه مى‌کند از طریق درگیرى نویسنده با گستره بزرگی از جمعیت‌ها و زمینه‌ها، بسط و تکامل یافته است: تئاتر آموزشى و مختص جوانان، گروه‌هاى محلى (جغرافیایى یا ذى‌نفع)، گروه‌هاى حرفه‌اى و آماتور در انگلستان و در سطح بین‌المللى. کل تمرین‌هاى کتاب به نحوى بسط یافته است که براى زمینه‌اى مشخص قابل کاربرد باشد، و تقریباً بدون استثنا، همه تمرین‌ها را مى‌توان براى هر زمینه‌اى به کار برد.

* درباره نویسنده:

این کارگردان و نمایشنامه‌نویس بزرگ در سال ۱۹۴۴ در بریتانیا متولد شد. او علاوه بر بازیگری و تدریس در عرصه‌ تئاتر، یکی از فعالان اجتماعی نیز به شمار می‌رود و در اغلب آثارش در پی بر هم زدن هنجارها و محدودیت‌های موجود در جامعه بوده است. نوئل گرگ در کینگ کالج لندن به تحصیل پرداخت و پس از آن یک مرکز هنرهای بصری بین‌رشته‌ای را پایه‌ریزی کرد و آن را برایتون کامبینیشن نام گذاشت.

نوئل بیش از ۵۰ نمایشنامه نگاشت و نمایش‌های بسیاری را به اجرا درآورد و در جریان کارگاه‌های آموزشی خود تجربه‌هایش را هم در انگلیس و هم در سرتاسر دنیا با دوستداران تئاتر در میان گذاشت. او سرانجام در سال ۲۰۰۹ در سن ۶۰ سالگی درگذشت.

* در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

تم‌هاى یک نمایشنامه ضرورتاً به شیوه‌اى صریح بیان نمى‌شوند، بلکه بیشتر در بافت [متن] تنیده مى‌شوند. هملت به این دلیل نمایشنامه پیچیده‌اى نیست که موضوعش پیچیده است؛ در واقع، موضوع آن را مى‌توان به‌راحتى با گفتن مثلاً چنین جمله‌اى بیان کرد: «شاهزاده‌اى جوان که قادر به گرفتن انتقام از قاتل پدرش نیست، مرگ و نابودى را براى همه درباریان به ارمغان مى‌آورد».

پیچیدگى این نمایشنامه در این واقعیت نهفته است که تم‌هایش بسیار زیاد و فشرده‌اند: مسأله اراده آزاد، ماهیت جنون، محدودیت‌هاى فرد، و غیره. مى‌توانیم بگوییم که هملت بر حسب داستانش در مورد چیست، ولى در نهایت تعیین این امر که این نمایشنامه بر حسب تم‌هایش «در مورد» چیست، آسان نیست. این اصل در مورد همه متونى که براى اجرا نوشته مى‌شوند صادق است.

زمانى نمایشنامه‌اى جامعه‌محور را براى گروهى در انگلستان نوشتم. نمایشنامه به تاریخچه خانه‌اى مشهور، شکوهمند و متروک که اولین اجراى رؤیاى شب نیمه تابستان در آن اتفاق افتاده بود مى‌پرداخت. اسطوره و افسانه محلى، ملکه الیزابت اول، و خانواده‌اى قرن بیستمى، در اجرایى سیار در محوطه خانه نقش مهمى داشتند. درحالى‌که به داستان شکل مى‌دادیم، مشخص شد که در پس دستمایه رویدادهاى معاصر و تاریخى، پرسش درونمایه‌اى (تماتیک) و مهمِ «تاریخ به چه کسى تعلق دارد؟»، در حال شکل‌گیرى است. در قضیه دیگرى، زمانى که با یک گروه از دانش‌آموزان مقطع ابتدایى بر روى قصه حماسىِ آن‌ها در مورد کشمش قبیله‌اى کار مى‌کردم، پرسش مهمى که مطرح مى‌شد

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: راهنمای عملی نمایشنامه نویسی

نویسنده: نوئل گرگ

مترجم: علی اکبر علیزاد

ناشر: انتشارات بیدگل

تعداد صفحات: ۳۹۲

این بود که «در چه زمان وفادارى به گروه، به کشمش درون‌گروهى تبدیل مى‌شود؟».

تم بدین معناست که داستان «به‌واقع» در مورد چیست. ولى براى هر کسى گروه‌ها یا افراد مهم است که در مراحل اولیه [نگارش] با این مفهوم درگیر شود. اما درست شبیه هر چیزى دیگرى که به صناعت نگارش براى اجرا مربوط مى‌شود، تم‌ها «صرفاً اتفاق نمى‌افتند». زمانى که چارچوب کلى داستان را خلق مى‌کنید و آن را با کنش شخصیت‌هایتان همراه مى‌کنید، احتمالاً در مورد ایده‌هاى بزرگى که در بطن نمایشنامه قرار گرفته است، فکر نمى‌کنید.

* فهرست مطالب کتاب

مقدمه مترجم/ مقدمه نویسنده بر ترجمه فارسى/ مقدمه بر چاپ انگلیسى/ سپاسگزارى‌ها/ ۱: آماده‌شدن و گرم‌کردن/ خاطره/ نگارش آنى/ ساختن شخصیت/ گفت‌وگو (دیالوگ)/ طرح/ تم/ مکان/ آخرِ کار زبان و تصویرپردازى/ ۲: تم/ تعیین دستور کار/ ۳: مسأله/ حل مسأله/ مسأله در جهت تم/ ۴: ساختن شخصیت/ خاص‌بودن شخصیت/ به‌حرکت‌واداشتن شخصیت‌ها/ نتیجه/ ۵: پیداکردن داستان/ تغییر/ زیرمتن/ ساختار ۱: انتقال اطلاعات/ ساختار ۲: چاشنى‌ها و بمب‌ها/ نتیجه‌گیرى نهایى/ خلاصه/ ۶: مکان/ مکان به عنوان شخصیت/ مکان به عنوان داستان رویداد/ ۷: صداى شخصى/ زبان در مقام موسیقى/ زبان به عنوان جوهر/ زبان و احساس/ صداى شما زبان آن‌ها/ شعر روزمره/ تقلا براى بیانگرى/ از واژه‌ها بر حذر باشید/ ۸: دستنویس دوم/ تصویر بزرگ/ کالبدشکافى متن/ تغییر دائم/ بنیادهاى نمایشنامه/ چون یا اگر/ طرح فرعى/ شخصیت‌ها: اهداف/ شکل‌هاى صحنه/ شکل‌هاى داستان/ ژانر/ انواع داستان/ هایکو/ ۹: پروژه‌هاى اجرایى/ تمرین‌هاى درون پروژه/ پیوندزدن/ ضمیمه الف: استفاده از این اثر در زمینه‌اى خاص/ ضمیمه ب: هدایت فرایند

* درباره مترجم:

علی اکبر علیزاد متولد ۱۳۵۲است. او عضو هیئت علمی دانشکده‌ سینما و تئاتر است. از جمله‌ کتاب‌های تألیفی و ترجمه شده‌ او به فارسی می‌توان به «در انتظار گودو، ساموئل بکت»، «یادداشت هایی در باب سینماتوگرافی، روبر برسون»، «رویکردهایی به نظریه‌ی اجرا/ موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان»، «راهنمای عملی نمایشنامه‌نویسی»، «اولئانا» و «سوء قصدهایی به زندگی آن زن» اشاره کرد. همچنین او ترجمه‌ مشترک با منصور براهیمی کتاب «کارگردانی نمایشنامه، فرانسیس هاج» را داشته است. علیزاد سردبیری مجموعه نمایشنامه‌های بیدگل و مجموعه‌ تئاتر، نظریه و اجرا در انتشارات بیدگل را عهده‌دار است. همچنین مقالات تالیفی و ترجمه از جمله درآمدی به نمایشنامه‌شناسی و منطق تفنن، روزنامه شرق، فروردین ۸۵ .یادداشت هایی در باب باغ آلبالو، دیوید ممت، کتاب از منظر درام نویس. به کوشش رضا سرور، ۱۳۸۶؛ آرتو و همزادش، کتاب ماه هنر را داشته است. علیزاد در زمینه‌ تئاتر فعالیت‌هایی در گروه تئاتر آیین، گروه لو داشته است. کارگردانی نمایش در انتظار گودو، بکت، ۱۳۸۳، تالار مولوی، نگارش نمایشنامه شهرهای نامرئی، اجراشده در تئاتر شهر. ۱۳۸۴ ،کارگردانیِ نمایش اولئانا، دیوید ممت، تئاتر شهر، ۱۳۸۵ از جمله‌ی دیگر فعالیت‌های تئاتری اوست.

* یک کتاب دیگر

همچنین برای نمایسنامه نویسی می توانید از کتاب «نوشتن برای تئاتر» استفاده کنید. پشت جلد کتاب «نوشتن برای تئاتر»، به زندگی و تجربه های یکی از برجسته ترین چهره های آکادمیک تئاتر می پردازد که با تلاش های آکادمیک برای آموزش نمایشنامه نویسی ترکیب شده است. در شانزده فصل، گام به گام نوشتن و تئاتر را به خواننده خود درس می دهد. یک خودآمیز جذاب برای کسانی که می خواهند نوشتن را در جهان نمایش دنبال بکنند.  جانت نیپ ریس، نویسنده این کتاب در سال ۱۹۳۶ در شهر بوستن به دنیا آمد. پس از فارغ التحصیلی در رشته زبان انگلیسی از دانشگاه تافتس در دانشگاه برندیس نمایشنامه نویسی را به عنوان حرفه اصلی خود برگزید. آثار او تاکنون در اکثر تئاترهای معتبر آمریکا، اروپا و چین بر روی صحنه رفته اند. نمایشنامه های معروف او عبارت اند از مجسمه ها، پل بل هاربور و پس از مارسی. جانت نیپ ریس به عنوان رئیس گروه نمایشنامه نویسی دانشگاه نیویورک به مدت هفده سال، از ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۹، فعالیت کرده و مدیر کنونی بخش فارغ التحصیلان دانشگاه است. وی همچنین عضو شورای نمایشنامه نویسان است و جوایز متعددی را در حوزه نمایشنامه نویسی از آن خود کرده است. او به عنوان مدرس تئاتر و نمایشنامه نویسی به کشورهای متعددی از قبیل چین، اندونزی، استرالیا، ایتالیا و انگلیسی سفر کرده و دانشجویان بسیاری را آموزش داده است. تالین آبادیان مترجم این کار کارشناس ارشد ادبیات نمایشی، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر است و نمایشنامه دیگر جانت نیپ ریس با عنوان یک گروه کوچک را ترجمه کرده است.کتاب نوشتن برای تئاتر  به قلم جانت نیپ ریس و ترجمه تالین آبادیان با همت انتشارات افراز در ۲۵۶ صفحه روانه بازار نشر شده است.

سه شنبه ۱۰خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۶، هفته سی و هفتم*پژواک

بازنشستگی آقای کارمند

نمایشنامه «آمیز قلمدون» توسط یکی از مشهورترین چهره های نمایشنامه‌نویسی ایران، اکبر رادی نوشته شده است و مانند دیگر نمایشنامه‌های او یک نمایشنامه انتقادی است. آمیز قلمدون یا همان آقای شکوهی با همسر خود شوکت خانم زندگی می‌کند. آن‌ها زندگی بسیار ساده‌ای دارند. آقای شکوهی که فردی با شرافت، پاک و زلال است، سال ها به فرهنگ و ادب مملکت خدمت کرده است و حالا بازنشسته شده است. او هرگز به دنبال خوش‌گذرانی و چاپلوسی نبوده است برای همین یک زندگی بسیار ساده دارند. و بعد از بازنشسته‌گی دچار فقر و تنگدستی شده‌اند. آمیز قلمدون به خاطر اینکه در دوران خدمتش یک کارمند درستکار بوده به خودش افتخار می‌کند و هرزگاهی خاطرات آن دوران را مرور می‌کند. او موقعیت سواستفاده و رشوه گرفتن را داشته ولی هرگز به این کار تن نداده است.

آقای شکوهی و شوکت خانم دو دختر به نام‌های رکسانا و ماندانا دارند که آن‌ها هم ازدواج کرده‌اند و سرگرم زندگی خودشان هستند و مشکلات خودشان را دارند. حشمت خانم همسایه فضول و اما ثروتمند خانواده شکوهی، جنجال‌هایی را به‌پا می‌کند که زندگی آمیز قلمدون و شوکت خانم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. متن‌های رادی هر یک به نوعی برای مخاطبانش از ارزش و اعتبار خاصی برخوردارند؛ اعتباری که از دل آدم‌ها، گفت‌وگوها، واقع‌گرایی، زبان و اندیشه می‌آید. رادی دست خط خود را تعمیم می‌دهد تا با خلق آثار متنوع بتواند بر وسعت نگاهش بیفزاید و این گونه دامنه حضور فراگیر خود را اعلام کند. رادی در ۱۳۷۱ خورشیدی آمیز قلمدون را می نویسد که در ۱۳۷۳خورشیدی مرزبان آن را برای تلویزیون ضبط می‌کند. مرزبان آمیز قلمدون را در ۱۳۷۶خورشیدی در تالار چهارسوی مجموعه‌ تئاترشهر به صحنه می‌آورد. در ۱۳۷۷خورشیدی هم در اصفهان ‌به صحنه می‌رود و منتشر هم می‌شود.

* مرور برخی از آثار مهم اکبر رادی:

روزنه‌ آبی ۱۳۳۸

اکبر رادی درباره‌ نخستین نمایشنامه‌اش می‌نویسد: زمستان ۱۳۴۰ خورشیدی من نمایشنامه‌ روزنه آبی را برای آخرین مرتبه پاکنویس کرده بودم و مدتی بود در هوای انتشار آن در راسته‌ شاه آباد پرسه می‌زدم که بورس ناشران فربه تهران بود. من روزنه آبی را به شاملو دادم که نسخه‌ پیشین آن را در ۱۳۳۹ خورشیدی دیده بود و مرا به شاهین سرکیسیان هم معرفی کرده بود که در معنی معاصر کلمه رویای تئاتر ملی در سر پخته می‌کرد و در به در به دنبال یک نمایشنامه مایه‌دار ایرانی می‌گشت.

افول ۱۳۴۳

افول در ۱۳۴۲ خورشیدی نوشته و در ۱۳۴۳ خورشیدی با حمایت مالی گروه طرفه منتشر می‌شود. این نمایشنامه برای نخستین‌بار به کارگردانی علی نصیریان در ۱۳۴۹ خورشیدی در تالار سنگلج اجرا شد. جواد مجابی درباره‌ این نمایشنامه نوشته است: رادی در نوشتن افول موفق بوده و قهرمانان او در محیط خودشان ملموس و زنده‌اند و در ورای این زندگی عادی، نمایشنامه در سطحی کلی‌تر جریان می‌یابد. این نمایشنامه دشمن مردم ایبسن را به یادم می‌آورد و خط اصلی این ۲ نمایشنامه یکی است؛ هدف مبارزه در هر ۲ نمایشنامه سلامت مردم است. گرچه یکی سلامت تن و دیگری تعالی روان را می‌طلبد. نومیدی از متحدانی که یک یک کنار می‌روند، مقابله با توده و در آخر تنهایی انسان و قهرمان نمایشنامه. در افول شدت فاجعه به قدرت دشمن نیست و جنگ ۲ برادر در این جا به جنگ داماد و پدر زن بدل شده است.

مرگ در پاییز ۱۳۴۵

مرگ در پاییز نمایشنامه‌ای اپیزودیک و متشکل از سه متن کوتاه و به هم پیوسته است. محاق، مسافران و مرگ در پاییز نام این متن‌هاست که محاق در ۱۳۴۴ خورشیدی و ۲ متن دیگر در ۱۳۴۵خورشیدی نوشته شده‌اند. در ۱۳۴۶ خورشیدی هم عباس جوانمرد آن سه را با هم در تلویزیون اجرا و پخش کرد. نمی‌توان به سادگی از کنار مرگ در پاییز گذشت، زیرا این متن با تمام بی‌پیرایگی‌اش به زندگی ایرانی، آن هم در جنگل‌های گیلان و روزهای بارانی‌اش پیوند می‌خورد، پیوندی که بریده‌ای از زندگی ما ایرانیان را با تمام تراژدی‌های ممکنش آشکار می کند. نمایشنامه نخستین بار به طور کامل در قالب یک کتاب در ۱۳۴۹خورشیدی به وسیله انتشارات رز چاپ شد. نویسنده نمایشنامه را در بهار ۱۳۵۶ خورشیدی بازنوشت.

از پشت شیشه‌ها ۱۳۴۵

۱۳۴۵خورشیدی سالی است که از پشت شیشه‌ها بر قلم اکبر رادی جاری‌ و در پیام نوین هم چاپ و منتشر می‌شود. رادی این بار متفاوت می‌نماید و زندگی را با تمام واقعیت ممکنش درمی‌نوردد تا حقیقت دردناکی را پیش روی مخاطبش جاری کند.

رکن‌الدین خسروی در ۱۳۴۸خورشیدی آن را به صحنه آورد و پس از ۴۰ سال دوباره در تابستان ۱۳۸۸خورشیدی مصطفی عبداللهی خاطره‌ این اجرا را زنده کرد.

ارثیه‌ ایرانی ۱۳۴۷

رادی در ۱۳۴۶خورشیدی ارثیه‌ ایرانی را می‌نویسد و یک سال بعد آن را منتشر می‌کند. ارثیه‌ ایرانی در ۱۳۴۹خورشیدی به کارگردانی خلیل موحد دیلمقانی اجرا می‌شود که در ۱۳۵۲خورشیدی یک اجرای رادیویی و در ۱۳۵۶خورشیدی یک اجرای تلویزیونی هم داشته است.

صیادان ۱۳۴۸

رادی در ۱۳۴۸خورشیدی موفق به نوشتن صیادان می‌شود که فرامرز طالبی این نمایشنامه را در دانشگاه تهران اجرا می‌کند. این نمایشنامه ابتدا در ۱۳۴۹خورشیدی و با بازنویسی برای مرتبه‌ دوم در ۱۳۵۴خورشیدی منتشر می‌شود.

لبخند باشکوه آقای گیل۱۳۵۰

یک سال بعد رادی، لبخند باشکوه آقای گیل را می‌نویسد که در ۱۳۵۲خورشیدی بازنویسی و منتشر می‌شود. در ۱۳۵۳خورشیدی هم رکن‌الدین خسروی آن را به صحنه می‌برد. او در ۱۳۵۲خورشیدی مجموعه‌ مقالات دستی از دور را منتشر می‌کند. در ۱۳۵۳خورشیدی موفق به نگارش نمایشنامه‌ در مه بخوان می‌شود که سال بعد رادی آن را منتشر می‌کند. این متن در ۱۳۵۶خورشیدی در دانشکده‌ اقتصاد اهواز به صحنه می‌رود. رادی در سال ۱۳۵۵خورشیدی به تدریس نمایشنامه‌نویسی در انستیتوی تربیت مربیان امور هنری می‌پردازد.

هاملت با سالاد فصل ۱۳۵۶

در ۱۳۵۶خورشیدی نمایشنامه‌ هاملت با سالاد فصل را می‌نویسد که متنی متفاوت با تمام آثار این نویسنده‌ صاحب سبک است. رادی، که به رئالیسم شهره بود، در این متن ضدرئالیسم محض است. یک سال بعد آن را منتشر می‌کند. جعفر والی می‌خواهد آن را تمرین و اجرا کند که انقلاب ۱۳۵۷خورشیدی اتفاق می افتد؛ تا اینکه در ۱۳۶۹خورشیدی هادی مرزبان آن را به اجرا می‌گذارد. در ۱۳۹۲خورشیدی هم همین کارگردان هاملت با سالاد فصل را در تالار سنگلج اجرا می‌کند. البته این متن در سال ۱۳۶۶خورشیدی هم بازنویسی شده است.

منجی در صبح نمناک ۱۳۵۸

اکبر رادی پس از انقلاب به پختگی لازم رسیده بود تا به دور از تمام قیل و قال‌های موجود در خلوت خود بنویسد. همچنان یک نویسنده باشد. یک نویسنده که دلبسته‌ مردمش است و می‌خواهد در آگاهی جمعی بکوشد. وی در ۱۳۵۸خورشیدی شروع به نوشتن منجی در صبح نمناک می‌کند که در ۱۳۵۹خورشیدی نگارشش را به پایان می‌رساند. ۱۳۶۰خورشیدی آن را چاپ می‌کند.

پلکان ۱۳۶۱

اکبر رادی در ۱۳۶۱خورشیدی پلکان را می‌نویسد که در ۱۳۶۳خورشیدی هادی مرزبان آن را به صحنه می آورد و در ۱۳۶۸خورشیدی این متن منتشر می‌شود. در ۱۳۶۹خورشیدی هم در شیراز به صحنه می رود. رادی پلکان را در ۱۳۷۵خورشیدی بازنویسی می‌کند و در ۱۳۷۷خورشیدی در مراسم تجلیل از این نویسنده در زادگاهش، رشت، به همراه مرگ در پاییز به صحنه می‌رود.

تانگوی تخم مرغ داغ۱۳۶۳ 

پس از پلکان، رادی تانگوی تخم مرغ داغ را براساس ارثیه‌ ایرانی می‌نویسد که در ۱۳۷۸خورشیدی بازنویسی می‌شود. این متن در ۱۳۸۰خورشیدی انتشار می‌یابد.

آهسته با گل سرخ ۱۳۶۵

او در ۱۳۶۴خورشیدی پرده‌ اول آهسته با گل سرخ را می‌نویسد و نگارش کامل آن را در سال بعد به پایان می‌رساند. این نمایش در ۱۳۶۶خورشیدی به کارگردانی هادی مرزبان در تالار اصلی مجموعه‌ تئاترشهر اجرا می‌شود که در ۱۳۶۷خورشیدی اجرایش در مشهد و تهران ادامه می‌یابد. نمایشنامه‌ آهسته با گل سرخ یکی از آثار برجسته‌ این نمایشنامه‌نویس وطنی است. قطب‌الدین صادقی درباره‌ آهسته با گل سرخ می‌نویسد: اگر آهسته با گل سرخ را برای مثال با روزنه‌ آبی، افول یا از پشت شیشه‌ها مقایسه کنیم، باید گفت که در اکبر رادی هم از جهت موضوعی و هم از نظر زبان و شیوه نگارش، تحولی درخور توجه روی داده است. این تحول را بی‌هیچ تردیدی باید ناشی از تاثیری دانست که ضرباهنگ انقلاب و حوادث و هیجاناتش بر رادی گذاشته است. هر چند که پیش تر نیز ما رادی را نویسنده‌ای جدلی و سخت اخلاق‌گرا می‌شناختیم. رادی را می‌شود برای زبان پالوده، زنده و استعاری‌اش همیشه ستود. هر چند که این زبان از واقعیت روزمره دور می‌ماند. زبان او در این نمایشنامه یک زبان شسته ـ رفته‌ طبقه‌ متوسط و با فرهنگ تهرانی است که در عین پالودگی، پر از طنز و تصویر است.

شب روی سنگفرش خیس ۱۳۷۰

رادی در ۱۳۶۷خورشیدی شب روی سنگفرش خیس را شروع می‌کند که در ۱۳۶۷خورشیدی نگارشش پایان می‌یابد. در ۱۳۷۷خورشیدی مرزبان آن را به صحنه می‌آورد و در ۱۳۷۸ خورشیدی هم منتشر می‌شود.

باغ شب نمای ما ۱۳۷۵

رادی همچنین از ۱۳۷۲خورشیدی مطالعات و گردآوری اسناد برای نوشتن یک نمایشنامه تاریخی را آغاز می‌کند که منجر به نگارش پیش‌نویس نمایشنامه‌ باغ شب‌نمای ما در ۱۳۷۳خورشیدی می‌شود. ویرایش و پرداخت نهایی آن هم در ۱۳۷۵خورشیدی صورت می‌گیرد. این نمایش در ۱۳۸۰خورشیدی به مدت سه ماه در تالار اصلی تئاترشهر اجرا می‌شود.

ملودی شهر بارانی ۱۳۷۹

اکبر رادی در ۱۳۷۳ خورشیدی، پس از ۳۲ سال تدریس در آموزش و پرورش، بازنشسته می‌شود. او در ۱۳۷۴ خورشیدی طرحی برای یک نمایشنامه‌ بارانی را در سر می‌پروراند تا در ۱۳۷۶ خورشیدی نمایشنامه‌ بوی باران لطیف است را می نویسد، در ۱۳۷۹ خورشیدی به نامملودی شهر بارانی ضبط رادیویی می‌شود که یک سال بعد از رادیو هم پخش می‌شود. این نمایشنامه هم در ۱۳۸۴ خورشیدی به کارگردانی هادی مرزبان در تالار اصلی تئاترشهر اجرا شد.

خانمچه و مهتابی ۱۳۷۹

در ۱۳۷۸ خورشیدی طرح خانمچه و مهتابی را می‌نویسد که در ۱۳۷۹ خورشیدی نگارش آن به پایان می‌رسد. این نمایشنامه منتشر شده است.

روی صحنه آبی ۱۳۸۳

رادی پس از آن کمتر می‌نویسد و بیشتر در تدارک و بازنویسی متن‌های خود است تا در یک مجموعه‌ چهار جلدی به همت نشر قطره منتشر شود. روی صحنه آبی حاوی متن گاه بازنگری‌شده نمایشنامه‌های اکبر رادی از آغاز تا انجام است. جلد نخست تا چهارم به ترتیب نمایشنامه‌های دهه‌های چهل و پنجاه و شصت و هفتاد خورشیدی را دارند.

پایین گذر سقاخانه و تک پرده‌ای‌های کاکتوس ۱۳۸۴و ۱۳۸۶

او در دهه‌ ۸۰ خورشیدی نمایشنامه‌ پایین، گذر سقاخانه را می‌نویسد که در ۱۳۸۵ خورشیدی به کارگردانی مرزبان در تالار وحدت اجرا می‌شود. همچنین تک پرده‌ای‌های کاکتوس، جناب کنت و آهنگ‌های شکلاتی را می‌نویسد که به کارگردانی میکائیل شهرستانی در ۱۳۸۶ خورشیدی اجرا می‌شود.

* درباره گویندگان:

- بیژن گنجعلی:

بیژن گنجعلی در سال ۱۳۳۱ در آبادان به دنیا آمده و فعالیت‌های هنری خود را از سال ۱۳۵۹ آغاز کرده است. کتاب صوتی آمیز قلمدون، کتاب صوتی آندورا، کتاب صوتی قلعه حیوانات نوشته جورج اورول‌، کتاب صوتی ملاقات بانوی سالخورده و کتاب صوتی مکبث را او گویندگی کرده است. او تاکنون در نمایش‌های زیادی نقش بازی کرده است، از جمله: رویای نیمه شب (کارگردان ناصر کوشان، ۱۳۷۷)، بازی روزگار (کارگردان حسین ظاهری، ۱۳۸۲)، طوفان سهمگین زنده ماند (کارگردان حسین کریمی، ۱۳۸۴)، وجدان هرگز نمی‌میرد (کارگردان فریدون خسروی، ۱۳۸۵)، راپرت‌های یومیه ایام از یاد رفته (کارگردان محمدرضا رهبری، ۱۳۸۶)، روزی که زمین نان می‌شود (کارگردان خسرو ثقفیان، ۱۳۸۶)، زنی که تابستان گذشته رسید (کارگردان محسن عرب‌زاده، ۱۳۹۱)، پاپری (کارگردان ناصر کوشان، ۱۳۹۴)

- علی کاظمی

وی گوینده، نقش‌خوان و دستور صحنه‌خوان است. علی کاظمی در سال ۱۳۷۴ به دنیا آمده و مدرک کارشناسی رشته عمران دارد.

او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۹۲ در زمینه دوبله و گویندگی آغاز کرد. در چنیدن انیمیشن و فیلم نیز صداپیشگی کرده است، از جمله: انیمیشن داستان اسباب‌بازی‌ها، فیلم سینمایی تاکسی ۵ و... او اجرای دوبله همزمان انیمیشن در جُنگ مدارس، گویندگی تیزر، مستند و موشن‌گرافی‌های مختلفی را نیز در کارنامه هنری خود دارد.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: کتاب صوتی آمیز قلمدون

نویسنده: اکبر رادی

گویندگان: بیژن گنجعلی، علی کاظمی، نگار داستان‌پور، امیرحسین دردشتی، فیروزه محمدی و هاله رنجبر

 ناشر چاپی: قطره

 ناشر صوتی: نوین کتاب

کاظمی علاوه بر ساخت چندین پادکست، در رادیوی نیز حضور موثری داشته است، مثلا اجرای چندین برنامه زنده رادیویی برای مناسبت‌هایی مانند اعیاد غدیر و قربان، چندین اجرای زنده رادیویی جهت جشن فارغ‌التحصیلی دانشجویان و... خواندن کتاب صوتی و نمایشنامه‌خوانی یکی از دیگر از هنرهای علی کاظمی است. کرگدن (نمایشنامه)، آندورا (نمایشنامه)، خانمچه و مهتابی (نمایشنامه) و دایره گچی قفقازی (نمایشنامه) از دیگر کارهای صوتی وی است.

- نگار داستان‌پور

نگار داستان‌پور متولد ۱۳۶۷و کارشناس حقوق است. او یکی از اعضای گروه تئاتر شهرزاد به سرپرستی شهاب غزالی است و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۸۱ آغاز کرده. داستان‌پور نویسندگی آثار متعددی را بر عهده داشت که تعداد زیادی از آنها به اجرا نیز رسیده است، از جمله: «دارم شبیه کلاغ‌ها می‌شوم»، «شوخی کوچک جناب میم» (اجرا در اصفهان و کرمان)، «تاج پادشاه» (اجرا در اهواز)، «دایره کوچولو»، «لطفا گوریل خودت را قورت بده»، «عروسی شاپرک خانم»، «در تاریکی»، «فلک‌زده»، «سیب سبز»، «قطعه گمشده»، «مصائب لیرشاه پیرامون ادموند» و... نگار داستان‌پور همچنین کارگردانی نمایش‌های «دارم شبیه کلاغ‌ها می‌شوم»، «عطسه»، «شوخی کوچک جناب میم» و «دایره کوچولو» را نیز بر عهده داشته است. او با شرکت در چندین جشنواره استانی و کشوری توانسته چندین جایزه خصوصا در حوزه نویسندگی به دست بیاورد. همچنین از او کتاب «مصائب لیرشاه پیرامون ادموند» در انتشارات نشریار به چاپ رسیده است. داوری سه دوره جشنواره تئاتر مدارس اصفهان و شاهین‌شهر، نویسندگی و صداپیشگی برای رادیو، بازنویسی و سرودن اشعار چندین نمایش کودک، نویسندگی و کارگردانی چندین نمایش خیابانی و صحنه‌ای برای شهرداری اصفهان و البته دستیاری کارگردان در نمایش‌های «کله‌پوک‌ها» و «مصائب لیرشاه پیرامون ادموند» از دیگر فعالیت‌های هنری اوست. دایره گچی قفقازی (نمایشنامه)، فردریک یا تئاتر بولوار (نمایشنامه) و ملودی شهر بارانی (نمایشنامه) از دیگر آثار صوتی وی می باشد.

- امیرحسین دردشتی

امیرحسین دردشتی در ۲۰ تیر ۱۳۶۳ به دنیا آمده است. او مدرک کارشناسی روانشناسی دارد و فعالیت در حوزه تئاتر یکی از علایق اوست. به همین خاطر، در نمایش‌های مختلفی مانند «پشت شیشه‌ها»، «تراژدی»، «چیزهای پیش پا افتاده»، «مادر اجاره‌ای»، «پشت خاکریز» و «شب روی سنگفرش خیس» نقشی را بر عهده داشته است. او همچین در فیلم‌های کوتاه «سیب»، «جمعه عصر» و «جاده» نیز حضور داشته و توانسته فعالیت هنری خود را گسترده‌تر کند. ملاقات بانوی سالخورده (نمایشنامه) و ورگ (نمایشنامه) از دیگر آثار صوتی وی است.

- فیروزه محمدی

وی گوینده، نقش‌خوان، دستیار کارگردان، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز است. فیروزه محمدی در ۳ بهمن ۱۳۷۰ به دنیا آمده است و دانش آموخته کارشناسی کشاورزی دارد. ولی از آنجایی که به فعالیت‌های هنری علاقه زیادی داشت، به آموزشگاه هنری شهرزاد رفت و توانست به بازیگری و نمایشنامه‌خوانی روبیاورد. کمبث، سه خواهر، پرنده آبی و بانوی سالخورده از جمله کارهای صوتی وی است.

- هاله رنجبر

گوینده، موسیقی، گویندگان، کارگردان، نقش‌خوان، انتخاب موسیقی، میکس و مسترینگ، انتخاب موسیقی عنوان هایی است که می توان برای وی پیدا کرد. هاله رنجبر در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۶۰ به دنیا آمده و دانش آموخته کارشناسی «کارگردانی» دانشگاه «سوره اصفهان» است. او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۷۹ آغاز کرد و اکنون عضو گروه نمایش «شهرزاد» و «آدمک» و انجمن «هنرهای نمایش کودک و نوجوان اصفهان» است. رنجبر در حوزه تخصصی فعالیت خود که کارگردانی فعالیت‌های فراوانی داشته، مانند: کارگردانی و اجرای نمایش‌های رادیویی «رادیو شهرزاد»، کارگردانی نمایش «لا موزیکا» (سال ۱۳۸۰)، کارگردان نمایش رادیویی «عشق بالاترین چیزهاست» (سال ۱۳۹۶)، کارگردانی و دستیار کارگردان مستندهای «فولاد مبارکه اصفهان» (سال ۱۳۸۴) و مربی و کارگردان بخش نمایشی اختتامیه جلوه گاه امید در «سی و دومین جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان اصفهان» (سال ۱۳۹۸). هاله رنجبر از سال ۱۳۸۰ تاکنون سابقه بازیگری در تئاترهای مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از: «باد اسب است» (سال ۱۳۸۰)، «قهوه قجری» (سال ۱۳۸۱)، «این روبان سیاه که به قاب دنیاست» (سال ۱۳۸۳)، «تاروت» (سال ۱۳۹۲)، «مجلس زنان» (سال ۱۳۹۲)، نمایش خیابانی «فردا هم یک روز از روزهای خداست» (سال ۱۳۹۳)، «کله پوک‌ها» (سال ۱۳۹۵)، «زنان» (سال ۱۳۹۷)، «ده هزار سیگار» (سال ۱۳۹۷)، «پابرهنه در پارک» (سال ۱۳۹۷)، «دزدها به چه می‌اندیشند» (سال ۱۳۹۷)، کمدی «دروغگو» (سال ۱۳۹۸) و... او سابقه چند داوری را نیز در فعالیت حرفه‌ای خود دارد، از جمله: داور و مربی در جشنواره کودک محله اصفهان (سال ۱۳۸۰)، داور بخش کودک جشنواره بین‌المللی فیلم های کودک و نوجوان (سال ۱۳۸۰). رنجبر با شرکت در اولین جشنواره سوره تهران (سال ۱۳۸۱) توانست مقام اول زن را به دست آورد و برای بازی در نمایش «کافه نوفل» در دومین جشنواره تئاتر روح الله (سال ۱۳۹۷) از طرف داوران جشنواره تقدیر شد. ابرها (نمایشنامه)، ورگ (نمایشنامه)، مکبث (نمایشنامه)، ملاقات بانوی سالخورده (نمایشنامه)، فردریک یا تئاتر بولوار (نمایشنامه)، پرنده آبی (نمایشنامه) و ملودی شهر بارانی (نمایشنامه) از دیگر کارهای صوتی وی است.

* از اکبر رادی کتاب های زیر در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است:

در مه بخوان/ روزنه ی آبی : نمایشنامه / افول (نمایشنامه در پنج پرده) /    ارثیه ی ایرانی/ از پشت شیشه ها/ هاملت با سالار فصل : "نمایشنامه "/ مرگ در پائیز(سه تک پرده ی پیوسته ) / آهسته با گل سرخ "نمایشنامه " /

دوشنبه ۹ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۵، هفته سی و هفتم* شعر

نجوایی از درون جامعه

بستر رشد و تکامل تعزیه بطن جامعه است و صدایی که از آن شنیده می شود، صدای یک نفر یا دو نفر نیست، بلکه نجوایی است عمیق که از درون جامعه در طی قرون و اعصار برخاسته و اوج گرفته تا مگر فریادی را بازگو کند. تعزیه در حالی که جنبه فنی نمایشی حیرت انگیزی دارد، جنبه خاص خود را که تعزیت بر مرگ بزرگان دینی است، کاملاً حفظ می کند. کتاب دو جلد است. جلد اول آن از تعزیه ذبح اسماعیل شروع و با ذکر تعزیه شهادت غلام ترک در صحرای کربلا پایان می پذیرد و جلددوم از تعزیه طفلان حضرت زینب علیهاالسلام شروع و به تعزیه زوار غریب ختم می شود. اشعار این تعزیه نامه ها ترکیب و تلفیقی است از نسخه های تعزیه های مناطق مختلف، با ویژگی های فرهنگ و ادب محلّی که در شکل ساختی هر یک از تعزیه نامه ها و کلمات و ترکیبات و مضامین اشعار پیداست.

امّا این اشعار به طور کلی ساده و عامه فهم است، با این همه، برخی از آنها از حیث آرایه های ادبی و صور خیال چندان استادانه و با مهارت سروده شده اند که با بهترین نمونه های شعر فارسی پهلو می زنند: ای روزگار از تو و بی مهری تو داد / هرگز دل گرفته ای از تو نگشته شاد/ باب مرا به دامن محراب، از عناد،/ در خون کشیدی، از ستمت صدهزار داد/ ... این مجموعه، که در هر جلد متن ۲۵ تعزیه را در خود دارد، گنجینه ای فرهنگی است که جز استفاده مذهبی، بهره های مردم شناختی و ادبی و فرهنگی فراوان دیگری هم دارد.

* کتاب هایی دیگر در شناخت تعزیه:

- کتاب شبیه خوانی (کتاب تعزیه خوانی):

کتاب شبیه خوانی یا کتاب تعزیه خوانی دوره ۲ جلدی نوشته دکتر کیوان پهلوان است و در واقع کتاب مرجع تعزیه خوانی قلمداد می شود. تعزیه که به معنای دقیق کلمه «نوحه سرایی» یا «تسلیت» است، بخشی از مراسم ده روزه سوگواری است که هر ساله توسط شیعیان برای بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) در صحرای کربلا، برگزار می شود. در فرهنگ و ادبیات مذهبی ایران، تعزیه و تعزیه خوانی به معنا و مفهوم مجموعه ای از نمایش های آیین-مذهبی و آیین-افسانه ای خاص به کار می رود.

در دوره صفویه مراسم سوگواری در مقیاس گسترده ای اجرا می شد. جمعیت عزادار با در دست داشتن پرچم و چراغ و علامت های مخصوص عزاداری به صورتی منظم از خیابان ها می گذشتند و مردم هم به آنها ملحق می شدند. راویان تصاویری از ندگی امامان را که بر روی پرده هایی کشیده شده بود، با صدای بلند برای مردم روایت می کردند.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: مجالس تعزیه (دوره دو جلدی)

گردآورنده کتاب: حسن صالحی راد

 ناشر: سروش

تعداد صفحات : ۹۸۳ صفحه

* موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان

تکان دهنده ترین صف عزادارن، صف توابین بود که سعی داشتند برای نشان دادن شرمساری و نهایت خجالت خود، سخت ترین مشقات و خشونت ها را به خود وارد کنند که حداقل آن سوراخ کردن پوست و قفل زدن به آن بود.

پیش از آنکه شبیه خوانی به صورت نمایش صحنه ای درآید، صورت شبیه گردانی درد سته های عزا داشت. به این ترتیب که کسانی را شبیه امامان و شهیدان در می اورند. شبیه ها سوار اسب و شتر، یا سوار بر ارابه و چهارچرخ هر یک زبان حال شهیدی را بیان می کرد. این نوع شبیه گردانی و شبیه خوانی کم کم تحول یافت و به صورت نمایش کامل وقایع کربلا و مصائب در شکل تعزیه خوانی نمودار شد. ظاهرا این شکل نمایش اواخر دوره صفوی بوده است و همانطور که در کتاب شبیه خوانی یا کتاب تعزیه خوانی خواهید خواند اولین متن شبیه خوانی در سال ۱۱۱۱ هجری قمری است.

فهرست اهم مطالب کتاب به طور خلاصه:

- جلد اول:

تاریخ نمایش تعزیه از آغاز تا پایان دوره قاجاریه/ تاریخ نمایش تعزیه در دوره قاجار/ تکیه دولت/ نمایش تعزیه زنانه/ تاثیر تعزیه در زبان محاوره/ مهمترین مجموعه های شبیه نامه/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان تهران/ نحوه برگزاری تعزیه/ تعزیه های سیار یا دسته تعزیه/ تعزیه های قهوه خانه ای/ تعزیه های دور کوچه ها/ تعزیه خوانی از زبان هاشم فیاض تعزیه خوان تهرانی/ تعزیه خوانی در شهرستان فیروزکوه، دربندسر و میگون/ شرح و تفسیر نسخه حضرت عباس (ع)/ رجز و رجزخوانی (مبارزخوانی)/ موسیقی در تعزیه/ تعزیه به مثابه متن/ ساختار سلسله مراتبی متن موسیقی و متن تعزیه/ بافت، بافت سازی و بافت زدایی/ فن شعر، گفتمان، آهنگینی، قافیه و ردیف و وزن/ قالب شعر، صور خیال یا بلاغت/ نمادهای سه گانه و روایت شناسی/ منابع، موضوع و تدوین تعزیه نامه ها/ نمایش تعزیه در دوران پهلوی/ دگرگونی های ادبی در تعزیه/ تکامل اجرای تعزیه/ نمایش تعزیه و تئاتر معاصر/ سعدی و تعزیه/ وداع در تعزیه و انواع وداع ها/ تجزیه و تحلیل موسیقیایی مجالس تعزیه استان تهران/ شبیه خوانی و تعزیه خوانی در استان فارس/ تعزیه سر امام در تنور خولی/ تعزیه بنی اسد و دفن اجساد شهدا/ تعزیه هفتاد و دو تن/ چاووشی خوانی در تعزیه/ تعزیه در امثال و حکم/ مرثیه به عنوان منابع تعزیه/ تعزیه در شهرهای استان فارس/ سوگ سرایی و انواع سوگ نامه ها/ روضه نویسی/ روضه شب عاشورا/ وسایل عزاداری و تعزیه/ جایگاه حضرت شاهچراغ در مجالس تعزیه استان فارس/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان خراسان رضوی/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان خراسان جنوبی/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان البرز/ تعزیه در روستای برغان/ تعزیه در روستای مهران طالقان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان قزوین/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان گیلان

- جلد دوم:

شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان اردبیل/ نقش شعرا، نویسندگان و مداحان در حوزه ادبیات عاشورایی اردبیل/ تاریخ شهادت مختار ثقفی/ شبیه خوانی تاریخی در کوچه پیرزرگر اردبیل/ مراسم تعزیه خوانی در سایر شهرهای آذری زبان/ تعزیه خوانی در شهر تبریز/ مراسم تعزیه زنجان و تعزیه در سلطانیه/ تجزیه و تحلیل موسیقیایی مجالس تعزیه استان اردبیل

شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان بوشهر/ مختصات تعزیه بوشهر و محل اجرای برنامه های تعزیه بوشهری/ خانه کُتلی – گُدام خانه/ لوازم و ادوات تعزیه در بوشهر/ موسیقی، متن، زبان در تعزیه بوشهری/ نقش شیر در تعزیه بوشهر/ نقش زنان در تعزیه بوشهری و طریقه تمرین زنان/ نمادهای سمبلیکی در تعزیه بوشهر/ تعزیه در محل خواجه های بوشهر/ مجلس حجله ی قاسم (ع)/ تعزیه شب سیزدهم محرم/ تعزیه در امامزاده و سار محلات و شهرهای بوشهر/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان اصفهان/ مراسم قالی شویان/ مراسم لعن خوانی/ درباره شهادت حضرت سلطان علی (ع)/ تعزیه خوانی در زواره/ تصنیف مرغ سحر منسوب به ملک الشعرای بهار/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان چهارمحال و بختیاری/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان مرکزی و قم/ تحلیل و بررسی دکور، سمبل ها و موسیقی تعزیه در اراک/ روایت هاشم فیاض از تعزیه خوانی در قم/ تعزیه خوانی در تفرش و ساوه/ تعزیه خوانی در آمره (به طور مفصل)/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان یزد/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان کرمان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان هرمزگان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان لرستان و ایلام/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان خوزستان/ شبیه خوانی عربی/ گسترش شبیه خوانی در خوزستان/ تعزیه در اهواز – بهبهان/ موسیقی تعزیه خوانی در شوشتر/ تعزیه در شوش (فارسی زبان ها)/ تعزیه عربی در خوزستان/ کفن و دفن/ مجالس حیدری ها/ مجالس نعمتی ها/ مراسم مناجات/ مقتل امام حسین نوشته ابومخنف در منابع تاریخ عاشورا/ ملاقات امام و عبیدالله بن حر الجعفی/ تجزیه و تحلیل موسیقیایی مجالس تعزیه استان خوزستان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان همدان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان کرمانشاه/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان سمنان/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان خراسان شمالی/ شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در استان مازندارن.

دکتر کیوان پهلوان، نویسنده این اثر همچنین کتاب «ادیان و مذاهب و ارتباط آنها با موسیقی (۳ جلدی)» را تالیف نموده اند. همچنین از پهلوان سه کتاب «نت نویسی موسیقی: راهنمایی برای روش امروزین» و « آن هنگام که دایره‌‌نوازان زن بودند: سرگذشت معنوی ریتم» و «موسیقی مازندران» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

- نمایش های ایرانی

«نمایش‌های ایرانی»، عنوان مجموعه‌ای هفت جلدی از تاریخ نمایش ایران است . صادق عاشورپور که عمری را صرف پژوهش و تدوین این کتاب‌ها کرده، هدف خود را از جمع‌آوری و نشر این مجموعه، عشق به تئاتر و مردم ایران زمین عنوان می‌کند.

این مجموعه یک کار تحلیلی- تحقیقی و تاریخی با موضوع نمایش در ایران از آغاز دوره تاریخی تاکنون است. این مجموعه تا کنون در هفت جلد و در ۲۳۸۰ صفحه توسط نشر سوره مهر تدوین شده است و در هر جلد به یک موضوع پرداخته می شود. جلد نخست این کتاب درباره «نمایش‌های کیش زروان» (خدای نور و روشنایی و اولین خدایی که آریایی ها می‌پرستیدند) است و در این جلد سوگ سیاوش و نمایش‌های کوسه برنشین، گلین، غول بیابانی و حاجی فیروز معرفی و بررسی می‌شود.

جلد دوم شامل معرفی و بررسی «تعزیه» است و به دو بخش تعزیه قبل و بعد از اسلام تقسیم می‌شود. در این بخش به تغییرات شکلی تعزیه پرداخته می‌شود.

جلد سوم نمایش‌های «آیین مزدا یسنا» (آیین زرتشت)، جلد چهارم «نقالی در ایران» را در بر می‌گیرد. جلد پنجم شامل «نمایش‌های ایرانی، قبل و بعد از اسلام» می‌شود. در این کتاب نمایشنامه‌های عامیانه‌ای که در مجالس اجرا می‌شده اند، آورده شده است.

جلد ششم کتب به نمایش‌های «جنگ و دفاع مقدس» اختصاص دارد و جلد هفتم عنوان «نمایش‌های عامیانه» به همراه دارد و درباره نمایش‌های عامیانه‌ای است که ۲۰ سال پیش در ماهنامه سوره با همکاری شهید آوینی معرفی و چاپ شد. در این جلد تمام نمایش‌های عامیانه‌ای که مردم در جشن‌ها و محافل و عروسی‌ها برای خنداندن مردم صورت می‌دادند، آورده شده است و سبک و سیاق آن‌ها و نحوه اجرای آن‌ها نوشته شده است.

نویسنده می گوید: «دراین مجموعه سعی کرده‌ام به حکومت‌ها کمتر توجه داشته باشم و بیشتر تمرکزم بر آیین و رسوم مردم بود. به اعتقاد من نمایش در ایران را می‌توان به دو دوره‌ قبل از اسلام و دوره‌ اسلامی تقسیم کرد که قبل از اسلام نمایش‌هایی مثل سوگ سیاوش وجود دارد و در دوره اسلامی، ما تعزیه را داریم. این روند ادامه پیدا می‌کند تا دوره صفویه که در این دوره از سوی صفویان یک سری نمایش‌های ایرانی بازسازی می‌شوند و با بهره‌گیری از عنصر شیعی در تعزیه تبلور می‌یابند.». لازم به ذکر است که کتاب «نمایش های ایرانی» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

یک شنبه ۸ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۴، هفته سی و هفتم*نگاه

عکس ثبت می کند، می سازد و یاد آوری می کند

کتاب های عکس های جشنواره های تئاتر برای علاقمندان به این حوزه، زیبا، قابل تامل و به نوعی می تواند در حکم یک کتاب آموزشی باشد. کتاب آثار برگزیده عکس سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این کتاب ۵۰ عکس از ۳۲ عکاس دیده می شود. دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در یادداشتی برای مقدمه این کتاب نوشته است: «در دوران سخت و دشواری هستیم. این جمله را می توانست نویسنده ای در دوران قــرون وســطی، یــا شــاعری در هنگامــه همــه گیــری طاعــون یــا روزنامه نــگاری در دوران آنفولانــزای اســپانیایی نوشــته باشــد. امــا ایــن جملــه تکــرار هــر روزه ماســت. نقــش هنــر در نــگارش و ثبــت بحران هــای تاریخــی بــا توجــه بــه چنــد کتــاب تاریــخ هنــر در پیــش چشــم ماســت. جشــنواره تئاترفجــر و مشــخصا بخــش عکــس و پوســتر در ایــن ســال ســخت چنیــن کارکــردی دارنــد. هنرهــای تجســمی در فقــدان تئاتــرهــا بــر صحنــه و تعطیلــی گالــری‌هــا و بــی رونقــی ســینماها، همیــن نقــش را بــر عهــده دارد.عکــس هــا روزگار مــا را در این روزگار کرونایی ثبت می‌کند و پوســتر هــا انعــکاس ایــن تاثیــر را بــر هنرمنــد آشــکار مــی‌ســازد. ایــن بخــش هــا و مخصوصــا امسال، نه ویترین رنگین تئاترهای اجرا شده، بلکــه بــر نمونــی از تلخــی رنگی ســت کــه در حــال ســپری کــردن آنیــم. روزگار ســخت تمــام مــی‌شــود و عکــس هــا و پوســترهــا مــی‌ماننــد.»

مدیر بخش عکس سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در ابتدای کتاب نوشته:«کرونـا قصـدش پـا نهـادن در کفـش طاعـون بـود. مرگهـای گسـترده، فلـج شـدن زندگـی بشـر و نابـودی دنیایی که آدمیان با دسـت خویش سـاخته بودنـد. تصاویر

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: آگراندیسمان

کتاب آثار برگزیده عکس سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر

 به دبیری: حسین مسافر آستانه

مدیریت: مهدی آشنا

مسئولیت اجرایی: مهتا کریمی

 طراحی جلد و گرافیک: حمیدرضا زنگنه

عکس: مهدی آشنا

 ترجمه: نیما فردوسی

تعداد صفحات: ۸۸ صفحه

گذشـته زنـده می شـد. آن روزی کـه در انگلسـتان شکسـپیر و اهالـی تئاتـر زمانـه، بـا ضربـدر قرمـز بـر در تماشـاخانه های خـود، فهمیدنـد پایانی بر سـیطره تئاتر لندن رقـم خـورده اسـت. طاعـون آمـده بـود که نـرود. بـا ایـن حـال هنرمنـد بیـکار نمی مانـد. حـاال کـه شکسـپیر می خوانـی می دانـی کجـا از طاعـون می گویـد. همانطـور کـه چـون شـعر بـزرگان می خوانـی، می دانـی چـه بـر سـر مردمـان آمـده اسـت. هنرمنـد در برابـر خویـش مـرگ را نظـاره می کـرد و می دیـد آدمـی چـه نحیـف قامتـش خشـکیده می شـود و سـر بـر خـاک می گـذارد. آدمی که خیالـش همچـون بلفـرون، فتـح جایـگاه خدایـان بـود. و چگونـه بـه صاعقـه خدایـی از اسـب بالـدار خویـش سـقوط می کـرد!!؟ هنرمنـد نظاره گـر بـود و گویـی خدایان امـر کـرده بودنـد، او باشـد تـا بـه یـاد آورد جـان آدمـی در بزنگاهـی بـه پشـیزی نمـی ارزد. طاعـون اسـتعاره ای شـد بـرای تمـام تناقضـات زندگی ما. ایـن روزهـا امـا کرونـا، طاعـون نمی شـود. دری بسـته شـد؛ امـا ضربـدر سـرخ بـه نشـان طاعونزدگـی بـر پیکـرهاش ترسـیم نشـد. میل بـه حرکت بـود. به سـاختن. قرار نبـود چیـزی ویـران شـود. نبـردی بـه پـا شـده بـود. هرچنـد مـا خـواب بودیم آنـگاه که طاعون امـروزی وجودمـان را فراگرفـت. ما غافلگیر شـدیم. این ما، ایـن کـره خاکـی را شـامل همـه آدمیان می شـود. امـا وقتـی آمـد تـا همـه از خـود بپرسـند، هنـر بـه چـه کار می آیـد در جهانی کـه کرونا فرایـش گرفته. هنـر امـا اثباتگـر اسـت. تثبیـت می کنـد آنچـه رخ داده. حـک می کنـد آنچـه پدیـد آمـده. در عکـس مـی کارد آنچـه روی داده اسـت. بـه عکس هـا نـگاه می کنیـم. همـه چیـزش تاریـخ اسـت. از ژسـت بازیگـری کـه در خیـل طاعـون زمانـه، بدنـش را از رقیـب روی صحنـه بـر حـذر مـی دارد. او هـم بـازی می کنـد و هـم امـان می خواهـد. عکـس می شـود آکنـده از پانکتومهـای روالن بـارت. شـما در برابـر ایـن تصاویـر مفسـران سـال کرونـا بـه حسـاب می آییـد. بـه تاریـخ نـگاه کنیـد. زیـر لـب بـا خـود خواهیـد گفـت: «سـال، سـال کرونـا بـود.». عکس هـا می ماننـد. ثبـت می کننـد. حافظـه شـما را قـوی نـگاه می دارنـد. بـه شـما یـادآوری می کننـد کـه کرونـا چگونـه بـود و چگونـه شـد. حـال این شـمایید کـه برای کرونـا تصویـر می سـازید، کرونایـی کـه شـاید بـا قاببندی هـای عـکاس نیسـت شـود، امیـد که چنین شـود.»

* داوران این مجموعه عبارتند بودند از:

- محمـد ژیـان:

وی متولـد ۱۳۳۰ و از عکاسـان تئاتـر و تلویزیـون و بـرادر مرحـوم رضـا ژیـان اسـت و سـابقه عکاسـی از نمایشهـای «لطایـف عبیـد زاکانـی» اسـماعیل خلـج، «مسـتانه»، «آتراکسـیون+مرگ» و «دوسـتان بـا محبـت » بـه کارگردانـی رضـا ژیـان، «شـنبه هفتـم» سـیاوش طهمـورث و سـریالهای «زیـر بازارچـه» و «نقـد و نسـیه» سـاخته رضاژیـان و... را در کارنامـه کاری خـود دارد.

- سیامک زمردی مطلق

وی متولد ۱۳۳۷ تهران است. این عکاس، عکاسی تئاتر را  با عکاسی از نمایش «مده ا» به کارگردانی قطب الدین صادقی ۱۳۶۷ و در سینما با عکاسی از فیلم «خمره» به کارگردانی ابراهیم فروزش ۱۳۶۹ شروع کرده است. وی عضو انجمن عکاسان خانه سینما و انجمن عکاسان خانه تئاتر، عضو هیئت موسس انجمن عکاسان خانه تئاتر،

عضو هیئت مدیره و رئیس انجمن عکاسان خانه تئاتر ۱۳۸۶-۱۳۸۸ و ۱۳۹۶ – ۱۳۹۸ و  مدیر بخش مسابقه عکس جشنواره بین المللی تئاتر فجر ۱۳۸۷ / ۱۳۸۸ / ۱۳۹۷ / ۱۳۹۸ بوده است. او نمایشگاه های متعددی در لندن، دبی، تهران و پاریس برپا کرده است. همچنین جایزه اول عکاسی تئاتر بخش مجموعه عکس در بیست و نهمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر/ جایزه اول عکاسی تئاتر ایران (انجمن منتقدین و نویسندگان تئاتر ایران) ۱۳۸۹،۱۳۸۷ ،۱۳۸۲/ برگزیده بخش عکس -یکی از پنج برگزیده- بیست و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر ۱۳۸۲/ برگزیده بخش عکس -یکی از سه برگزیده- بیست و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر و جایزه اول و دریافت مدال ویژه نمایشگاه بین المللی ویجکس استرالیا در بخش عکس تئاتر ۱۳۷۳ را در کارنامه کاری خود دارد.

- رضا معطریان:

وی متولد ۱۳۵۰ است. معطریان در نوجوانـی و از طریـق کار در البراتـوار ، عکاسـی را فـرا گرفـت و اوایـل سـال ۱۳۶۸ بـه عنـوان عـکاس خبـری بـه سـرویس عکـس

حـوزه هنـری سـازمان تبلیغـات پیوسـت . وی تـا کنـون بـا بسـیاری از روزنامـه هـا و مجـات معتبـر داخلی همـکاری مسـتمر داشـته و از مهمتریـن رویدادهــای پوشــش داده شــده توســط او  می توان به موارد زیر اشاره کرد: حضــور در ســه جنــگ افغانســتان و آمریــکا ۲۰۰۱، عــراق و آمریــکا ۲۰۰۳ و جنــگ ۳۳ روزه لبنــان ۲۰۰۶، ورود آوارگان کــرد عراقــی بــه ایــران در ســال ۱۳۷۰ ، زلزلــه رودبــارو منجیــل۱۳۷۱، زلزلــه بــم ۱۳۸۲، مســابقات جــام ملـت هـای آسـیا در سـال ۲۰۰۰ لبنان، جـام باشـگاه هـای آسـیا در ریـاض ۲۰۰۲، جـام جهانـی کشـتی در بوداپسـت ۲۰۱۰ . او در سـال هـای۷۶ ، ۷۹ و۸۱ جایـزه نخسـت عکاسـی خبـری ایـران را از جشـنواره مطبوعـات کشـور بدسـت آورده اسـت از دیگـر عناویـن کسـب شـده ایشـان مـی تـوان بـه عـکاس برتـر ورزش ایـران در سـال۱۳۸۰، عـکاس سـال مطبوعـات در حـوزه کـودک و نوجـوان از سـوی کانـون پـرورش فکـری کـود و نوجـوان در سـال ۷۵، نشـان ویـژه خانـه تئاتـر در سـال ۱۳۹۱ و جایـزه نخسـت اردیبهشـت تئاتـر ایـران در سـال ۱۳۹۰را اشـاره کـرد. نشـان ویـژه هنـر گرنوبـل فرانسـه از دیگـر موفقیـت هـای نـام بـرده اسـت. معطریـان در نمایشـگاه هـای گروهـی بسـیاری در ایـران شـرکت داشـته و چندیـن نمایشـگاه انفـرادی در بـا موضوعـات اجتماعـی و جنـگ در فرانسـه ،ایتالیا،سـوریه ،لبنـان و آمریـکا بـر پـا کـرده اسـت. معطریــان در کنــار پروژهــای عکاســی بــه عنــوان داور و دبیــر بــا برخــی از جشــنواره هــای داخلــی نظیــر جایــزه تصویــر ســال، جشـنواره تئاتـر فجـر، جشـنواره دانشـجویی همکاری داشته است.

* عکاسان حاضر در این رویداد:

پیام احمدی کاشانی / نیلوفر جوانشیر / حمید رضایی / سلاله رویدشتی / محمد حسن النگ / میلاد بهشتی / مریم قهرمانی زاده / نیلوفر استا / المیرا مجابی / رضا جاویدی / کامران چیذری / فاطمه حسن پور زعفرانی / زهره ضیائی / فائزه کرمی نوری / سیده الهه قاسمی / رسول عالدین / علی اصغر اظهاری خوشکار / کیارش مسیبی / غالمرضا حقیقی / کیانا شریعت پارسا / شیوا سراج / مریم جعفری نمین / مسعود میرمیری / مریم اصالنی / نسیم میری موسوی / پرتو جغتائی / شکرانه کریم / محمدکاظم عباسی / حسین گلستان / لیلی صدیق / شهریار دبیری / کاوه کرمی.

جمعه ۶ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۲، هفته سی و ششم* زندگی

به روایت مردم عرب خوزستان

کشور ما ایران، با کوه های سر به فلک کشیده، جلگه های سرسبز، دشت های حاصلخیز، کویرهای خشک و لم یزرع و آب های نیلگون در شمال و جنوب، آمیزه ای از مناطق جغرافیایی مختلف با آب و هوای متفاوت است. وسعت سرزمین ایران به همراه تنوع جغرافیایی و تنوع آب و هوایی باعث گردیده تا مردمانی با ویژگی ها و آداب و رسوم خاص در آن سکنی گزینند. این مردم، اجزای پیکره ای بزرگ و یکپارچه به نام ملت ایران هستند که با پیشینه مشترک، تاریخ این مرز و بوم را رقم زده اند. ازجمله اجزای این پیکره بزرگ که نقش فعال و موثری در تحولات شش قرن اخیر این خطه از میهن داشته اند، مردم عرب خوزستان هستند که در بخش جلگه ای استان خوزستان زندگی می کنند.

در کتاب حاضر مبنای فرهنگ عامیانه مردم عرب خوزستان به شیوه مصاحبه و مشاهده مشارکتی جمع‌آوری شده است. به‌گونه‌ای که نگارنده به میان مردم رفته و باورها و هنجارهای عامیانه را در فعالیت‌های روزمره آن‌ها مثل خوراک، پوشاک، جشن‌ها، قصه‌ها، ازدواج، مرگ‌ومیر، افسانه بازی‌ها، مرثیه‌ای، صنایع‌دستی و غیره جستجو و جمع‌آوری نموده است. کتاب حاضر مترادف یا معادل فرهنگی کامل مردم عرب خوزستان نیست، بلکه جزئی از مجموعه اعمال و رفتار فرهنگی جامعه مردم عرب خوزستان است.

* دیگر آثار نویسنده: جامعه‌شناسی سربندر: پژوهشی در مسائل شهری بندر امام خمینی

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: فرهنگ عامیانه مردم عرب خوزستان

نویسنده: سیدعبدالامام بنی‌سعید

ناشر: نشر ترآوا

تعداد صفحات: ۲۲۴ صفحه

پنج شنبه ۵ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۱، هفته سی و ششم* مقاومت و پایداری

حروف الفبای جنگ

مجموعه کتاب های راوی کتاب خاطره نیست و هست. کتاب تاریخی سیاسی و یا جغرافیایی نظامی هم نیست و هم هست. همه این ها را با هم دارد. این کتاب ها مجموعه ای از حروف الفبای جنگ در منطقه مورد نظر را در خود دارد. راوی باید با توجه به توانایی خویش و شناخت مخاطب جمله های مورد نیاز او را از این الفبا بیافریند. به قول نویسندگان: «این مجموعه یک تلاش ابتدایی است و جای تکمیل بسیار دارد و ادعایی درباره جامعیتش نداریم هرچند سعی نموده ایم از تجربه اثرهایی که پیش از این خلق شده است بهره ببریم و قدمی جدیدتر برداریم.». این کتاب روایتی ست از مقاومت مردمی در خرمشهر و آزادی افتخار آمیز خرمشهر. لحظه هایی که تنها گوشه ای از آن می تواند تا سال ها ضامن هویت ملی ما باشد.

مجموعه کتاب های راوی کوششی است از سازمان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس و بسیج چاپ و توزیع گردیده است. جعفر شیر علی نیا و سعید زاهدی پدیدآورندگان این مجموعه کوشیده اند تا معرفی مناطق عملیاتی استان خوزستان در دوران دفاع مقدس را از زوایای گوناگون جغرافیایی، تاریخی، عملیاتی و روایی مورد بررسی قرار دهند. این مجموعه ده جلدی اهواز، دشت فتح المبین، فکه، دشت آزادگان، هویزه، طلائیه و زید، شلمچه، خرمشهر، آبادان و اروند را به خوانندگان معرفی می نماید.

* در بخشی از این کتاب می خوانیم:

"وقتی اهداف عراق در جنگ سریع برآورده نشد، روز هفتم جنگ، صدام پیش نهاد آتش بس داد.

عنوان کتاب: قلب مقاومت روایت خرمشهر

نویسنده: جعفر شیرعلی نیا، سعید زاهدی

زیر نظر: فتح الله جعفری

ناشر: انتشارات فاتحان

تعداد صفحات: ۱۵۸ صفحه

امام گفت: «صدام حسین دستش را دراز کرده برای این که با ما مصالحه کند. ما با او مصالحه ای نداریم. تکلیف ما این است که از اسلام صیانت کنیم و حفظ کنیم اسلام را. کشته شویم تکلیف را عمل کرده ایم، بکشیم هم تکلیف را عمل کرده ایم.»"

* درباره نویسنده:

- جعفر شیرعلی نیا

جعفر شیرعلی نیا، متولد ۱۳۵۷، پژوهشگر برجسته تاریخ دفاع مقدس است. از جعفر شیرعلی نیا کتاب های متعددی از جمله «بحران بالا می گیرد»، «جبهه میانی»، «جبهه جنوب»، «دایره المعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق»، «دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم» و «هشت سال این گونه گذشت» منتشر شده است. جعفر شیرعلی نیا در رشته فیزیک هسته ای تحصیل کرده و درس خوانده است، اما گرایش به تاریخ او را به ۱۲ سال مطالعه مستمر واداشت تا به صورت خصوصی در اتاق کاری که در خانه اش قرار دارد، تحقیق کند و بخواند.

نتیجه این سال های پر از مطالعه کسب اطلاعات تاریخی درباره جنگ ایران و عراق و اتفاقات سیاسی قبل و بعد از انقلاب شده است. مهم ترین نتیجه این مطالعات چاپ دو کتاب دائره.. المعارف مصور درباره جنگ و امام خمینی است. دائره.. المعارف مصور تاریخ زندگی امام خمینی در انتشارات سایان به چاپ رسیده است که کیفیت خوب کاغذ و ۱۲۷۰ قطعه عکس مخدوش نشده و مرتبط با موضوعات و وجود صفحات گاهشماری همگی جذابیت این کتاب را افزایش داده است.این دائره.. المعارف با تولد ایشان آغاز می شود و تا زمان وفات ایشان به همراه انبوهی از منابع متعدد ادامه پیدا می کند. از این نویسنده کتاب های «دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم»، «دایره المعارف مصور تاریخ زندگی امام خمینی»، «روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت الله سیدعلی خامنه ای» و «روایتی از زندگی و زمانه اکبر هاشمی رفسنجانی» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

- سعید زاهدی:

این نویسنده و پژوهشگر تا کنون کتاب های یک روایت معتبر درباره‌ی انفجار دفتر نخست‌وزیری اثر سعید زاهدی/ روایت‌های موازی؛ مقایسه تطبیقی انقلاب اسلامی ایران با انقلاب‌های فرانسه و روسیه / بیراهه‌های نظریه جامعه‌شناختی اثر سعید زاهدی/ استعمار زدایی از روش: تحقیق علمی و مردمان بومی را تالیف و منتشر کرده است.

چهارشنبه ۴ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۵۰، هفته سی و ششم* گفتگو

خرمشهر با بوی بهروز مرادی

آن‌زمان که همه به دنبال دفاع از ایران، حفظ خاک ایران و بیرون راندن متجاوزان از خاک خرمشهر بودند، زنی بود که خوب می‌دانست روزی و روزگاری جنگ تمام می‌شود و از آن خاطره‌ای بر جای می‌ماند؛ خاطره‌ای که جای خالی بسیاری از رزمندگان را با خود خواهد داشت. چون بسیاری از این مردان و زنان آسمانی شهید می‌شدند و از آنها تنها نامی در خاطر مردم خواهد ماند. او ضبط‌ صوت کوچکش را برداشت و قدم‌ به ‌قدم کوچه‌های خرمشهر را پشت سر گذاشت تا دیده‌ها و شنیده‌های این رزمندگان را جمع‌آوری کرده و به ‌عنوان یک سند حفظ کند. حالا هم آنها را در کتابی به نام «در کوچه‌های خرمشهر» منتشر کرده است. مریم شانکی همان زنی است که پا به میدان جنگ گذاشت تا با گفت‌وگوهایی که انجام می‌دهد، بتواند حال و هوای بهشتی آن روزها را حفظ کند و به نسل‌های بعد نشان دهد که روزی مردمانی بودند که جنگ را با همه تلخی‌هایش شیرین نگاه کردند و بی‌هیچ ترسی از شهادت رودرروی دشمن ایستادند. حالا این کتاب تبدیل به اثری جامع شده که گفت‌و‌گوهای مریم شانکی با افرادی چون شهید بهروز مرادی، صالح موسوی فرهاد دشتی، محمد نورانی و همچنین ۷ زن خرمشهری را در بر می‌گیرد؛ زنانی که مردانه در برابر تجاوزات دشمن بعثی ایستادگی کرده‌اند.این کتاب، مشکلات روزهای نخستین جنگ، کمبود تدارکات و کمبود نیرو و تجهیزات نظامی، ایثار و فداکاری در برابر دشمن و مقاومت در مقابل اشغال خرمشهر و صحنه‌های دلخراش شهادت شهدا را به‌خوبی روایت می‌کند.کتاب در کوچه‌های خرمشهر حاصل تلاش مریم شانکی است که با ضبط‌ صوت کوچک خود قدم‌ به ‌قدم در کوچه‌های خرمشهر گشته و دیده‌ها و شنیده‌های رزمندگان را جمع‌آوری و به ‌عنوان یک سند حفظ کرده است.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: در کوچه های خرمشهر

نویسنده: مریم شانکی

ناشر: انتشارات سوره مهر

تعداد صفحات: ۲۱۶صفحه

* موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان

شانکی در این کتاب معضلات روزهای اول جنگ، فقدان تدارکات و نیرو، تجهیزات نظامی، ایثار و فداکاری در برابر دشمن و مقاومت در مقابل اشغال خرمشهر و صحنه‌های دلخراش شهادت شهدا را به‌ خوبی تصویر کشده است.

* فهرست مطالب کتاب

اشاره/ یادداشت نویسنده/ مقدمه/ بهروز مرادی/ محمد نورانی/ فرهاد دشتی/ صالح موسوی/ سکینه حورسی/ شهلا حاجی‌شاه/ کبری نقدی‌زاده/ سهام طاقتی/ بهجت صالح‌پور/ نوشین نجار

* در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

- آن‌ها که رفتند. فقط بیست نفری باقی مانده بودیم. بیست نفر در مقابل آن همه تانک و نیروی پیاده. نزدیک غروب، آخرین گلوله‌هایمان به سمت دشمن روانه شد. بیش از هرچیز دیگر، موج انفجار خمپاره‌ها بود که به ما فشار می‌آورد. حجم آتش دشمن بسیار سنگین شده بود. دیده‌بان‌ها از فاصله‌ای کم‌تر از ۵۰ متر ما را می‌دیدند و مقرمان را به عقب گزارش می‌دادند و بعد خمپاره‌اندازها روی سرمان گلوله می‌ریختند. یک ساعت بعد، با وخیم‌تر شدن اوضاع قرار گذاشتیم که پنج نفرمان بمانیم و دشمن را سرگرم کنیم تا بقیه خود را نجات دهند. من و چهار نفر دیگر ماندیم و بقیه رفتند. وقتی مطمئن شدیم که بچه‌ها دور شده‌اند، خانه به خانه و پشت‌بام به پشت‌بام به طرف کشتارگاه حرکت کردیم. از هر نقطه‌ای که می‌گذشتیم، بلافاصله همان محل را به خمپاره می‌بستند.

زیر سقف یکی از خانه‌ها مخفی شده بودیم که صدای عراقی‌ها را شنیدیم. آن‌ها از دیواری که صبح در دست ما بود عبور می‌کردند. ترجیح دادیم برگردیم. چرا که از پنج نفر، تنها سه نفرمان باقی مانده بود و ما در برابر آن همه نیرو و تک‌تیرانداز قادر به انجام کاری نبودیم. بغض گلویمان را گرفته بود. پس از آن همه جنگ و گریز حالا باید عقب‌نشینی می‌کردیم. چرا؟! فقط به این دلیل که نیروی کمکی نمی‌رسید. «محمدیان» راضی به برگشت نبود.

- «هنوز هم پس از گذشت سال‌ها صدای بچه‌های خرمشهر را در کوچه پس کوچه‌های شهر می‌شنوم. هنوز هم تک‌تک کوچه‌ها و خیابان‌ها و خانه‌های شهر مقابل چشمانم هستند؛ آن ویرانه‌ها، آن نخل‌های از کمر خم شده، گویی باز هم صدای شلیک می‌آید، صدای داد و فریاد می‌آید. یک عراقی روی دیوار سالم مانده‌ای با خط درشت به عربی می‌نویسد: جئنالنبقی یعنی آمده‌ایم که بمانیم! و من به یاد حرف‌های بهروز مرادی می‌افتم. وقتی خرمشهر آزاد شد بهروز با دیدن این شعار بلند فریاد کشیده بود: «نمی‌توانید؛ نتوانستید! خرمشهر تبدیل به گورستان شما شد!» «درکوچه‌های خرمشهر» نوشته مریم شانکی دفتری از خاطرات بچه‌های خرمشهر در دوران هشت سال جنگ تحمیلی است. کسانی که هر یک به نوعی درگیر جنگ بوده‌اند و وقایعی جانسوز را با چشمان خود دیده‌اند، حالا برای شما بازمی‌گویند تا بدانید: «گلوله‌های توپ پشت سر هم می‌آمدند. هدف بی‌سیم بود، اما همه‌شان به طالقانی می‌خورد. فضای شهر از صدای به هم‌آمیخته انفجار و آژیر آمبولانس انباشته شده بود. تا ساعت هشت شب منتظر شدم. شهناز در بیمارستان مانده بود. طاقتم طاق شد و راه افتادم. به هر زحمتی بود، خودم را به بیمارستان رساندم و داخل شدم. خدایا چه می‌دیدم؟! زن‌ها و مردهای بی‌دست و بی‌پا، پیکرهای بی‌سر، پاره‌های گوشت انسان، کودکان زخمی و نیمه‌جانی که به خون آغشته بودند. مشغول شدم. تنها، نیرویی مرموز و درونی بود که مرا روی پا نگه می‌داشت. من که حتی تحمل‌دیدن یک جراحت ساده را نداشتم، از دیدن زخمی جزیی ناراحت می‌شدم، حالا تا مچ پا توی خون بودم. دیگر وحشتم ریخته بود. مثل درختی که برگ‌هایش با نسیم پاییز بریزد! اما این نسیم چه بود و از کجا می‌وزید؟ برادری را آوردند که دستش از تن جدا شده بود. صحنه رقت‌انگیز و دردناکی بود. سعی کردم با او حرف بزنم و دلداری‌اش بدهم، ولی به زودی فهمیدم که ایمان او بالاتر از این حرف‌هاست که نیاز به دلداری داشته باشد. شهناز را دیدم و جلو رفتم. امّا او بی‌توجه به من کار می‌کرد. در چهره تمام بچه‌ها، فقط درد بود و اندوه. هیچ حالت دیگری دیده نمی‌شد. همه نگران بودند. مهتاب، شهر را روشن کرده بود. بچه‌ها ناراحت بودند و می‌گفتند که این به نفع عراقی‌هاست. همه در آرزوی صبح بودیم.»

سه شنبه ۳ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۹، هفته سی و ششم* پژواک

شهر تنها ماند

این کتاب با زبانی ساده و قابل‌فهم دوران هشت سال دفاع مقدس و محاصره خرمشهر را تعریف می‌کند. همچنین پیش از شروع جنگ درمورد ویژگی‌ها و زیبایی‌های این شهر گفته می‌شود و توصیفاتی از باغ‌ها و نخلستان‌های آن برای مخاطب کودک آورده شده است. کودکان با شنیدن کتاب روزهای خرمشهر می‌توانند تصویر روشنی از این منطقه در آن دوران به دست بیاورند.

کتاب روزهای خرمشهر اثر مرتضی‌ سرهنگی توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. «خرمشهر یک شهر بندری است. خرمشهر، یکی از قشنگ ترین شهرهای بندری کشور ما است. این شهر چند اسکله ی بزرگ و پر جنب و جوش دارد. هر روز صدای سوت کشتی های بزرگ و کوچک که در اسکله پلهو می گیرند، شنیده می شود.

پرچم های رنگارنگ این کشتی ها با وزش باد تکان می خورد. پرندگان آبی روی بلندترین دکل ها بازیگوشی می کنند. باغ های پرگل و نخلستان های پر از خرما، از منظره های دیدنی خرمشهر است. خرمشهر یکی از زیباترین شهرهای جنوبی کشور ما است.

سال ها پیش، وقتی ارتش متجاوز عراق به خاک میهن مقدس ما حمله کرد، خرمشهر از اولین شهرهایی بود که به محاصره ی عراقی ها در آمد. مردم خرمشهر برای دفاع از شهر آماده شدند. آنان با دست خالی و کم ترین سلاح در برابر دشمن مقاومت کردند.

خیابان ها، کوچه ها، پس کوچه ها، خانه ها، مدرسه ها و کارخانه ها و همه جا سنگر مردم شد. عراقی ها با توپ و تانک به طرف شهر هجوم آوردند. هواپیماها و هلیکوپترهای عراقی آسمان آبی خرمشهر را سیاه کردند. صدای انفجار بمب ها و خمپاره ها لحظه ای قطعه نمی شد.کشتی ها در آتش می سوختند. مرغ های آبی، با پر و بال خونی، روی موج های کارون و اروند رود افتادند و نخلستان ها و باغ ها سرسبزی خود را به سرخی و سیاهی آتش و دود دادند. عراقی ها پل بزرگ شهر را منفجر کردند و به طرف مرکز شهر هجوم آوردند.

مردم و نظامیان خرمشهری سی و چهار شبانه روز در مقابل حمله های شدید عراقی ها مقاومت کردند. مهمات و اسلحه کم بود و نیروی کمکی هم دیر رسید. عراقی ها با فشار زیاد وارد خرمشهر شدند. این بندر زیبا اشغال شد. مردم، شهر سوخته و مجروح را با غم و اندوه بسیار ترک کردند. شهر تنها ماند؛ تنهای تنها. تانک های عراقی وارد کوچه ها و خیابان ها شدند. راه ورود نیروهای ایرانی به شهر بسته شد. سربازان و افسران عراقی به داخل شهر آمدند. آن ها خانه ها، مدرسه ها، کارخانه ها، مغازه ها، مسجدها، و بیمارستان های خرمشهر را ویران کردند. آن ها اموال مردم را غارت کردند».

* درباره نویسنده:

این نویسنده در سال ۱۳۳۲ در تهران متولد شد و تحصیلات خود را در رشته علوم اجتماعی ادامه داد. او برای کتاب «اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی» موفق به دریافت مقام اول کتاب سال دفاع مقدس شد و همچنین کتاب «پابه‌پای باران» او مقام اول را در گزارش کسب کرد.

راه‌اندازی و فعالیت در دفتر ادبیات و هنر مقاومتِ حوزه هنری، کار بر روی خاطرات اسارت و اسرای عراقی و نیز سردبیری هفته‌نامه کمان با انتشار دویست شماره در هشت سال، نام مرتضی سرهنگی را در ردیف برجسته‌ترین چهره‌های عرصه ادبیات پایداری ایران قرار داده است.

سرهنگی فعالیت حرفه‌ای خود را با نوشتن گزارش و مصاحبه در روزنامه جمهوری اسلامی شروع کرد. در تیرماه۱۳۶۷ با همراهی هدایت‌الله بهبودی دفتر ادبیات و هنر مقاومت را در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بنیان‌گذاری کردند. این دفتر در زمینه گردآوری و تدوین خاطرات و آثار ادبی دوران دفاع مقدس فعالیت می‌کند. در سال۱۳۷۵ نیز عضو شورای سردبیری روزنامه ایران بود. وی اکنون مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت و مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری است.

سرهنگی نقشی مهمی در مورد حضور زنان در ادبیات دفاع مقدس دارد و بر این باور است که با ورود زنان به عرصه خاطره‌نگاری، صدای جنگ بلندتر شنیده خواهد شد. او می‌گوید خاطراتی که زنان و همین‌طور کودکان و نوجوانان از جنگ دارند، قیمت تمام‌شده جنگ را برای ملت ما آشکار می‌کند. او به ادبیات اسارت که انسانی‌ترین گونه  ادبیات جنگ است نیز توجه ویژه‌ای دارد. برخی مرتضی سرهنگی را استاد نگارش خاطرات جنگ می‌نامند. سرهنگی برای رشد ادبیات جنگ می‌کوش، نگاهش به این ادبیات است و همچون باغبانی دلسوز، از این باغ مراقبت می‌کند.

* دیگر آثار نویسنده:

اسم من چفیه است/  اسم من پلاک است/ اسم من خاکریز است/ خرمشهر ؛ کوجهان آرا/ پابه پای باران/ مرتضی آئینه زندگی ام بود/ سفر بر مدار مهتاب (موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/ باغ انگور، باغ سیب، باغ آیینه(موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/  خانه کوچک ، زندگی بزرگ (موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)/ همه چیز درباره جنگ ۱/ اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی، ۸ جلد، ۱۳۶۳تا۱۳۷۰/ حرف ما: گزیده سرمقاله‌های کمان، / خرمشهر، خانه رو به آفتاب: گفت‌و‌گو با صدیقه زمانی، همسر سردار شهید عبدالرضا موسوی / ده روز محاصره در قله ویزان: خاطرات یک افسر عراقی، / سفر به قله‌ها: پنج گزارش جنگی/ محرم در اسارت: گزیده خاطرات آزادگان/ نماز، ولایت، والدین/ یادهای زلال/ قطعه‌های پابرهنه / منظومه هشت‌ساله / همسفر شقایق: خاطرات همسران فرماندهان شهید استان کرمان/ پاره‌هایی از آنچه اتفاق افتاد؛ نظامیان عراقی/ روشنای خاطره‌ها

* درباره گوینده:

سحر بیرانوند متولد ۱۳۶۶ یکی از جوانان خوش‌صدای کشور عزیزمان در عرصه‌ صداپیشگی و کتابخوانی است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد ژنتیک است که قبل از ورود به دنیای دوبله سال‌های بسیاری در آزمایشگاه ژنتیک مشغول به فعالیت بود. بیرانوند فعالیت جدی خود را به دلیل علاقه‌ بسیار زیادش به گویندگی از سال ۱۳۹۲ آغاز کرد. وی پس از آزمون صدایی که در خانه‌ رادیو داد، پذیرفته شد تا در دوره‌های گویندگی و اجرا در باشگاه رادیویی جوان شرکت کند.او پس از دو سال کسب مهارت و برخورداری از آموزش‌های لازم در این زمینه، سرانجام با عالی‌ترین نمرات فارغ‌التحصیل شد.سحر بیرانوند ابتدا به صورت پاره‌وقت در برنامه‌های رادیویی به گویندگی پرداخت تا اینکه در جشنواره انتشارات سوره مهر به عنوان صدای برتر کتاب انتخاب شد و در زمینه خوانش کتاب کودک و نوجوان پا به این عرصه گذاشت.او مدتی بعد همکاری‌اش را با انتشارات‌های صوتی همچون آوانامه، آوارسا و نوار آغاز کرد. وی همچنین در عرصه‌ی دوبلاژ نیز فعالیت‌ می‌کند.بیرانوند همچنین به دلیل علاقه‌ی زیادی که به نمایشنامه‌خوانی داشت، توانست تا وارد حوزه‌ی تئاتر و نمایش نیز شود.

سحر بیرانوند همچنین خود را یک کتابخوان حرفه‌ای معرفی می‌کند و بر این عقیده است که: «هنر گویندگی و اجرا در تمامی زمینه فعالیت‌هایش نیازمند مطالعه بسیار و تماشای فیلم است چرا که برای توانایی در روایت صحیح و جذاب کتاب باید با فرآیند حس و پردازش کاراکترها به خوبی آشنا بود و توانایی تخیل داشت.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: کتاب صوتی روزهای خرمشهر

نویسنده: مرتضی سرهنگی

گوینده: سحر بیرانوند

ناشر: انتشارات سوره مهر

ناشر صوتی: گروه فرهنگی سماوا

من هم به دلیل علاقه‌ام به ادبیات و رمان می‌توانم بگویم جزو افراد کتابخوان هستم. خدا را شاکرم که به واسطه‌ زمینه‌های مختلف شغلی‌ام یعنی گویندگی، میزان مطالعه‌ام در زمینه‌های مختلف از جمله علمی، مستند، داستانی، تاریخی و غیره نیز افزایش یافته است.البته خودم به‌شدت به مطالعه نمایشنامه‌های کلاسیک علاقه دارم و همچنین کتاب‌های روانشناسی که در کمک به خودشناسی و کشف درونیات موثرند.»

* دیگر آثار گوینده:

کتاب صوتی در ژرفای آب، نویسنده: پائولا هاوکینز، مترجم: حدیث حسینی, نازیلا محبی / کتاب صوتی زندگی اسرار آمیز، نویسنده: سومانک کید، مترجم: عباس زارعی(نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است) / کتاب صوتی ارباب حلقه ها جلد اول یاران حلقه، نویسنده: جی آر آر تالکین، مترجم: رضا علیزاده/ کتاب صوتی غریبه ای در خانه، نویسنده: شاری لاپنا، مترجم: عباس زارعی (نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است) / کتاب صوتی پروانه ای روی شانه، نویسنده: بهنام ناصح(نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است) / کتاب صوتی زن همسایه، نویسنده: شاری لاپنا، مترجم: عباس زارعی (نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است) / کتاب صوتی کوری، نویسنده: ژوزه ساراماگو، مترجم: زهره روشن فکر(نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است)/ کتاب صوتی دختر ایزدی، نویسنده: امید حاجوی / کتاب صوتی درد، نویسنده: مارگریت دوراس، مترجم: قاسم روبین / کتاب صوتی عاشق، نویسنده: مارگریت دوراس، مترجم: قاسم روبین/ کتاب صوتی دختری از بروکلین، نویسنده: گیوم موسو، مترجم: آریا نوری (نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است)/ کتاب صوتی مادام بواری، نویسنده: گوستاو فلوبر، مترجم: محمد قاضی, رضا عقیلی/ کتاب صوتی عقل و احساس، نویسنده: جین آستین، مترجم: رضا رضایی (نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است)/ کتاب صوتی خاطرات یک گیشا، نویسنده: آرتور گلدن، مترجم: مریم بیات/ کتاب صوتی غرور و تعصب، نویسنده: جین آستین، مترجم: رضا رضایی (نسخه فیزیکی کتاب در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است) / کتاب صوتی فقط برایم نامه بنویس، نویسنده: اورلاندو فیجز، مترجم: غلامحسین میرزاصالح/ کتاب صوتی وقتی خاطرات دروغ می گویند، نویسنده: سی‌بل هاگ، مترجم: آرتمیس مسعودی/ کتاب صوتی مهمان ناخوانده، نویسنده: شاری لاپنا، مترجم: عباس زارعی

یک شنبه ۱ خرداد ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۷، هفته سی و ششم* نگاه

قاب خرمشهر

کتاب "خرمشهر حماسه مقاومت" از زوایای مختلف قابل توجه است. نخست آنکه این کتاب تاریخ مستند و مصوری از نماد مقاومت در تاریخ معاصر کشورمان است که در آن با استفاده از ذوق و خلاقیت هنرمندان عکاس، سه برهه حساس از موقعیت های پیش از جنگ، هنگام جنگ و بعد از جنگ شهر خرمشهر به تصویر کشیده است.

فصل اول این کتاب با عنوان "خرمشهر پیش از جنگ تحمیلی" با عکسی از آرشیو خبرگزاری ایرنا شروع می شود که در آن پل قدیمی خرمشهر نشان داده می شود. این عکس متعلق به ۱۳۴۴ است.در ادامه این فصل عکس های متعددی از بناهای قدیمی شهر همچون ایستگاه راه آهن، بارانداز گمرک، کوت شیخ، گمرک شهر، اسکله های اداره بندر، ایستگاه بلم رانان، ساحل بخش غربی، بازار ماهی فروشان، بازار سیف و تصاویری از تظاهرات مردم خرمشهر در نهضت انقلاب اسلامی به علاقه مندان ارائه شده است.

دیدن تصاویر این فصل هر بیننده ای را ناخودآگاه به یاد موقعیت سوق الجیشی شهر خرمشهر در پیش از وقوع جنگ تحمیلی می اندازد؛ شهری که مشخصا از دو سده قبل در روابط بین المللی مطرح شده است و به دلیل اهمیت استراتژیک فوق العاده اش همواره مورد طمع استعمارگران قرار گرفته و تاکنون چندین بار نیز به اشغال قوای خارجی درآمده است.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: خرمشهر، حماسه مقاومت

نویسنده: اداره کل تبلیغات و مراکز فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران

ناشر: نشر شاهد

تعداد صفحات: ۴۰۰ صفحه

(در سال ۱۸۳۳ میلادی امپراطوری عثمانی و در سال ۱۸۵۷ میلادی انگلیسی ها و در سال ۱۹۸۰ میلادی ارتش متجاوز بعث عراق خرمشهر را اشغال کرده اند) بیشترین عکس های این فصل بیانگر زیبایی های شهر بندری خرمشهر است که در آنها زندگی عادی ساکنان شهر جریان دارد و اغلب توسعه و آبادانی شهر نشان داده شده است.

فصل دوم کتاب با عنوان "مقاومت در خرمشهر، اشغال و آزادسازی" سرگذشت این شهر را از زمان سقوط تا آزادسازی نشان می دهد. البته شروع این فصل با عکسی از آرشیو موسسه کیهان است که متعلق به سال ۱۳۵۸ و بمب گذاری ایادی ضد انقلاب در بازار سیف شهر خرمشهر است. عکس دوم هم خرابکاری های بعثیون و درگیری های داخلی شهر در سال ۱۳۵۸ را نشان می دهد. در ادامه عکس هایی از مقاومت های مردمی آورده شده و صحنه های درگیری هم بخش دیگری را نشان می دهد. اغلب عکس های این فصل برای علاقمندان به زیبایی های خرمشهر، دلگیر و ناراحت کننده است؛ چرا که ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه روز چهارم آبان ماه سال ۱۳۵۹ را در یادها تداعی می کند که یکی از تلخ ترین لحظه های تاریخ معاصر ایران اسلامی به شمار می رود، روزی که خرمشهر پس از ۳۴ روز پایمردی و مقاومت مظلومانه مردمی سقوط کرد و قسمت غربی آن و قریب به ۱۸۰ کیلومتر طول خط مرزی و ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک میهنمان به اشغال ارتش عراق درآمد.

البته عکس های آزادسازی خرمشهر در این فصل حلاوت خاصی را به بینندگان می بخشد؛ عکس هایی از نماز شکر فاتحان خرمشهر به همراه شادمانی مردم در آزاد سازی این شهر.

بیشترین حجم کتاب به این فصل اختصاص یافته که در آن ماندگار ترین عکس ها از دوران مقاومت، اشغال و آزادی از زاویه نگاه عکاسان بزرگ به تصویر کشیده است.

سرانجام فصل سوم با عنوان "زندگی پس از جنگ در خرمشهر" بیشتر دمیدن روح دوباره به کالبد زخمی شهر را نشان می دهد. عکس هایی از بازگشت اهالی بعد از دوری سخت و طاقت فرسا که فقط ساکنان خرمشهر آن را به معنای واقعی اش لمس کردند.

عکس های این بخش اغلب بر سازندگی خرابی ها تاکید دارند. کاروان های راهیان نور در این فصل حضور دارند تا غربت خاک شلمچه بیش از پیش نمایانده شود. تصاویری که در این بخش ارائه شده اغلب رنگی است تا شادابی و سرزندگی دوباره در این شهر جنگ زده را به بینندگان منتقل کند؛ در بیشتر عکس ها، اسکله ها و پلها و بندر بازسازی شده اند و سایر بناهای شهر هم میزبان ساکنان است، هر چند هنوز تا بازسازی کامل فاصله مانده و طبعا در صورت بازسازی کامل چهره شهر حال و هوای دیگری به خود خواهد گرفت.

به هر حال در میان هنرهای گوناگون، عکاسی به دلیل امکان حضور سریع در صحنه و ثبت وقایع، اگر نگوییم موثرترین دست کم یکی از تاثیرگذارترین ابزار انتقال معانی است. عکاسان پیوسته با حضور به هنگام خویش توانسته اند صحنه های بی بدیلی را ثبت کنند که هنرمندان دیگر عرصه ها غالبا از آن محروم بوده اند و در این راستا اقدام اخیر نشر شاهد تلاش ارزنده ای است که در ماندگاری آثار ارزشمند از دوران سرنوشت ساز کشورمان موثر است که می تواند به عنوان تاریخ مستند و صور در اختیار علاقمندان و پژوهشگران عرصه های مختلف تاریخی، اجتماعی و... قرار گیرد.

این مجموعه کتاب شامل ۲۳۰ عکس از بین شش هزار عکس است که خرمشهر را در سه مقطع زمانی قبل از جنگ، حین جنگ و بعد از جنگ به تصویر کشیده است.

کتاب عکس خرمشهر حماسه مقاومت دربرگیرنده عکس های نمایشگاه و مسابقه سراسری عکس خرمشهر، حماسه مقاومت تهران است که توسط معاونت پژوهش و ارتباطات بنیاد شهید و امور ایثارگران و به کوشش مجتبی آقایی سربرزه در سال ۱۳۸۶ به مناسبت سوم خرداد، روز ملی مقاومت، ایثار و پیروزی و بیست و پنجمین سالگرد فتح خرمشهر منتشر شده است.

گروه انتخاب آثار این کتاب و نمایشگاه عبارت است از: مجتبی آقایی، کوروش ابوطالب امام، بهمن جلالی، سعید صادقی، سیف الله صمدیان، جاسم غضبانپور و سیدعباس میرهاشمی.

در فصل اول که به خرمشهر پیش از جنگ تحمیلی می پردازد حسین چنعانی مطالبی را از تاریخچه، جغرافیای طبیعی، موقعیت اقتصادی و اجتماعی، زبان و جمعیت و موقعیت سوق الجیشی خرمشهر بیان می کند.

قسمت عمده آثار به فصل دوم «دوران اشغال و آزادسازی» اختصاص دارد.

اسامی عکاسان برگزیده نمایشگاه بدین شرح است:

بخش / اول خرمشهر قبل از جنگ تحمیلی: عبدالسلام بدوی نژاد

بخش دوم/ مقاومت در خرمشهر، اشغال و آزاد سازی: علیقلی ضیائی، اسماعیل داوری، محسن وفایی شاندیز، محسن راستانی، امیرعلی جوادیان و محمد صیاد صبور،

در این بخش از جهانگیر رزمی، محمدرضا صفار خوش اقبال و مهرداد ارشدی تقدیر به عمل آمد

بخش سوم/ زندگی پس از جنگ در خرمشهر: جمال صالحی، احسان رجبی، حسن قائدی، مهدی منعم، بهزاد فیروزی‎

کتاب در قطع سلطانی با جلد سخت و کاور گلاسه مات منتشر شده است.

* همچنین می توانید به کتاب «آبادان و خرمشهر: (به روایت تصویر)» موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان مراجعه بفرمایید.

شنبه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۶، هفته سی و ششم* روایت

بهترین رمان جنگ

احمد دهقان از نویسنده‌هایی است که در آثارش با عبور از لایه‌های ترد و شکننده، به اعماق جنگ راه پیدا می‌کند. راوی این داستان با «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» زندگی دیگری را تجربه می‌کند و ما را با خود به فراسوی آنچه اتفاق افتاده است می‌برد. سفر به گرای ۲۷۰ درجه رمانی است از احمد دهقان با موضوع جنگ ایران و عراق. رضا امیرخانی، رمان‌نویس ایرانی، دربارۀ این کتاب می‌گوید: «شاید بهترین رمان جنگ»

این کتاب به دلیل سبک خاص نوشته و روایت عمیق و ویژه جنگ اقبال زیادی به خود جلب داشت و مورد توجه جدی قرار گرفت. این کتاب به سال ۱۳۷۵ منتشر گردید.

جایزه بیست سال داستان نویسی، جایزه چهارمین دوره انتخاب کتاب سال دفاع مقدس و جایزه بیست سال ادبیات پایداری، از افتخارات این کتاب است.این کتاب توسط پال اسپراکمن نایب رئیس مرکز مطالعات دانشگاهی خاورمیانه در دانشگاه راتگرز آمریکا به انگلیسی ترجمه شده و نخستین رمان ایرانی با موضوع جنگ است که در آمریکا منتشر می‌شود.

داستان کتاب از زبان ناصر بیان می‌شود. ناصر رزمنده جوانی است است که بارها سابقه شرکت در جبهه داشته. در بین امتحانات مشق و درس را رها و به همراه دوستش علی راهی منطقه جنگی جنوب می‌شود. در آنجا ضمن دیدار مجدد با دوستان سابقش، از قریب‌الوقوع بودن عملیاتی مهم(کربلای ۵) اطلاع می‌یابد. در حین عملیات بسیاری از دوستانش شهید و مجروح می‌شوند، خود او نیز مجروح شده و به پشت خط می‌آید. بعد از چند روز به شهر خود بازگشته و زندگی عادی را از سر می‌گیرد. پس از مدت کوتاهی با دریافت تلگراف یکی از دوستانش خود را آماده بازگشت به منطقه می‌کند.

* در بخشی از کتاب می‌خوانید:

آرام قدم بر می‌دارم. تقی شانه به شانه‌ام می‌شود. کلاه کاموایی‌اش را کشیده رو گوش و گوشی بیسیم را داده زیر آن. سرش را می‌آورد جلو و آرام می‌گوید: «حیدر سلام می‌رسونه، می‌گه خداحافظ!» سر تکان می‌دهم. پاهایم را بیش از حد معمول بالا می‌آورم. انگاری رو زمین خرده شیشه پاشیده‌اند. منطقه ساکت است. با دشمن فاصله زیادی داریم.

بشین. در جا می‌نشینم و سرم را بر می‌گردانم و به عقب نگاه می‌اندازم. سایه پر رنگی هستیم که تا خاکریز خودی کشیده شده‌ایم. هنوز همه ستون وارد دشت نشده. سر بر می‌گردانم. چند خمپاره از طرف دشمن شلیک می‌شود، از بالای سرمان می‌گذرد و پشت خاکریز می‌ترکد. از دو ورمان ستون نیروها به سمت دشمن در حرکتند. آرام و در سکوت می‌روند و تو تاریکی گم می‌شوند.

بلند شو. بر می‌خیزم و پشت سر حاج‌ نصرت به راه می‌افتیم. رد شنی تانک‌ها رو زمین کشیده شده و گویی هزاران کرم خاکی با بدن‌های بند بند رو زمین پخش شده‌اند. علی می‌زند به شانه‌ام و با دست زمین را نشانم می‌دهد. سرم را تکان می‌دهم. نمی‌خواهم حرفی بزنم. می‌دانم اگر کلامی از دهانم خارج شود، درد دل علی شروع می‌شود. تقی سرش را می‌آورد در گوشم و می‌پرسد: «تانک‌هاشون تا این جا اومده بودن!؟»

با اشاره سر جوابش را می‌دهم. رد شنی تانک‌ها چپ و راست همدیگر را قطع کرده‌اند. منوری در آن دورها روشن می‌شود. رو دو پا می‌نشینیم.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: سفر به گرای ۲۷۰ درجه

نویسنده: احمد دهقان

ناشر: سوره مهر

تعداد صفحات: ۲۴۸ صفحه

آن‌ قدر نزدیک نیست که درازکش شویم. صدای شلیک چند تیر می‌آید. جلوتر، سایه‌هایی که به کپه خاک می‌مانند، دیده می‌شود. علی می‌گوید: «تانک‌ها رو باش!»

منور خاموش می‌شود. پا می‌شویم و راه می‌افتیم. به دور و بر نگاه می‌اندازم. هیچ کدام از ستون‌هایی را که به موازات ما به سمت دشمن می‌رفتند، نمی‌بینیم. احساس تنهایی می‌کنم.

به یکباره یکی از تانک‌های دشمن به سمت ما شلیک می‌کند. تیرهای رسام مانند دانه‌های تگرگ از بالای سرمان می‌گذرد و عقب ستون را درو می‌کند. می‌ریزیم رو زمین و آن را گاز می‌گیریم. بی‌حرکت می‌مانم. قلبم تند می‌زند. آیا ستون را دیده‌اند؟ نوک انگشتانم یخ می‌زند. اگر ستون‌مان را دیده باشند، کارمان تمام است. نه راه پس داریم و نه راه پیش. زورکی آب دهانم را قورت می‌دهم. ترس برم می‌دارد که نکند دشمن صدای آن را بشنود! علی از پشت، پوتینم را فشار می‌دهد. از انتهای ستون سر و صدا می‌آید. تقی خودش را می‌کشد کنارم. نفسم تو سینه حبس می‌ماند. گردن می‌کشم تا ببینم ته ستون چه اتفاقی افتاده. چیزی نمی‌بینم. خدا خدا می‌کنم سر و صداشان بخوابد. یکی بلند بلند فریاد می‌کشد و صدای کشمکش می‌آید و بعد صدای خفه‌ای که آرام‌ آرام خاموش می‌شود. صورتم را در هم می‌کشم و به خودم فشار می‌آورم. گویی من مجروح شده‌ام و من هستم که فریاد می‌کشم و باید خفه شوم. صداهای گنگ و درد آلود ته ستون فروکش می‌کند. منطقه یکپارچه سکوت می‌شود.

* درباره نویسنده:

احمد دهقان در سال ۱۳۴۵ ه‍.ش در کرج متولد شد. دهقان سال ۱۳۶۸ وارد دانشگاه شد و در رشته مهندسی برق تحصیل کرد. سپس در رشته علوم اجتماعی ادامه تحصیل داد اما در نهایت با مدرک فوق لیسانس در رشته مردم شناسی فارغ‌التحصیل شد. اولین رمانش با عنوان سفر به گرای ۲۷۰ درجه در سال ۱۳۷۵ منتشر شد.  او مقالاتی نیز در زمینه رشته تحصیلی خود و همچنین مباحث نظری خاطره‌نگاری، به ویژه خاطره‌نویسی در جنگ ایران و عراق، نوشته‌است

* دیگر آثار نویسنده:

- مأموریت تمام - لحظه‌های اضطراب - روزهای آخر - ستاره‌های شلمچه - گردان چهار نفره،  - هجوم، - من قاتل پسرتان هستم، - دشت‌بان، - پرسه در خاک غریبه، - بچه‌های کارون، - جشن جنگ، - داستان همراه ۱ - ناگفته‌های جنگ - آزادی خرمشهر

* جوایز ادبی

- جایزه جشنواره بیست سال ادبیات داستانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای نوشتن رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه

- جایزه بیست سال ادبیات پایداری برای رمان سفر به گرای ۲۷۰ درجه

پانویس

جمعه ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۵، هفته سی و پنجم* زندگی

موجی تا آسمان

شاهنامه آیینه ایران باستان با هنرنمایی فردوسی است. بازخوانی این متن و پژوهش در ابعاد مختلف آن، به روشن کردن بسیاری از زوایای پنهان فرهنگ ایران می انجامد. شاهنامه، شاهکار اندیشه فردوسی است، برگزیده ای است از حماسه ها، داستان ها، اساطیر باستانی و رویدادهای تاریخی که حفظ آن ها، برای پاسداشت فرهنگ انسانی یک ضرورت است. شاهنامه، بیان کننده روحیه، افکار، اندیشه ها و آرمان های مردمی است که این معانی در میان آنان تکامل یافته است. از این روست که این اثر، آیینه روشن و تمام نمایی از آداب و رسوم، مظاهر فرهنگ و تمدن، اخلاق و مذهب، حکمت و اجتماعیات و پند و اندرزهاست. شاهنامه، مشتمل بر داستان هایی است از قهرمانان و پهلوانان، زنان ومردانی که گاه جنبه اسطوره ای و آرمانی دارند و گاه تاریخی. داستان روح شجاعت و مردانگی است، قصه  عشق و دلدادگی. داستان زنان و مردانی که اگر عاشقند، عشقشان جان سوز است : «که من عــاشقم همچو بحر دمان/ ازو بــر شــده مـوج تـا آسمـان»

از سخنان حکیم توس، بر می آید که زناشویی و ازدواج در دیدگاه او از اهمیّت خاصی برخوردار است؛ چرا که برای تحکیم بنیان خوشبختی و تشکیل خانواده از مهم ترین وظایف هر ایرانی به شمار می آید. بنابراین شاهنامه سند معتبری است که می توان ازدواج ها و آداب و رسوم و آیین های مختلف زناشویی در ایران آن روزگار را در آن مورد بررسی قرار داد.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: زناشویی در شاهنامه

نویسنده: احمدرضا معصومی دهقی

ناشر: نقش خورشید

تعداد صفحات: ۳۴۴ صفحه

نوشتن کتاب «زناشویی در شاهنامه» هم حکایتی دارد؛ نویسنده سال اول دوره کارشناسی مشغول خواندن داستان « بیژن و منیژه » بوده و وقتی به آن قسمتی رسیده که « بیژن » در زیر درختی مشغول تماشای مراسم جشن دختر افراسیاب؛ یعنی « منیژه » است که هر دو با دیدن همدیگر شیفته هم می شوند! و این نکته به ذهنش می رسد که مگر ممکن است که شاهنامه با وجود این که بیشتر درباره تاریخ و جنگ و ... سخن می گوید از عشق هم سخن بگوید ! و با موضوع «عشق» در شاهنامه به تحقیق و پژوهش مشغول می شود. البته قبل از کار نویسنده، در مورد «چهره زن در شاهنامه» یا « داستان زنان در شاهنامه» کار شده بود ولی در زمینه عشق و زناشویی در شاهنامه به این شکل پرداخته نشده است.

به اعتقاد نویسنده: « فردوسی در شاهنامه، مقام و منزلت زنان ـ زنان گرانمایه و نیک خوی ـ را گرامی می دارد و از خردورزی، وفاداری، شرم و پاکدامنی، نیک اندیشی و کاردانی آنان سخن می گوید. یکی از برتری های خاص و بی مانند حکیم روشن بین، آوردن زنان در نقش های متعددی چون مادری گرانمایه، همسری دلارام و پاکباز، دلاور و پهلوانی بی باک است. حجاب و پوشیده موی بودن از خصوصیات دیگر زنان شاهنامه است. فردوسی بسیاری از زنان را بدین نام می خواند و از پاکدامنی آنان سخن می گوید. در شاهنامه به زنان بیگانه ای بر می خوریم که با ایرانیان پیوند برقرار می کنند، از کشور خود می گسلند و در سخت ترین شرایط همراه و همگام با شویشان به ایران می آیند. زنان شاهنامه، از آزادی کامل بهره مندند. برخی در انتخاب همسر و برخی در گردش و تفریح. در داستان منیژه، این موضوع به خوبی نمایان است.گروهی از زنان شاهزاده اند که از میانشان چند نفر به مقام سلطنت رسیده اند. برخی از آنان نیز به همسری شاه درآمده اند و مقام شهبانویی یافته اند.کوتاه سخن این که زن محبوب شاهنامه، زنی است که ویژگی های ارزنده و شایسته  فرهنگ ایرانی را دارا باشد. مردان در شاهنامه، همانند زنان به چند گروه و طبقه تقسیم می شوند. گروهی شاه و شاهزاده اند، دسته ای سپهسالار و سپاهی، پهلوان و موبد و دبیر، اخترشناس و پزشک و خواب گزار و گروهی دهقان و کشاورز و ... که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. در شاهنامه از پنجاه و دو تن شاه نام برده شده است که عده ای از آنان از نظر شخصیتی، ویژگی هایی همانند دارند. عده ای از آنان شاهان بزرگ شاهنامه، برخی بیدادگر و برخی چون جمشید، خودبین و ناسپاسند که نامشان به گناه آلوده است. برخی از شاهان شاهنامه مغرور، بی ثبات و خودکامه هستند.»

معصومی دهقی همچنین می گوید:« در شاهنامه کلمه «زن» نزدیک به سیصد بار به کار رفته است که سی و دو نفر از آنان زنانی مشهور و با نام و نشان هستند. برخی از آنان مانند آزرمیدخت و پوراندخت (دختران خسروپرویز ) و همای چهرزاد (دختر بهمن) حق حاکمیت و پادشاهی دارند. عده ای از زنان همچون گردآفرید، گردیه و بانوگشسب جنگاورند و در میدان جنگ، همراه و همگام با مردان دلاورانه می جنگند و برخی از نژاد دهقانانند که با شاهان پیوند برقرار می کنند. در شاهنامه چهل و یک مورد ازدواج با داستان هایی که جزء ملحقات شاهنامه هستند، به وقوع پیوسته است که هجده مورد، ازدواج با بیگانگان و هفت مورد ازدواج با دشمن دیده می شود. ازدواج های سیاسی با انگیزه و دلایل مختلف صورت پذیرفته است که پانزده مورد ازدواج سیاسی در شاهنامه یافت می شود و دلایل آن به این شرح است : شکست دشمن و تصرف شبستان وی – وجه المصالحه قرارگرفتن دختر با شکست دشمن – به دست آوردن نیرو و توان سیاسی – نظامی – متحد کردن نیروهای داخلی کشور به منظور یافتن قدرت بیشتر ».

همچنین این پژوهشگر ادامه می دهد: «به پیوندی که بر اساس آن قهرمان شاهنامه، بنا به دلیلی از وطن خویش خارج شده در سرزمین بیگانه فرود می آید و با دختران وصلت می کند، ازدواج با بیگانه می گویند. این نوع ازدواج در ظاهر حادثه ای شاد است، امّا در باطن رویدادی غم انگیز را می پروراند که گاهی منجر به قتل مرد ایرانی یا فرزند پسر وی که زاده این پیوند است، می شود. نمونه های آن در شاهنامه عبارت اند از : ازدواج پسران فریدون با دختران شاه یمن که منجر به کشته شدن ایرج به دست برادران می گردد - ازدواج زال با رودابه، دختر مهراب کابلی، که به کشته شدن رستم به دست برادر ناتنی می انجامد - ازدواج کاووس با سودابه که باعث قتل محبوب ترین جوان ناکام شاهنامه، سیاوش، می گردد - ازدواج رستم با تهمینه که کشته شدن سهراب به دست پدر را باعث می شود.

* درباره نویسنده:

احمدرضا معصومی دهقی متولد سال ۱۳۵۴ در شهر دهق دارای مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی ست. پدر بزرگش به شاهنامه علاقه بی نظیری داشت به طوری که در دوران کودکی وی به زمزمه ها و شعرخوانی های او، احمدرضا با دنیای شاهنامه آشنا شد. این مدرس دانشگاه و مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان، در سال ۱۳۸۳ ، عنوان مؤلف رتبه اول کشوری را کسب نمود. آثار و مقالات مختلفی را به چاپ رساند که مهمترین آن می توان به کتاب « زناشویی در شاهنامه » اشاره کرد.

پنج شنبه ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۴، هفته سی و پنجم* مقاومت و پایداری

تنور آزادی ‌خواهی

ادبیات پایداری و یا مقاومت به ادبیاتی گفته می‌شود که تحت تأثیر شرایط و اوضاعی مانند نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی، اختناق و استبداد داخلی، غصب سرمایه‌های اجتماعی و فردی و…، شکل می‌گیرد. این شرایط و اوضاع در تمامی حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و…، به وجود می‌آید. طنز، هجو، هزل، نمایش‌نامه، داستان، سرودهای روشنفکرانه و معترضانه، همگی در حوزۀ ادبیات مقاومت قرار می‌گیرند. با این پیش‌بیان می‌رسیم به این که شهروندان افغانستان در زمان تجاوز سرخ و سیاه و با سلب آزادی‌های‌شان تاب نیاوردند و دست به مقاومت زدند. هر کسی که هر چه در توان داشت در این مبارزه سهم گرفت. شاعران و هنرمندان فراوانی با استفاده از کارهای فرهنگی و هنری خود در کنار مبارزان سلاح بردوش ایستادند و تنور آزادی‌خواهی را گرم نگه‌داشتند.

فرآوردهای این شاعران و هنرمندان در کتاب‌ ها و جراید به صورت پراکنده نشر شده اند و اندک شمار مجموعه‌های نیز در این زمینه به نشر رسیده که تنها متن‌های تولید شده در آن روزگاران را به نشر رسانده و کمتر کسی به تحلیل و موشکافی این فرآوردها پرداخته است؛ اما به تازه‌گی صالح محمد خلیق شاعر و پژوهش‌گر معروف افغانستانی همت به خرچ داده و «تأثیر شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان» را به بررسی کرده است.

شاهنامۀ فردوسی و پیوند آن با کشور و مردم افغانستان، تأثیر شاهنامه بر شعر حماسی فارسی افغانستان، شعر مقاومت جهان و افغانستان و جلوه‌هایی از تأثیرگذاری شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان در کنار مقدمه و نتیجه‌گیری، عنوان بخش‌ها و بحث‌های آمده در این پژوهش است.

آقای خلیق در «چکیده» تأثیر شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان نوشته که در این پژوهش کوشش شده است تا دربارۀ شاهنامه و پیوند آن با مردم افغانستان و تأثیر آن بر شعر حماسی فارسی دری افغانستان روشنی انداخته شود و سپس با پیش درآمدی دربارۀ شعر مقاومت جهان و افغانستان، جلوه‌های گوناگون تأثیرگذاری شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان در گسترۀ واژگانی مانند کاربرد نمادهای اسطوره‌یی، نام‌های جنگ‌افزارها و واژگان دیگرِ آمده در شاهنامه در شعر مقاومت و به همین گونه تلمیح‌ها و اشاره‌ها بر داستان‌ها و شخصیت‌های شاهنامه در مقاومت بررسی گردند.

به باور آقای خلیق، شعر مقاومت افغانستان که بخش بزرگی از شعر معاصر فارسی دری را در تاریخ ادبیات این کشور تشکیل می‌دهد، با آنکه پدیده‌یی است نو، اما ریشه در ژرفای شعر کهن این سرزمین دارد.

به نوشتۀ آقای خلیق: «متأسفانه تاکنون در راستای شناخت همه جانبۀ این گنجینۀ گران‌ارج ادبیات کشور کدام کار بنیادینی انجام نیافته است و تنها در حد چاپ و نشر چند دفتر جداگانه از این شعر و یا مقاله‌های پراکنده در بارۀ آن در نشریه‌های علمی و ادبی بسنده شده و بیم آن می‌رود که با گذشت روزگار آن همه جان‌مایه‌های معنوی نهفته در آن، یا مانند دست‌آوردهای دیگر جهادو مقاومت مردم افغانستان ناشناخته باقی بمانند و به دست فراموشی سپرده شوند و یا هم حتی در اثر از خود بیگانه‌گی‌ها با ملاک‌هایی وارونه ارزش‌یابی گردند.»

تأثیر شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان شعرهای پایداری ۵۹ شاعر افغانستانی با جلوه‌های از شاهنامه را از سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۰ به بررسی گرفته است که این شاعران به ترتیب سال تولّد شان عبارت اند از: محمّدنبی مفتون، استاد خلیل‌الله، برات‌علی فدایی هروی، عبدالکریم تمنّا، دکتر اسدالله حبیب، محمّدشاه واصف باختری، خلیل‌الله رئوفی، لطیف ناظمی، محمّدآصف فکرت، غلام‌یحیی جواهری، سرور آذرخش، نظام‌الدّین شکوهی، دکتر عبدالرّازق رویین، محمّدعاقل بی‌رنگ کوه‌دامنی، سیّد ضیاءالحق سخا، نصرالله پرتو نادری، احمدوحید مژده، عبدالرّحمان پرویز، جلیل شب‌گیر پولادیان، محمّدیونس طغیان ساکایی، عبدالقهّار عاصی، لیلا صراحت روشنی، صبورالله سیاه‌سنگ، فیّاض مهرآیین، عبدالقیّوم ملک‌زاد، حمیرا نکهت دست‌گیرزاده، راحله یار، اسدالله عفیف باختری، محمّد حسن حسین‌زاده، سیّد فضل‌الله قدسی، شجاع‌الدّین خراسانی، لطیف پدرام، محمّدآصف رحمانی، سیّد نادر احمدی، سیّد ابوطالب مظفّری، خالده لهیب نیازی، احمدضیا رفعت، محمّدکاظم کاظمی، عبدالفهیم فرند، عبدالقدیر روستا، کاوه آهنگ «شفق»، محمّدشریف سعیدی، عبدالسّمیع حامد، قنبرعلی تابش، محمّدحسین فیّاض، شه‌باز ایرج، خالده فروغ، محمّدصادق عصیان، علی یعقوبی شاهد، محمّدتقی اکبری، سیّد حمید حسینی، فایقه جوّاد مهاجر «ژمی»، علی‌حیدر وحید وارسته، عبدالوهّاب مجیر، محمود جعفری، حکیمه عارفی، پرویز آرزو، زهرا حسین‌زاده.

* درباره نویسنده:

صالح‌محمد خلیق فرزند صوفی محمدعیسی متولد در آدینه ای از آبان ماه ۱۳۳۴ مزارشریف- افغانستان است.

عنوان کتاب: تاثیر شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان

نویسنده: صالح محمد خلیق

تعداد صفحات: ۳۳۴ صفحه

طراحی جلد: مهدی نیازی

 برگ‌آرایی: سیدعلی موسوی کوروشیان

خلیق از ۴ دهه قبل شعر می‌سراید و داستان می‌نویسد. وی رئیس اداره فرهنگ استان بلخ و مدیر مسؤول و سردبیر روزنامه بیدار و مجله‌های کیان و ام‌البلاد بود و از سال ۱۳۶۹ ریاست انجمن نویسندگان بلخ را به دوش دارد. از صالح‌محمد خلیق تا کنون ۲۱ دفتر شعر و ۲۰ اثر پژوهشی و برگردان‌هایی از زبان روسی به زبان فارسی در زمینه‌های ادبیات و تاریخ و روزنامه‌نگاری به چاپ رسیده است. سبک شعرش نیمایی ست اما در کنار آن، غزل، قصیده و شعر سپید هم دارد. از میان شعرای ایرانی نیز علاقه وافری به «اخوان ثالث» و «ناظر ناظرپور» دارد.

سه شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۲، هفته سی و پنجم* پژواک

کشته دست پدر

کتاب صوتی «رستم و سهراب» یکی از داستان‌های «شاهنامه»، نوشته حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی (۴۱۶ -۳۲۹ ه. ق) است که با مقدمه و تنظیم برای اجرای ابوالحسن تهامی ( -۱۳۱۷)، دوبلور، منتشر شده است.«شاهنامه»، حماسه ملی ایران زمین و یکی از برجسته‌ترین سروده‌های حماسی جهان است.کتاب صوتی «رستم و سهراب» داستان مرگ سهراب جوان را روایت می‌کند که در جنگ با رستم، نام‌آورترین چهره اسطوره‌ای «شاهنامه» و ادب پارسی، به دست پدر کشته می‌شود.

کتاب صوتی «رستم و سهراب»، به صورتی نمایشی اجرا و در آن از جلوه‌های صوتی برای ایجاد فضاهای مختلف بزم و رزم استفاده شده است.

* خلاصه داستان «رستم و سهراب» که بالغ بر ۱۰۰۰ بیت است، چنین است:

رستم روزی که دلتنگ و افسرده است عزم شکار می‌کند و با اسب مشهورش، رخش، به سمت شمال می‌تازد و به کشور توران، همسایه شمالی و دشمن دیرین ایران وارد می‌شود.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: کتاب صوتی رستم و سهراب

نویسنده: ابوالقاسم فردوسی

گوینده: ابوالحسن تهامی چنگیز جلیلوند مریم شیرزاد حامد بهداد پرویز بهرام

ناشر: نو

در بیشه‌های آن کشور به شکار می‌پردازد و پس از گرفتن و کشتن گورخری، آن را کباب می‌کند و می‌خورد و در کنار رودخانه به خواب می‌رود. چند سوار تورانی رخش را اسیر می‌کنند و به شهر سمنگان می‌برند و رستم پس از بیدار شدن با تعقیب جای پای رخش به سمنگان می‌رسد. شاه سمنگان که دست نشانده افراسیاب، شاه بزرگ توران و دشمن بی‌رحم ایران است، از آمدن رستم به شهرش می‌ترسد زیرا او را برابر با یک سپاه می‌داند و از همین‌رو به پیشباز و دیدار رستم می‌رود. رستم خشم‌آلود از شاه می‌خواهد که هر چه زودتر اسب را پیدا کند. شاه قول می‌دهد رخش را بیابد و از رستم درخواست می‌کند برای استراحت به کاخ او برود.

تهمینه، دختر شاه سمنگان، از مدت‌ها پیش نادیده دل به رستم بسته و حال که مرد رویاهای خود را در قصر پدر می‌یابد شبانه به خوابگاه او می‌رود و عشق خود را بر او آشکار می‌کند.نه ماه بعد تهمینه پسری به دنیا می‌آورد و نامش را سهراب می‌گذارد. سهراب شباهتی به تورانیان ندارد به همین دلیل در نوجوانی از مادر می‌پرسد که پدرش کیست و چرا با دیگران تفاوت دارد؟

تهمینه نخست از پاسخ امتناع می‌کند ولی سرانجام ناگزیر به او می‌گوید که پدر او رستم پهلوان بزرگ است و از او می‌خواهد که نام و نشان خود را به کسی نگوید.سهراب سرمست از این خبر و به شوق دیدن پدر تصمیم می‌گیرد سپاهی بیاراید، به ایران حمله کند، پادشاهی ایران را به رستم بدهد و مادرش را ملکه ایران کند.

افراسیاب، شاه بزرگ توران و دشمن دیرینه ایران، از دلاوری سهراب و بلندپروازی‌اش آگاه می‌شود و سپاه بزرگی در اختیار او می‌گذارد اما هدف افراسیاب با هدف سهراب متفاوت است.افراسیاب می‌خواهد که در جنگ رستم را بکشد، چون می‌داند که ایران بدون رستم را به آسانی می‌توان شکست داد. از این‌رو، به سرداران خود می‌گوید که نباید هویت رستم را برای سهراب فاش کنند تا او به خیال این که با پهلوانی ‌ایرانی می‌جنگد رستم را شکست دهد.

در یورش به ایران، سهراب یکی از دژهای استوار ایران به نام سپددژ را تسخیر می‌کند و فرمانده دژ را که هجیر نام دارد اسیر می‌گیرد و نزد خود نگه می‌دارد.سپاه ایران و توران سرانجام به هم می‌رسند و سراپرده می‌زنند.رستم از دلاوری پهلوان تورانی که نامش را نشنیده و تصور نمی‌کند پسر خودش باشد به وجد می‌آید و سعی می‌کند برای جاسوسی و شناخت سهراب، شبانه با لباس مبدل به اردوی او برود و از دور حرکاتش را تماشا کند.در این زمان برادر تهمینه، زنده رزم، که در اردو گشت می‌زند مردی را مشغول جاسوسی چادر سهراب می‌بیند و از او می‌خواهد خود را معرفی کند اما رستم مشت محکمی بر گردن او می‌کوبد و او را می‌کشد و خود از صحنه می‌گریزد.سهراب که از مرگ دایی‌اش غمگین می‌شود روز بعد یک تنه به سپاه ایران حمله می‌کند و ...».

* درباره فردوسی:

ابوالقاسم فردوسی طوسی در سال ۳۱۹ هجری شمسی، مصادف با ۳۲۹ هجری قمری و ۹۴۰ میلادی در روستای پاژ توس به دنیا آمد. شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سراینده‌ی کتاب محبوب شاهنامه، است. بعضی از منتقدان فردوسی را بزرگ‌ترین سراینده‌ی پارسی‌گو دانسته‌اند. فردوسی از قدیمی‌ترین شاعران ایران است. این شاعر بزرگ با به نظم در آوردن حماسه‌های پهلوانان ایرانی، از میان داستان‌های کهن ایران اثری جاودانه در ادبیات ما خلق کرده است. شاهنامه فردوسی برگ زرینی از ادبیات ایران زمین در طول سال‌ها بوده.

فردوسی هرچه بیشتر در تاریخ ایران پیش می‌رفت و مطالعه می‌کرد، به داستان‌ها و افسانه‌های کهن ایرانی بیشتر علاقه‌مند می‌شد؛ تا جایی که تصمیم به نوشتن مجموعه‌ای عظیم از داستان‌های اساطیری ایرانیان گرفت. دوران کودکی فردوسی با دوران پادشاهی سامانیان هم‌زمان بود و پادشاهان سامانی به ادبیات ایران علاقه بسیار داشتند.

به نظم در آوردن کتاب فردوسی، شاهنامه، در حدود ۳۰ سال به طول انجامید و در این ۳۰ سال تمام زمان خود را در راه تحقیق و نوشتن این کتاب صرف می‌کرد. فردوسی مقدار زیادی از ثروتش را در راه نوشتن شاهنامه و گذران زندگی، از دست رفت.

بنا به روایت‌های مختلف، فردوسی بین سال‌های ۳۷۰ یا ۳۷۱ هجری قمری، به نظم در آوردن شاهنامه را شروع کرده است؛ فردوسی از همان سال‌های آغاز جوانی شعر می‌سروده و به این کار علاقه داشته است. در طول سال‌های بعد، پس از تمام شدن ثروت فردوسی، چند نفر از بزرگان خراسان، فردوسی را برای به پایان رساندن کتابش یاری کردند؛ اما پس از دوره سامانیان، غزنویان از فردوسی حمایت نکردند. با وجود حمایت علاقه‌مندان تاریخ و ادبیات کهن در خراسان، فردوسی مورد بی‌مهری زیادی قرار گرفت و در سال‌های پایانی عمرش مهجور ماند.

بر طبق روایت‌های مختلف، فردوسی حوالی سال ۳۹۷ هجری خورشیدی یا ۴۱۱ هجری قمری، جان سپرده است. می‌توان نتیجه گرفت که فردوسی در حدود ۸۰ سال عمر کرده است.

* درباره گویندگان:

- سید ابوالحسن تهامی‌نژاد

سید ابوالحسن تهامی‌نژاد در سال ۱۳۱۷ در تهران متولد شد. او گویندگی بسیاری از فیلم‌های سینمایی، دوبله، مدیریت دوبلاژ و ترجمه دوبلاژ بسیاری از آثار را در مجموع فعالیت‌هایش دارد. او به‌عنوان روزنامه‌نگار و منتقد، اولین کسی بود که نقد دوبله‌ فیلم را به‌صورت جدی در مطبوعات آغاز کرد. وی همچنین نویسنده کتاب «چگونه فیلم دوبله کنیم» می‌باشد. وی داماد سیمین بهبهانی، شاعر معاصر ایرانی است.

- چنگیز جلیلوند

چنگیز جلیلوند متولد سال ۱۳۱۴ دوبلور، مدیر دوبلاژ، و هنرپیشه اهل ایران بود. چنگیز جلیلوند پس از انقلاب ۱۳۵۷ به مدت بیست سال در ایالات متحده آمریکا زندگی کرد و پس از آن به ایران بازگشت و کار دوبله را از سال ۱۳۷۷ سر گرفت. جلیلوند از سال ۱۳۳۶ مشغول به فعالیت بود و در تاریخ ۲ آذر ماه ۱۳۹۹ بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشت. پیکر او در ۵ آذر ۱۳۹۹ در قطعه‌ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

- مریم شیرزاد

مریم شیرزاد متولد سال ۱۳۳۸ در تهران و دوبلور و گوینده‌ رادیو است. او فعالیت هنری را از سن ۱۲ سالگی با گویندگی برای برنامه کودک رادیو شروع کرد. مریم شیرزاد فعالیت هنری خود را از سنین نوجوانی و با گویندگی در برنامه کودک رادیو شروع کرد و بعد از انقلاب و از سال ۱۳۵۹ جذب دوبله شد. و اولین کار دوبله‌ خود را با نقش کوتاهی در یک فیلم سینمایی برای سعید مظفری انجام داد.

- پرویز بهرام

پرویز بهرام در سال ۱۳۱۲ متولد شده است. او دوبلور، مدیر دوبلاژ، صداپیشه رادیو و هنرپیشه تئاتر، اهل ایران بود. پرویز بهرام دانش‌آموخته‌ کارشناسی حقوق قضایی و سال‌ها وکیل رسمی دادگستری بود. او کار دوبله را از اواخر دهه ۱۳۲۰ (خورشیدی) از طریق ملاقاتی که با هوشنگ لطیف‌پور و جعفر والی که از دوستان وی بودند و حضور در دوبله‌ فیلم ایتالیایی هنرپیشه آغاز کرد. پرویز بهرام که از سال ۱۳۹۳ درگیر بیماری سرطان بود، در سال ۱۳۹۸ در خانه شخصی خود در تهران درگذشت.

* همچنین می توانید کتاب های «رستم و سهراب: شرح، نقد و تحلیل داستان (از دیدگاه اساطیری، داستانی، زیبایی شناختی و واژگانی)» و « داستان رستم و سهراب از شاهنامه فردوسی» موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان را نیز دنبال کنید.

یک شنبه ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۴۰، هفته سی و پنجم* نگاه

معرفی ۴۰۰ اثر هنری ایران

از میان آثار ادبی کتاب شاهنامه فردوسی تاکنون بیش از دیگر آثار مهم مورد توجه نگارگران مشهور قرار گرفته است. نگاره‌های شاهنامه در عین‌ بهره‌گیری از اصول و موازین و کلیات نقاشی ادوار گذشته متضمن ابداعات چشمگیری است. توصیف و تحلیل نگاره‌های نسخه معروف خطی شاهنامه، به‌ جا مانده از سال ۷۳۲ ق برای نخستین‌بار همراه با کلیه نگاره‌های آن در چاپ حاضر نشر می‌یابد. فصل اول به شاهنامه حکیم فردوسی و سنن تصویرگری می‌پردازد.

در فصل دوم نسخه خطی شاهنامه، یعنی شاهنامه سال ۷۳۳ ق معرفی و ویژگی های هنری تصاویر آن موشکافانه بررسی می‌گردد. در فصل آخر سخن از مکتب اینجو ـ از مکاتب معروف نگارگری در نیمه دوم قرن هشتم در شیراز ـ به‌ میان می‌آید. کتاب با فهرستی از نامهای اختصاری، منابع و مآخذ، شرح مفصل ۵۲ فقره نگاره، فهرست تصاویر و نگاره‌ها، نمایه و چند پرده نگاره رنگی پایان می‌یابد. این کتاب با مشارکت سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انتشارات فرهنگستان هنر به چاپ رسیده است.

این مجموعه بیش از ۴۰۰ اثر هنری ایران متعلق به قرن ۱۵ تا ۱۹میلادی معرفی شده است. بدین ترتیب، در کتاب حاضر، نگاره‌های مربوط به نسخه‌های شاهنامه، با ذکر جزئیات و صحنه‌های هر یک تشریح گردیده است. تصویر هر یک از این نگاره‌ها نیز در کتاب آمده است. این نگاره‌ها از جهات متعدد، از جمله ترکیب‌بندی هنری، رنگ‌ پردازی، و آزادی در بیان طراحی و بالاتر از همه نگاه بسیار نو و نحوه ورود به موضوعات حائز اهمیت است.

* دیگر آثار آدل آدامووا: - نگاره‌های ایرانی گنجینه ارمیتاژ

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: نگاره‌های شاهنامه

مؤلفان: لئون گیوازالیان، آدل آدامووا

مترجم: زهره فیضی

ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

تعداد صفحات: ۲۵۰ صفحه

*موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان

* دیگر آثار مترجم:

زهره فیضی مترجم ایرانی متولد سال ۱۳۵۱ می باشد. از دیگر آثار این مترجم و نویسنده به «طراحی‌های ایوان شیشکین از منظره» تألیف ایوان ایوانوویچ شیشکین، «نقاشی و ادبیات ایرانی / موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان» نوشته‌ یلنا آرتیوموونا پولیاکووا و زد.ای. رحیمووا، «سیر تحول نقاشی ایرانی: سده‌ شانزدهم میلادی» و « هنرهای ظریف ایران» می‌توان اشاره کرد.

شنبه ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۹، هفته سی و پنجم* روایت

سرگذشت پدران

شاهنامه فردوسی داستان شاهان نیست؛

مجموعه کارنامه هایی است که داستان و سرگذشت پدران من و توست و اینکه برای زنده ماندن چگونه جنگیده اند؛ برای پیروزی حق چگونه قیام کرده اند؛ چگونه از طبیعت آموخته اند و چگونه آن را رام کرده اند و چگونه با جان و تنشان این ملک را حفظ نموده اند؛ چگونه پیرو راستی و ایمان به خداوند بوده اند و این همان میراثی است که امروز بدست تو سپرده شده.

پهنه تاریخ ما که نشانه تمامی رنج ها و شادی ها؛ دادگری ها و ستم هاست؛ هنوز بارور از حماسه رستم ها و پهلوانی هاست .

همیشه مالک این ملک ملت است که داد سند بدست فریدون؛ قباله دست قباد

فردوسی در آغاز شاهنامه چنین می گوید که از زمانهای باستان در ایران کتابی بود پر از داستانهای گوناگون که سرگذشت شاهان و دلاوران ایران را در آن گرد آورده بودند. پس از آنکه شاهنشاهی ایران به دست تازیان برافتاد این کتاب هم پراکنده شد. اما پاره های آن را موبدان در گوشه و کنار نگاه می داشتند، تا آنکه یکی از بزرگان و آزادگان ایران که مردی دلیر و خردمند و بخشنده بود، به جستجو افتاد تا تاریخ گذشته ایران را از روز نخست بیابد و آنچه را بر شاهان و خسروان ایران گذشته است در دفتر فراهم آورد. ...

شاهنامه همواره از گذشته تا به امروز گرمای محفل و دورهمی خانواده ایرانی بوده است. اثری که تاریخ، اسطوره، اندیشه و باورهای اصیل ایرانیان را از دیرباز تا قرن چهام هجری در خود دارد. کتابی درخشان و ماندگار که به بخشی از هویت ملی ایرانیان تبدیل شده است. شاهنامه داستان شاهان و پهلوانان اسطوره ای و تاریخی ایران را با نظمی شکوهمند و حماسی و در قالب مثنوی روایت می کند، از خلت جهان در باور ایرانیان باستان شروع می شود و با مرگ یزدگرد سوم و فتح ایران توسط اعراب به اتمام می رسد. شاهنامه با ذوق سلیم و اندیشه روشن و خردمندانه فردوسی داستانهایی با مفاهیم گوناگون چون عشق، آزادگی و مبارزه، وطن پرستی و خداپرستی و ... را به شکل جذاب و خواندنی ارائه می کند. شاهنامه از بزرگترین و مهمترین منظومه های حماسی جهان است و نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز خوانندگان بیشماری دارد.  شاهنامه‌ فردوسی تنها تاریخ و روایات داستانی و اساطیری ایران قدیم نیست. شاهنامه فرهنگِ ایران است از آغاز تا پایان قرنِ چهار هجری با تمام مظاهرش، گنجی است که فردوسی برای ایران و ایرانی بر جای نهاده است.

* درباره نویسنده: ایرج گلسرخی فولکلورشناس و نویسنده ایرانی می باشد.حوزه های تخصصی​ وی مطالعات هنر هنرهای زیبا هنرهای نمایشی موسیقی و آواز ایران و اسلام است.

* دیگر آثار نویسنده:

کتاب: - تاریخ جادوگری

مقاله:

۱. اثر موسیقی کهن ایرانی بر موسیقی کلیسا

۲. روایت داستانهای منظوم ادب پارسی به نثر

۳. موسیقی و افسانه در آثار خواجو و تطبیق آن با شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی

۴. موسیقی تاجیکی

۵. مقالات: ایقاع و احصاء الایقاع

۶. موسیقی و افسانه در آثار خواجو و تطبیق آن با شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی

۷. کتاب الآغانی

* همچنین کتاب «برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر» به قلم نویسنده، شاعر و استاد دکتر سید محمد دبیرسیاقی، در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: روایت شاهنامه به نثر

نویسنده: ایرج گلسرخی

ناشر: انتشارات علم

تعداد صفحات: ۸۰۸ صفحه

وی از ارکان چهارگانه بنیاد لغت‌نامه دهخدا و مصحح بسیاری از متن‌های کهن فارسی‌است. دکتر دبیرسیاقی برای استفاده از این گنجینه‌ گرانبها و نیز برای سهولت اطلاع از مضمون و محتوای شاهنامه، و استفاده‌ عموم از آن، تمامی اشعار و داستان‌های شاهنامه را به نثر ساده و روان برگردانده است. کتاب برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر، نه برگردان بیت به بیت و کلمه به کلمه، بلکه برگردانگونه کوتاه و ساده ای است بی آنکه از اصل مطلب هیچ نکته ای کم شده باشد.

جمعه ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۸، هفته سی و چهارم* زندگی

فیل چین

شناخت صحیح از تاریخ، تمدن، فرهنگ و لایه‌های پیچیده فرهنگی و اجتماعی کشور چین، جهت درک و شناخت چین معاصر و تحولات آن ضروری است.

کتاب حاضر، توسط سیزده نفر از اساتید برجسته چینی، به سرپرستی پروفسور«جانگ چی جی» تألیف شده است. مطالب اثر در یازده فصل تدوین شده که طی آن موضوعاتی چون: سرآغاز فرهنگ چینی، اخلاقیات و انسانیت، ادیان برجسته چین باستان، آثار تاریخی، خوشنویسی و نقاشی، طب سنتی، معماری و ... مورد مطالعه قرار گرفته است.

دو فصل پایانی کتاب به مطالعه چالش‌های پیش روی فرهنگ سنتی چین در دنیای معاصر اختصاص دارد.

* یادداشت مترجم

فرهنگ چین، فرهنگی است کاملا متکی به خود، و به لحاظ تنوع بسیار جامع، و از نظر تاریخی از چنان سابقه ای برخوردار است که برای افراد نا آشنا به این فرهنگ، بسیار شبیه به داستان شناخت فیل در تاریکی از مثنوی مولانا است. در تاریکی هرگز نمی توان فیل را، و در این جا فرهنگ چین را، آن گونه که هست درک کرد. چون لمس قسمت هایی از بدن فیل و اطلاق آن به کل، از واقعیت به دور خواهد بود. کسی که پای فرهنگ چینی را لمس کرده باشد خواهد گفت، مردم چین چقدر محتاط و محافظه کار هستند و لذا، پذیرفتن نوگرایی برای آن ها بسیار دشوار است. شخصی که دست به دُم فرهنگ چینی کشیده باشد، ممکن است بگوید، ساختار جامعه چین را نظام خانوادگی آن شکل داده و ناتوانی آن در ایجاد یک نظام اجتماعی جدید را به گردن این ویژگی بیاندازد. کسی که گوش فرهنگ چینی را لمس کند احتمالا بگوید که مردم چین اساسا جامعه هنرمندی هستند، و به همین خاطر از نظر اندیشه علمی عقب مانده اند. البته، شاید هیچکدام از این قضاوت ها به تنهایی در مورد بخشی از فرهنگ چینی اشتباه نباشد، ولی مسلما در تبیین کلیت آن دچار اشتباه شده و مصداق تعمیم جزء به کل خواهد شد.

براساس شواهد و اسناد و مدارک تاریخی، سرزمین پهناور چین، بیش از۲۰۰۰سال کانون فرهنگی شرق آسیا بوده و پیشینه شکل گیری نظام فرهنگی آن هم دست کم به ۱۵۰۰سال پیش از آن بر می­گردد. اگرچه مرزهای جغرافیایی و سلسله­های سیاسی حاکم بر این سرزمین در طول تاریخ، پی در پی در حال دست به دست شدن و تغییر و تحول بوده است، ولی پیوستگی عناصر فرهنگی و تمدنی آن، با همه تنوع و زیبایی که دارد، همواره به سمت رشد و کمال و توسعه حرکت کرده و کمبودها و نواقص خود را با وام گرفتن از سایر فرهنگ ها و تمدن ها برآورده ساخته است.

در طول هزاره های گذشته، این روح همبستگی حاکم بر فرهنگ چینی، به عاملی تأثیر گذار در ایجاد پیوستگی و همگرایی پایدار میان اقوام و ملیت ها و خرده فرهنگ های متنوع پیرامونی این سرزمین تبدیل شده و فرهنگی یکپارچه و پویا را شکل داده است که شناخت ریشه های پیشرفت امروزین چین بدون توجه به این گذشته تاریخی، نارسا و فریبنده خواهد بود. لذا، بایستی تحولات چین معاصر را در چارچوب پویایی تاریخی چند هزار ساله فرهنگ و تمدن این کشور مد نظر داشت تا بتوان تحلیلی درست و واقعگرایانه به دست آورد.

بنابراین، درک چین معاصر بدون کمک گرفتن از تاریخ و فرهنگ دیرینه آن امکان پذیر نیست. برای رسیدن به این شناخت لازم است با عناصر بسترساز و روند شکل گیری جهان بینی و اندیشه چینی، عناصر تشکیل دهنده و مقوِم هویت فرهنگی و اجتماعی و تأثیر تداوم سلسله­های متعدد حاکم بر این کشور در تحولات اجتماعی آن آشنا شد. به عبارت دیگر، باید چین را آن گونه که هست دید و تجزیه و تحلیل کرد و در این مسیر از افراط و تفریط دوری جست، و این مهم نیز بدون شناخت صحیح از تاریخ، تمدن، فرهنگ و لایه های پیچیده و مختلف فرهنگی و اجتماعی جامعه این کشور امری نا ممکن خواهد بود.

* فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم / پیشگفتار

فصل اول: سرآغاز فرهنگ چینی

بخش ۱. دستاورد های نیاکان چینی/ بخش ۲. تولیدات کشاورزی جنوب و شمال/ بخش ۳. دنیایی از سفال و یشم/ بخش ۴. نمادهای اصلی حکاکی شده و ابداع کاراکترهای چینی/ بخش ۵. اژدها؛ نمادی از ویژگی های تلاشگرانه­ ی فرهنگ چینی

فصل دوم: فلسفه ی چینی، روح فرهنگ سنتی چین

بخش ۱. شناخت جهان و انسان/ بخش ۲. شناخت تغییرات / بخش ۳. فراگیری جذب و هم سازن سازی

فصل سوم: اخلاقیات و انسانیت

بخش ۱. فضایل سنتی / بخش ۲. ویژگی ­های علم تاریخ چینی / بخش ۳. روح انسانی و جذابیت هنری ادبیات باستانی چین.

فصل چهارم: ادیان برجسته در چین باستان، بودیسم و تائوئیسم

عنوان کتاب: فرهنگ سنتی چین

نویسنده: جانگ چی جی

مترجم: علی محمد سابقی

ناشر: انتشارات بین المللی الهدی

تعداد صفحات: ۴۴۰ صفحه

بخش ۱. معرفی بودیسم در چین و اختلاط فرهنگ خارجی و چینی/ بخش ۲. پیدایش تائوئیسم و آمیختگی فرهنگ های متعدد/ بخش ۳. بودیسم و تائوئیسم چینی و فرهنگ سنتی چین

فصل پنجم: آثار تاریخی زیبا و رنگارنگ

بخش ۱. ویژگی­ های فرهنگی آثار یشمی / بخش ۲. ارزش فرهنگی آینه های برنزی/ بخش ۳. مفاهیم آثار طلایی و نقره ای/

بخش ۴. فرهنگ سنتی چین و ظروف برنزی، سفالی و چینی

فصل ششم: مهد فرهنگ چینی آموزش

بخش ۱. ریشه و خصوصیات مدارس در چین باستان / بخش ۲. آموزش و فرهنگ سنتی چین

فصل هفتم: خوشنویسی و نقاشی چینی

بخش ۱. معرفی خوشنویسی چینی و آثار نفیس خوشنویسی / بخش ۲. نقاشی چینی و فرهنگ سنتی

فصل هشتم: طب سنتی چین و مهارت حفظ تندرستی

بخش ۱. اصول نظری و طبقه بندی در طب سنتی چین و توسعه ­ی دارو شناسی چینی / بخش ۲. مکتب طب­ سنتی چین و مکاتب مهارت حفظ تندرستی / بخش ۳. ویژگی­ های فرهنگی داروهای چینی / بخش ۴. فرضیه ی حفظ تندرستی در دوران اولیه ی آیین کنفوسیونیسم

فصل نهم: فرهنگ غذایی چین

بخش ۱. ویژگی­ های فرهنگ غذایی چین / بخش ۲. نگهداری و گسترش فرهنگ تغذیه

فصل دهم: معماری قدیمی چینی و فرهنگ سنتی چین

بخش ۱. جلوه گری فرهنگ سنتی در معماری باستانی چین/ بخش ۲. چهار سبک عمده ی معماری سنتی و مفهوم فرهنگی ضمنی آن ­ها

فصل یازدهم: چالش ­های پیش روی فرهنگ سنتی چین

بخش ۱. نفوذ و گسترش فرهنگ غربی / بخش ۲. بازنگری و ارزیابی انتقادی فرهنگ سنتی چین

نتیجه گیری: قرن ۲۱ و فرهنگ سنتی چین

سال شمار مختصر سلسله ­های چین

* درباره نویسنده: جانگ چی جی(۱۹۲۷م-) پژوهشگر فرهنگ چینی است.

*دیگر آثار مترجم:

کتابها: - جامعه و فرهنگ چین  - تجربیاتی از کلان شهر پکن (پایتخت چین) - کتاب التزام ناگزیر: تحلیلی بر راهبردهای ایالات متحده آمریکا در مواجهه با بیداری اسلامی

از مقالات علی محمد سابقی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱.کتاب و کتابداری در چین / ۲. نقش زبان فارسی در پیدایش زبان های محلی اسلامی در چین / ۳. زبان چینی از انزوا تا آستانه ی جهانی شدن / ۴. جایگاه تاریخی زبان و ادبیات فارسی در منطقه سین کیانگ چین / ۵. لی شون ادیب و دانشمند ایرانی / ۶. نگاهی به فرهنگ کتابت ، کتابداری و کتابخانه در چین / ۷. اعیاد ملی چین و عید نوروز در سین گیانگ / ۸. نشریات اسلامی در چین / ۹. حضور تاریخی فرهنگ شیعه در چین / ۱۰. شهر تاریخی زیتون ( چوانجو ) ؛ یادگاری از حضور ایرانیان در چین

* همچنین موضوع فرهنگ سنتی چین، کتاب «فنگ - شویی : فرهنگ زندگی و سکونت براساس حکمت سنتی چینی» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

پنج شنبه ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۷، هفته سی و چهارم* مقاومت و پایداری

حمله مدبرانه

تمدن چین باستان از اسرارآمیزترین تمدن‌های بشری است. مردمان چینیان باستان آئین‌ها و روش‌هایی دارند که سینه به سینه در طی قرن‌ها منتقل شده‌اند و حتی در عصر امروز شگفت‌انگیز به نظر می‌رسند. یکی از جذاب‌ترین آثار باقی‌مانده از این تمدن که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد کتاب ارزشمندی است که به سان‌تزو، فرمانده‌ بزرگ تاریخ چین منتسب است. کتاب هنر جنگ کتابی بسیار بزرگ‌تر از زمانه‌ خودش است. کتابی که می‌تواند راهنمای ارزشمندی، نه فقط در مبارزه بلکه در زندگی هر انسانی باشد.

هنرجنگ اثر سان‌تزو (سون‌تزو) فرمانده‌ی چینی دوران پادشاهی وو، پانصد سال پیش از میلاد مسیح است. هنر جنگ در سال ۱۷۷۲ به فرانسه برگردانده شد و با عنوان «Art Militaire de chinois» به چاپ رسید. این ترجمه اولین ترجمه‌ اروپایی هنر جنگ است. «لیونل گیلز» نویسنده و تاریخدان انگلیسی که متخصص تاریخ چین بود، این کتاب را در سال ۱۹۱۰ به انگلیسی برگرداند. عنوان ترجمه‌ انگلیسی کتاب «the art of war» است.

هنرجنگ یکی از ۷ کتاب برتر استراتژی در چین قدیم بود. گفته می‌شود این کتاب مورد توجه بسیاری از رهبران و فرماندهان جنگی ۲۰۰ سال اخیر قرارگرفته است.

«ژوزف استالین» دیکتاتور شوروی و «مائوتسه‌تونگ»، اولین زمامدار جمهوری خلق چین، هم خواننده‌ این کتاب بوده‌اند. کتاب هنر جنگ در سیزده بخش نوشته شده که به شرح زیر است:

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: هنر جنگ؛ قدیمی‌ترین رساله دنیا در مورد جنگ

نویسنده: سان تزو

مترجم: محمدجواد نعمتی

ناشر: انتشارات یوشیتا

تعداد صفحات: ۸۰ صفحه

۱- طراحی نقشه ۲- شروع جنگ ۳- حمله مدبرانه ۴- آرایش تاکتیکی ۵- انرژی ۶- نقاط ضعف و قوت ۷- رزمایش ۸- انواع تاکتیک ۹- راه انداختن ارتش ۱۰- عوارض طبیعی زمین ۱۱- انواع مختلف زمین ۱۲- حمله با آتش ۱۳- استفاده از جاسوسان

* در بخشی از کتاب می‌خوانیم

- رزمایش برای هر ارتشی مفید است. اما با یک گروه بی‌نظم، خطرناک‌ترین چیز است./ - اگر نبرد طول بکشد، منابع کشور کفاف تداوم نبرد را نخواهد داد./ - هیچ کشوری در دنیا نیست که از طولانی شدن جنگ نفع ببرد.

* هنرجنگ و بازار بورس

سلمان امین نویسنده جوان ایرانی در سال ۹۵ کتاب «هنر جنگ در بازار بورس» را با اقتباس از هنرجنگ سان تزو نوشت. در این کتاب او تلاش کرده اصول سرمایه‌گذاری و شرایط بازار را میدان جنگ مقایسه کند و از راهنمایی‌های سان تزو برای موفقیت در بازار استفاده کند. به طور مثال او سرمایه‌ای که شخص در اختیار دارد را برابر با زاغه‌ مهمات در میدان جنگ در نظر گرفته و بر اساس آن به مقایسه‌ها و تحلیل‌هایش ادامه داده است.

* ترجمه های فارسی

کتاب هنرجنگ در ایران بارها و بارها ترجمه شده است و انتشارات‌های مختلف آن را به شکل‌های متفاوتی، از خلاصه تا متن کامل منتشر کرده‌اند. اولین بار دکتر «حسن حبیبی» دانش‌آموخته‌ دانشگاه سوربن فرانسه در سال ۱۳۵۹ هنر جنگ را به فارسی برگرداند. این ترجمه را انتشارات قلم در آن سال‌ها منتشر کرد. پس از آن ترجمه‌های بسیاری از این کتاب انجام شد. برای مثال دکتر محمدهادی موذن جامعی سال ۸۹ این کتاب را ترجمه و انتشارات شهر آن را منتشر کرد. ترجمه‌ دکتر «مهدی سمسار» از این کتاب نیز در بازار کتاب ایران موجود است که ناشر ان انتشارات جامی است. «محمود حمیدخانی» نیز با همکاری انتشارات سیته این کتاب را منتشر کرده است. ترجمه‌ حمیدرضا رفیعی و سمیرا انواری نیز موجود است.ترجمه‌ خوب دیگری که از کتاب هنرجنگ اثر سان تزو وجود دارد، ترجمه‌ خلاصه‌ محمد جواد نعمتی است که انتشارات یوشیتا منتشر کرده است.

* درباره نویسنده:

سون تزو، یک فرمانده نظامی، استراتژیست چینی بود که در دوران پادشاهی وو، پانصد سال قبل از میلاد مسیح می‌زیست، او به دلیل اهمیت بسیار هنر رزم در بین کشورهای مختلف، اعتقاد داشت، بالاترین سطح هنر در جنگ شکست دادن دشمن قبل از نبرد است. نام زمان تولد او سوون وو بود و بعدها به سان‌تزو معروف شد. او در سال ۵۴۴ قبل از میلاد مسیح متولد شد و در ۴۸ سالگی در گذشت. البته بر سر این تاریخ‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد. دورانی که از آن حرف می‌زنیم در تاریخ چین «دوران پاییز و بهار» نامیده می‌شود. این دوران از ۷۷۱ سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده و تا ۴۷۶ سال پیش از میلاد مسیح ادامه داشت. تزو می‌گوید: شایسته‌ترین نکته در هنر حقیقی جنگ این است که کشور دشمن، سالم و بدون آسیب رسانی تصرف شود. خراب کردن آن ایده خوبی نیست. تسلط بر کل یک ارتش به جای نابودی آن خیلی بهتر است. پس موفقیت در همه جنگ‌ها اوج برتری نیست. برتری واقعی هنگامی ست که بتوانید بدون جنگیدن، مقاومت دشمن را درهم بکوبید.

* دیگر آثار محمدجواد نعمتی، مترجم:

تختخوابت را مرتب کن، ویلیام اچ. مک ریون/ مدیر یک دقیقه‌ای جدید، کن بلانچارد/ رهبری و مدیر یک دقیقه‌ای، کن بلانچارد/ شب‌های روشن: داستانی عاشقانه از خاطرات یک رویا پرداز، فئودور داستایوفسکی/ شیر سیاه، الیف شافاک/ مردی به نام اوه، فردریک بکمن

چهار شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۶، هفته سی و چهارم* طنز

بفرمایید شنزن بامزه

سال ۱۹۹۷ «گی دولیل» کارتونیست شناخته ‌شده ‌کانادایی برای کار به شهر شنژنِ چین می‌رود. این کتاب ماجرای سه ماه اقامت او در شهری ‌ست که منطقه‌ ویژه‌ اقتصادی به حساب می‌آید، با حصاری الکتریکی و نگهبان ‌های مسلح از بقیه‌ کشور جدا شده و آدم‌های کمی در آن انگلیسی بلدند.

در این سفرنامه‌ مصور معروف، دولیل زندگی کسالت‌بار هرروزه‌اش، سختی‌هایی که مانع زبانی ایجاد می‌کند و تفاوت‌ها و شباهت‌های فرهنگی میان شرق و غرب را با طنز همیشگی و تصویرسازی‌های خاصش روایت می‌کند.

گی دولیل… همراه با تصاویر شوخ ‌طبعانه دست از سر شهر بر نمی‌دارد و آلودگی‌ها، تفاوت‌ها، شباهت‌ها و حتی زیبایی ‌ها را به شکل مصور روایت می‌کند.

این کتاب مخلوط سفرنامه و کمیک است. نمی شود گفت خود نویسنده چه‌قدر تلاش کرده ‌بود که بامزه و جالب به‌نظر بیاد، اما مخاطب بعضی جاها خیلی به او می خندد؛ به بدشانسی‌ها و شرایط بی‌دلیل و مضحک سه ماهی که در چین بوده. زیبا بود.

* درباره نویسنده:

گی دولیل سال ۱۹۶۶ در کِبِک کانادا متولد شد و به همراه همسر و دو فرزندش در جنوب فرانسه زندگی می‌کند. دولیل حدود ده سال انیماتور بوده و همین باعث شده در طراحی خبره شود. او بیشتر با سفرنامه‌ های مصورش درباره‌ زندگی در کشورهایی که فضای سیاسی خاص دارند، از برمه و کره‌ شمالی گرفته تا چین و فلسطین، شناخته می‌شود. با این حال نمی‌توان او را نویسنده و هنرمندی سیاسی دانست، چرا که کتاب‌هایش تا حد زیادی بر زندگی روزمره و تجربه ‌های شخصی‌اش در کشورهای مقصد تمرکز دارند. روایت‌های مستند و طنزآمیزی که البته از نقد اجتماعی خالی نیستند و با نگاهی خاص فضای زندگی آن کشورها را به تصویر می‌کشند.

* درباره مترجم: عاطفه احمدی متولد سال ۱۳۶۸ در تهران است. او مدرک کارشناسی خود را در رشته‌ ادبیات نمایشی گرفت و کارشناسی ارشدش در رشته‌ تصویرسازی را نیمه‌کاره رها کرد. ترجمه را با متون تئاتری آغاز کرد و با ترجمه‌ رمان‌ های کودک‌ و نوجوان و همکاری با مجلات مختلف از جمله همشهری داستان و ۲۴ ادامه داد. از دیگر ترجمه‌ های او می‌توان به کتاب تکان نخور خاطرات «سالی مان» که در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است، اشاره کرد. وی دیگر سفرنامه های گی دولیل را نیز ترجمه کرده است که با هم با آنها آشنا می شویم:

- پیونگ‌یانگ؛ سفری به کره‌ی شمالیک: سال ۲۰۰۱ «گی دولیل» اجازه پیدا می‌کند به کره‌ شمالی سفر کند. دولیل در مدت اقامت دوماهه برای کار در یک شرکت انیمیشن‌سازی در پیونگ‌یانگ، مشاهداتش از فرهنگ آن‌جا و زندگی معدود کره‌ای ‌هایی را که با آن‌ها برخورد دارد، با لحن طنزآمیز خاص خودش روایت می‌کند. نتیجه‌ این روایت به یکی از معروف‌ترین سفرنامه‌های مصور تبدیل میشود. روایتی از کشوری که انگار همه‌ مردمانش با نجوا با هم حرف می‌زنند و حواس‌شان هست که خارجی‌ها چیزی بیشتر از آنچه باید را نبینند.

- یانگون؛ سفری به برمه: «گی دولیل» به همراه همسر و پسر کوچکش به برمه سفر می‌کند. دولیل در مدت یک سال اقامت در این کشور در غیاب همسرش -که برای انجام کارهای سازمان پزشکان بدون مرز به نقاط مختلف می‌رود- با کالسکه‌ پسرش در خیابان‌های یانگون، پایتخت برمه، راه می‌رود و مشاهدات روزمره‌اش را با لحن طنزآمیز خاصش روایت می‌کند. او از جنبه‌های متفاوت، عجیب یا آشنای اتفاقات در کشوری می‌گوید که به‌جز آنچه هرازگاهی در اخبار می‌شنویم، آشنایی چندانی با جزییات سبک زندگی مردمانش نداریم.

- سرزمین مقدس

گی دولیل در کتاب سرزمین مقدس، سفری به فلسطین، ماهرانه بنای یک نقشه فرهنگی از حال حاضر اورشلیم را نهاده است. او از سبکی بهره می برد که در آن دیدگاه یک غریبه را نسبت به سرزمینی غریبه نشان می دهد و از این روش در کتاب های دیگرش که سفر به پیونگ یانگ، شنژن و برمه را به تصویر کشیده بودند نیز دیده می شود.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: شنزن؛ سفری به چین

نویسنده: گی دولیل

مترجم: عاطفه احمدی

ناشر: نشر اطراف

تعداد صفحات: ۱۵۱ صفحه

در واقع دولیل به خواننده کمک می کند حس زندگی روزمره در شهرهایی که عده اندکی قادر به مسافرت به آنجا هستند را درک کند. در کتاب سرزمین مقدس، نگارنده پیچیدگی های شهری را بررسی می کند که خیلی چیزها را به خیلی از افراد عرضه می کند. او ظریفانه اثرات ناسازگاری ها بر زندگی افرادی که در دو طرف دیوار زندگی می کنند را ارزیابی می کند و روزمرگی های این افراد را با زبانی شوخ و مفرح و در کنار نقاشی های جالب توجه ارائه می دارد.

این رمان مصور درباره مردی است که زندگی خود در اورشلیم را بازگو می کند. او همراه با همسرش که عضو انجمن پزشکان بدون مرز است به آنجا رفته و علاوه بر نگهداری از فرزندان و خانه، تلاش می کند تا گهگاهی از خانه بیرون برود و هرچیزی را که در این سرزمین پیچیده و سرشار از تناقض می بیند به تصویر بکشد. رمان هم فضای نشاط آوری برای خواننده ایجاد می کند.

سه شنبه ۲۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۵، هفته سی و چهارم* پژواک

چین از همان روز اول

«چین باستان» نام کتابی اثر «النور ج. هال» است. او در این کتاب با زبانی ساده، تاریخ چین را از اولین زمانی که پادشاهانی قدرت را در این منطقه در دست گرفتند، تا سقوط بزرگ‌ترین این سلسله ‌های پادشاهی، بیان کرده است.

 چین از کشورهای بسیار کهن است که تاریخی پرفراز و نشیب دارد. چینی که ما امروز می‌شناسیم، مانند سایر تمدن‌های بزرگ دنیا، حوادث زیادی را پشت سر گذاشته و پادشاهان زیادی را به خود دیده است. بنابر تاریخ‌های اولیه‌ چینی، نخستین دودمان در چین، دودمان شیا بوده که حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد تاسیس شده است. پس از شیا دودمان‌های دیگر پشت سر هم می‌آمدند و سقوط می‌کردند. اطلاعات مربوط به این دودمان‌ها سال‌ها از رازهای باستان ‌شناسی بوده است. گسترش کاوش‌ها و همچنین مطالعه‌ متون ادبی و هنری این سرزمین باعث شده تا طی چند سال اخیر، باستان‌شناسان و تاریخ ‌شناسان بتوانند تصویر کامل‌تر و منسجم‌تری از تاریخ چین به دست آورند. در تمام تاریخ چین رد پای ادبیات، شعر، نقاشی، فلسفه و معماری دیده می‌شود. در این میان نگارش و ابداع خط از دستاوردهای بزرگ چینی است که تا امروز باقی مانده و در مقایسه با سایر نظام‌های نوشتاری، تغییرات اندکی نسبت به گذشته داشته است.

یافته‌های مربوط به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد، نشان می‌دهد که انسان‌هایی در دره یانگ تسه ساکن شده و به کشاورزی پرداخته‌اند. آن‌ها آبادی ‌هایی را پدید آوردند و برنج کاری را توسعه دادند، اما در دره رود زرد «خوانگ خه» ارزن کاشته می‌شد، زیرا هوای شمال چین برای کشت برنج بسیار سرد بود. در این منطقه فرهنگی سر برآورد که آن را به افتخار روستایی از استان خی نن، فرهنگ یانگ شائو نامیده‌اند زیرا در سال ۱۹۲۱ میلادی، بقایای سکونت انسان‌ها در این منطقه به دست آمد.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: کتاب صوتی چین باستان

نویسنده: النور ج. هال

مترجم: مهدی حقیقت خواه

گوینده: اکرم پریمون

ناشر صوتی: آوانامه

ناشر: انتشارات ققنوس

مدت: ۵ ساعت و ۴۲ دقیقه

دوران اوج و شکوفایی این فرهنگ بین سال‌های ۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰ پیش از میلاد بود. در اواسط قرن بیستم، باستان‌شناسان روستای ۶۰۰۰ ساله بانپو را از زیر خاک بیرون آوردند. در این منطقه، پایه‌های تعداد زیادی ساختمان، محل‌های روشن کردن آتش، انبارهای مواد غذایی، ظروف سفالی و چندین گور حاوی اسکلت شناسایی شد. وجود ساختمان عمومی مدوری که خانه‌های مسکونی در اطراف آن قرار داشتند نیز حاکی از آن بود که زندگی گروهی - اجتماعی سازمان یافته‌ای در این منطقه وجود داشته‌ است. طغیان ‌های عظیم دو رود یانگ تسه و خوانگ خه، تمدن‌های باستانی چین را از بین برد.

در چین‌ باستان‌، رهبری‌ با زور مشخص‌ می‌شد. طایفه‌ های‌ قدرتمند بر سر تسلط‌ بر قلمروهای‌ گسترده‌ با هم‌ رقابت‌ می‌کردند. طایفه ‌های‌ شکستخورده‌ دولت‌ های‌ زیردستی‌ می‌شدند که‌ نقششان‌ پشتیبانی‌ از طایفه‌ پیروزمند از راه‌ پرداخت‌ خراج‌ و تأمین‌ کارگر و سرباز برای‌ خدمت‌ به‌ فاتحانشان‌ بود.

طایفه ‌های پیروزمند غالبا دودمان‌هایی را برپا می‌داشتند؛ اصطلاح دودمان (یا سلسله) به این معناست که فرمانروایی به‌طور موروثی از پدر به پسر یا به فردی از همان خاندان منتقل می‌شد. با آن که دودمان فرمانروا قدرت برتر بود، اما دولت ‌های زیردست، مادامی که فرمانبردار باقی می‌ماندند، اجازه داشتند هویت خود را حفظ کنند. نتیجه مجموعه‌ای از دولت‌های نیمه ‌مستقل بود که یک دودمان مقتدر بر آن‌ها تسلط داشت.

برخی از دودمان‌ها تنها بر بخشی از آنچه چین امروزی را تشکیل می‌دهد حکومت می‌کردند، در حالی که دیگران بر بخش عمده کشور فرمانروایی داشتند و آنچه را که پیش‌تر مجموعه‌ای از قلمروهای جداگانه بود، یکپارچه می‌ساختند. برخی از دودمان‌ها صدها سال دوام آوردند، در حالی که برخی دیگر عمر کوتاهی داشتند.

* در کتاب موضوعات زیر را می توانید دنبال کنید:

- دودمان شیا؛ افسانه یا واقعیت: امپراتور زرد، یائو، شوین، افسانه‌های یو کبیر، فرمان‌روایان بعدی شیا، افسانه و تاریخ شیا، زندگی در دودمان نخستین شیا، زندگی شیا در عصر مفرغ، سقوط دودمان شیا.

- دودمان شانگ؛ برآمدن تمدن چین: پیدا شدن استخوان‌های اژدها و پیشگویی‌های تاریخی، سازمان سیاسی و نظامی شانگ، زبان نوشتاری، ریخته‌گری برنز با قطعات قالب، شکارچیان بزرگ شانگ، باورها آیین‌های مذهبی، نهادهای اجتماعی و اقتصادی، مقبره‌ها و گنجینه‌های هنری، کنده‌کاری و ریخته‌گری، سرانجامِ دودمان شانگ.

- دودمان جو غربیِ نخستین؛ میان پرده‌ صلح‌آمیز: آغاز دودمان جو، ساختار اجتماعی جو، آیین مذهبی جدید، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، ادبیات جو، پایان دوره‌ی جو غربی.

- جو شرقیِ پسین؛ ستیزه‌ جویی و آفرینش‌گری: دوره‌ بهار و پاییز در دودمان جو شرقی، جنگاوری در دوره‌ بهار و پاییز، جنگجویان سلحشور جو، دولت‌های چین در دوره‌ ستیزه‌ جو، جنگ ‌افزارهای جدید، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، مکتب‌ های فکری، فلسفه‌ کنفسیوس، فلسفه‌ تائوئیسم، قانون‌گرایی، موسیقی، سرانجامِ دودمان جو.

- دودمان چین؛ یکپارچگی و سلطه‌گرایی: اصلاحات شاه ژانگ، نظم جدید با در حکومت شاه ژانگ، تجدید سازمان امپراتوری، یکسان‌سازی در سیستم اقتصادی و فرهنگی، فرمان سوزاندن کتاب‌های پزشکی و کشاورزی، افراط‌کاری‌های ژانگ، سپاه سفالی، مرگ ژانگ، سقوط دودمان چین.

- دودمان نخستینِ هان؛ برآمدن یک امپراتوری: ظهور لیو بانگ، آزادی بیان در دربار لیو بانگ، سازمان‌دهی مجدد امپراطوری، ظهور کنفسیوسیسم، جانشینان لیو بانگ، آغاز امپراطوری وو دی، جنگ‌های مرزی، گسترش از راه تجارت و دیپلماسی، دستاوردهای ادبی هانِ نخستین، گنج‌ های مقبره‌ های نخستین، اقتصاد هان، جانشینان وو دی.

- دودمان پسینِ هان؛ زوال و سقوط امپراطوری: سلطنت گوانگ وو دی، بازگشت به فئودالیسم، شورش‌های دهقانی، ظهور خواجه‌ها، ادبیات در دوره‌ دودمان پسین هان، آثار هنری در مقبره‌های هان پسین، علم و فناوری در دوره ‌های پسین، خانواده ‌های ثروتمند دوره‌ هان، سقوط دودمان هان پسین، میراث دودمان هان.

* در بخشی از کتاب صوتی چین باستان می‌شنویم:

یائو نیز مانند نیای پرآوازه‌اش، به سبب فرمانروایی توام با خردمندی و مهربانی‌اش، از عشق و احترام مردم برخوردار شد. اما بعدها، در دوران سلطنت یائو، سیل و طوفان آن سرزمین را ویران کرد، و سبب آشفتگی شد و خطر فروپاشی امپراتوری را پیش آورد. یائو با ناامیدی به جستجوی فرد لایقی پرداخت که بتواند با یافتن راه‌هایی برای مهار سیل به او کمک کند.

یائو گزارش‌های مثبتی در مورد مردی به نام شوین شنیده بود و او را راضی کرد که دستیارش باشد. یائو برای این که شوین را بیازماید، به دفعات کارهای سختی را به او واگذار کرد و شوین در همه موارد آن‌ها را با موفقیت به انجام رساند. یائو که متقاعد شده بود شوین کسی است که می‌تواند امپراتوری را نجات دهد، از او خواست که در امپراتوری با او شریک شود.

همین که شوین به امپراتوری منصوب شد، به سرعت مشکلات مربوط به مهار سیل را حل کرد، و به نقاطی که بیش از همه آسیب دیده بود سفر کرد تا از نزدیک نتایج کار را ببیند. از پی آن، به این نتیجه رسید که روش‌هایی که سرمهندسِ یائو، مردی به نام گون، به کار می‌بست نامناسب است. روش‌های گون عمدتا شامل ساختن سدهایی می‌شد که معلوم شده بود در برابر طغیان آب ناکارآمد است. وقتی گون حاضر نشد روش‌های تازه‌ای را بیازماید، شوین او را برکنار و یو، پسر گون، را به عنوان مهندس جدید منصوب کرد. روش یو برای مهار سیل، به جای سد ساختن، عبارت بود از کشیدن کانال و هدایت آب رودخانه با سرعت هر چه تمام‌تر به داخل دریا. یو با چنان مهارت و عزم و اراده‌ای این کار را پی گرفت که تنها چند سال بعد سیلاب تحت کنترل در آمد.

* درباره مترجم:

امیرمهدی حقیقت در سال ۱۳۵۳ در تهران به‌دنیا آمد. در سال‌های دهه ۷۰ با شنیدن بخشی از نوار آموزشی زبان به زبان انگلیسی علاقه‌مند شد و خواندن اتفاقی یک نسخه از مجله مترجم، وی را به ترجمه علاقه‌مند کرد. در سال ۱۳۸۰ با انتشار مجموعه داستان مترجم دردها به جرگه مترجمان زبان فارسی پیوست.

* دیگر آثار مترجم:

- آثار بزرگسال

- مترجم دردها نوشته جومپا لاهیری (نشر ماهی)/ همنام نوشته جومپا لاهیری (نشر ماهی)/ در میان گمشدگان نوشته دن چاون (نشر ماهی)/ خاک غریب نوشته جومپا لاهیری (نشر ماهی)/ خوبی خدا (مجموعه داستانی از ریموند کارور، شرمن الکسی، الیزابت کمپرفرنچ، و جومپا لاهیری)/ خواب خوب بهشت نوشته سام شپارد/ آواز بی ساز نوشته کنت هریف/ کفش‌های خدمتکار نوشته برنارد مالامود. مجموعه داستان (نشر افق)/ گودی نوشته جومپا لاهیری (نشر ماهی)/ سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش نوشته هاروکی موراکامی (نشر چشمه)/ غول مدفون نوشته کازوئو ایشی گورو (نشر چشمه)/ خریدن لنین (انتخاب و ترجمه) مجموعه داستانی از جان آپدایک، توبیاس ولف، جان گاردنر، الیکس اولین، ریچارد براتیگان، میروسلاو پنکوف، فرانک کانروی، بابی ان میسن، وانس بورجیلی، برندان گیل (نشر ماهی)/ زندگی‌های خیلی خوب، متن سخنرانی جی کی رولینگ برای فارغ التحصیلان دانشگاه هاروارد (نشر حوض نقره)/ به عبارت دیگر نوشته جومپا لاهیری (نشر ماهی- آذر ۹۵)/ هری پاتر و فرزند نحس، بر اساس داستانی از جی کی رولینگ (نشر حوض نقره- آذر ۹۵)

آتش‌بازی، نوشته ریچارد فورد (نشر ماهی)/ هیپی، نوشته پائولو کوئلیو (نشر چشمه)/ عشق غریبه ها ، نوشته نایل گرین (نشر چشمه)/ کلارا و خورشید ، نوشته کازوئو ایشی گورو (نشر چشمه)/ پاتوق ها ، نوشته جومپا لاهیری (نشر چشمه)/ بندها ،/ نوشته دومنیکو استارنونه (نشر چشمه)

- آثار نوجوان

مجموعه قصه‌های جیبی (نشر ماهی): جلد اول: قصه‌های بانمک (با قصه‌هایی از جیمز تربر، ایزاک باشویس سینگر، تری جونز، ایتالو کالوینو، ساکی (اچ اچ مونرو)، مارگارت ماهی، آدریان میشل، ویلیام پاپاس، آن کامرون)- جلد دوم: قصه‌های عجیب_با قصه‌هایی از جوان آیکن، آن پیلینگ، سر آرتور کانن دویل، دینو بوتزاتی، پاول جنینگز و توماس رایت)-جلد سوم: قصه‌های غریب (با قصه‌هایی از ساکی (اچ اچ مونرو)، ترومن کاپوتی، ری بردبری، مارک توین، نجیب محفوظ)-جلد چهارم: قصه‌های ارواح (با قصه‌هایی از گی دوموپاسان، امبروز بیرس، چارلز دیکنز، فیلیپا پیرس، جان گوردون، ژان ریچاردسون، ویدا دری)/ سالن خزندگان، جلد دوم از مجموعه ماجراهای بچه‌های بدشانس نوشته لمونی اسنیکت (نشر ماهی)/ مجموعه سه جلدی قصه‌های خوشحال (نشر چکه) نوشته تری جونز. / مجموعه دو جلدی قصه های تری جونز ، نوشته تری جونز (نشر پرتقال)

- آثار کودک

مجموعه جونی بی جونز نوشته باربارا پارک (نشر ماهی): جلد اول: جونی بی جونز و اتوبوس بوگندوی کله‌پوک-جلد دوم: جونی بی جونز و قضیه میمون کوچولو-جلد سوم: جونی بی جونز و وراجی‌های زیادی-جلد چهارم: جونی بی جونز و چندتا فضولی قایمکی یواشکی-جلد پنجم: جونی بی جونز و کیک میوه‌ای بی‌مزه بدمزه-جلد ششم: جونی بی جونز و جشن تولد جیم بدجنس-جلد هفتم: جونی بی جونز زیر تختش لولو دارد-جلد هشتم: جونی بی جونز دزد نیست-جلد نهم: جونی بی جونز عاشق مهمانی است-جلد دهم: جونی بی جونز مو کوتاه می‌کند-جلد یازدهم: جونی بی جونز بوهای مشکوک به دماغش می‌خورد-جلد دوازدهم: جونی بی جونز (تقریبا) دختر گلریز عروسی می‌شود-جلد سیزدهم: جونی‌بی جونز جیبش جیک‌جیک می‌کند-جلد چهاردهم: جونی‌بی جونز کاپیتان روز مسابقه می‌شود-جلد پانزدهم: جونی‌بی جونز در جشن آخر سال/ کشتی احمق‌ها نوشته تری جونز

* همچنین از این مترجم کتاب های «هند باستان»/ « ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان (۱۱۷۵ - ۱۳۰۴)» / «رنسانس ایتالیا»/ «امپراتوری اسلامی» / « رویارویی فکری ایران با مدرنیت» / « قرون وسطای پسین» / « امپراتوری آشور»/ «قرون وسطای اولیه» و « عصر روشنگری» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۴، هفته سی و چهارم* شعر

اینک بهار از آن کیست؟

وانگ وی، لی پو، دو فو، لی هو، لی شانگ یین، منگ هائوران، لیو چانگ شینگ، بانو زو تائو، لیو یوشی، بای جوی، لیو زونگ یوان، ژانگ جی، جیا دائو، یوان ژن، هان شان، دو مو، وی ژوانگ، بانو یو شانجی، لی یو، منگ هاو جان، وی یینگ وو، لی ای، چین تیائو، تو هوسان هو، کوان هسیو، لو کویی منگ، چائو کو و لی پین اسامی بیست و هشت شاعر چینی است که نمونه اشعار آن‌ها در این کتاب به چاپ رسیده است. مترجم در بخشی از یادداشت کتاب اشاره دارد نگاه او برای انتخاب اشعار بیشتر شاعرانه بوده و تاکید می‌کند علاقه‌مندان برای اطلاعات بیشتر و جامع می‌توانند به ادبیات، هنر و تاریخ دوره تانگ مراجعه کنند.

در ادامه درباره دودمان تانگ می‌خوانیم: "سلسله تانگ، دودمان امپراتوری در چین بود که از سال ۶۱۸ تا ۹۰۷ میلادی حکمرانی کردند. پیش از آن‌ها سلسله سوئی از سال ۵۸۱ تا ۶۱۸ حاکمان آن سرزمین بودند.

اما در سال ۶۱۸ میلادی، تانگ لی یوان و خانواده‌اش دودمان تانگ را بنیان نهادند. در دوره تانگ هنر و ادبیات و علم در چین بسیار شکوفا شد. دوره‌ای که تحت تاثیر بودیسم واقع شد. تعداد شاعران در دوره تانگ بسیار زیاد است. سلسله تانگ سرانجام در سال ۹۰۶ میلادی سقوط کرد و بعد از آن چین وارد دوره‌ای شد که به دوره پنج سلسه و ده پادشاهی در تاریخ معروف است. دوره حکومت‌های ملوک‌الطوایفی که در آن حکومت‌ها در مدت کوتاهی جانشین یکدیگر می‌شدند".

عابدین‌زاده درباره شعر دوره تانگ نیز نوشته است: "در دوره تانگ ناگهان شعر به اوج رسید و شاعران بسیاری چون ستارگان پرنور جلوه کردند. دوره‌ای که شعر سنتی چین در اوج ادامه یافت و فرم‌های تازه‌ای نیز شکل گرفت. درون مایه‌ها و احساسات مختلف در این دوره در شعر ظاهر شدند، شعرهایی برای دیدار، جدایی، برای یک دوست خاص، عشق، مسایل اجتماعی،.. و گستره وسیعی از موضوعات"

در این کتاب که به‌همراه طراحی تصویری از هر شاعر منتشر شده، به‌جای مقدمه، یکی از شعرها آمده است:

«در کوهستان سپید/ به دوفوی شاعر برخوردم/ در آن آفتاب داغ/ کلاهی حصیری بر سر داشت/ پس چرا این قدر تکیده و لاغر شده‌ای دوفو؟/ شعر با تو چه کرده برادر؟»

* نمونه هایی از اشعاراین کتاب:

- نمونه شعری از لی شانگ یین (۸۵۸-۸۱۳):

نسیم سپیده‌دم تازه است و گوارا/ بانو به تنهایی پشت پرده‌ی حریر از خواب برمی‌خیزد/ مرغ انجیرخوار می‌خواند و/ گل‌ها می‌خندند/ آه می‌کشد و می‌گوید/ اینک بهار از آن کیست؟

- نمونه شعری از لی پو(۷۶۱-۷۰۱):

من درخت هلویم/ در اعماق دره‌ی تنگ/ نه گل می‌دهم برای کسی/ نه لبخند می‌زنم/ تو ماه بودی/ در بلندای آسمان/ ساعتی بر من می‌تابیدی/ و بعد عبور می‌کردی/ شمشیر آخته هم/ نمی‌تواند نهر آب را ببرد/ از آن می‌گذرد/ جلوی فکرم را نمی‌شود گرفت/ برای همیشه/ مثل رودی تو را دنبال می‌کند.

- نمونه شعری از وانگ وی(۷۶۱-۷۰۱):

تو از سرزمین کهن من می‌آیی/ بگو چه خبر؟/ آنجا چه می‎گذرد/ نقاشی‎هایم را دیدی؟/ آیا آن روز سرد که راه افتادی/ درخت آلو زیر پنجره شکوفه داده بود؟

* درباره مترجم:

رضا عابدین‌زاده سال ۱۳۶۱ در مشهد چشم به جهان گشود. تحصیلات دانشگاهی وی در رشته مطالعات ترجمه است و مدرک کارشناسی‌ارشد این رشته را اخذ کرده است.

عنوان کتاب: درخت آلو زیر پنجره، گزیده شعر دوره تانگ چین

مترجم: رضا عابدین‌زاده

ناشر: انتشارات آرادمان

تعداد صفحه: ۱۱۲ صفحه

عابدین‌زاده علاوه بر حوزه ترجمه، در عرصه شعر و نمایش‌نامه نویسی نیز فعالیت دارد. «روزهای بی‌حواس» و «ماه می‌تابد بر تمام بوسه‌ها» دو مجموعه شعر او است.

* دیگر آثار مترجم:

اتاق نونا/ یانکی و نویسنده/ پیش از آنکه قهوه سرد شود/ تصمیمت را بگیر حلزون/ تاریخچه مختصر تراکتورها در اوکراین/ ماه می تابد بر تمام بوسه/ آن صورت دردمند/ درد و خارش/ محفل عوضی ها/ منظره ی دریا با کوسه ها و رقصنده/ آبی نارنجی/ هرگز نیفت/ یک داوودی سپید فقط یکی.

شنبه ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۲، هفته سی و چهارم* روایت

من دیر برمی گردم

این رمان نوشته «ینگ چانگ کامپستین» است که اولین بار در سال ۲۰۰۷ انتشار یافت. «لینگ» ۹ ساله، دختر دو پزشک، در شهر «ووهان» زندگی می کند؛ او رویاپرداز و آرمان گرا است و دنیای پیرامونش را اغلب با استعاره توصیف می کند. اما زندگی «لینگ» و خانواده اش زمانی مختل می شود که مردی به نام «لی»، افسر حزب کمونیست، به آپارتمان آن ها می آید. پس از مدتی، دوستان و همسایگان ناپدید می شوند، پدر «لینگ» دستگیر و خود «لینگ» نیز در مدرسه با آزار و اذیت هایی بی رحمانه مواجه می شود. با این که پدرش به زندان افتاده، خانواده اش از گرسنگی در حال مرگ هستند و کتاب هایشان سوزانده شده، «لینگ» برای نگه داشتن موهای بلندش می جنگد.

* قسمتی از کتاب:

"چیزی نگذشت که یک روبالشی پر از نوشته ها و نقاشی های نامرئی داشتم. خوشحال بودم که دیگر لازم نیست نابودشان کنم. شب سال نو چینی، مادر یک کاسه برنج پر از سبزیجات و دو تخم مرغ نیمروی طلایی تهیه کرد. شکمم به قار و قور افتاد. ماه ها بود که تخم مرغ نخورده بودم. دویدم که دو چاپ استیک بیاورم. اما مادر نقشه های خودش را داشت.

همان طور که چراغ نفتی تقریبا خالی را روشن می کرد، گفت: «همه اش مال توست. من باید بروم سر کار. آنجا غذا می خورم. قبل از خواب چراغ را خاموش کن.» وقتی به سمت در می رفت، دکمه روی کتش را می مالید. «اما، مادر...» می خواستم بگویم، لطفا شام پیش من بمان. بعد از اینکه سر کار می روی، تنها می مانم و در تاریکی می ترسم. غرورم اجازه نداد التماس کنم. سالن غذاخوری بیمارستان در تعطیلات سال نو بسته بود. از کجا غذایی برای خوردن پیدا می کرد؟ مادر در را پشت سرش قفل کرد. «من دیر برمی گردم. زود بگیر بخواب»."

* درباره نویسنده:

ینگ چانگ کامپستین نویسنده این کتاب، متولد مارس ۱۹۶۳ در ووهان چین است. پدرش جراح و مادرش پزشک طب سنتی چینی بوده است. این نویسنده بیش از ۲۰ کتاب برای کودکان و بزرگسالان را در کارنامه دارد. رمان براساس زندگی خود ینگ چانگ کامپستین در زمان انقلاب فرهنگی در چین نوشته شده است.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: انقلاب خاله بازی نیست

نویسنده: ینگ چانگ کامپستین

مترجم : فریده خرمی

ناشر: پیدایش

تعداد صفحه: ۱۶۴

* درباره مترجم:

فریده خرمی در سال ۱۳۳۸ در گرمسار متولد شد و کارشناس مترجمی زبان انگلیسی است. وی داستان‌نویسی را همراه نوشتن مقالات اجتماعی و ادبی، نقد فیلم و مصاحبه، در روزنامه‌ های صبح تهران آغاز کرده است. نخستین مجموعه داستانی او، «دختر خاله ونگوگ» نام داشت. وی علاوه بر حوزه بزرگسال در حوزه کودک و نوجوان هم می‌نویسد. از جمله آثار او می‌توان به «قصه‌ های شازده ‌خانم»، «گربه‌ مومیایی ‌شده، جکولین ویلسون»، «مترسک و خانم بهار»، «مار و مارمولک»، «تک و تنها توی دنیای به این بزرگی»، «چتر نجات» و «بچه‌ رام‌کننده‌ اژدها» اشاره کرد.

پنج شنبه ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۳۰، هفته سی و سوم* مقاومت و پایداری

ترجمه‌ بی‌زبانی

«هیروشیما طور دیگری زیباست» – ترجمه‌ مجموعه‌یی از شعرهای حسین آکین از شاعران ترکیه است. این مجموعه با ترجمه‌ وحید ضیایی و آیدین ضیایی در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. در ضمن باید به این نکته نیز اشاره کنیم که علاوه بر ترجمه‌ شعرهای آکین تصویر برخی از صفحات متن اصلی کتاب (چاپ ترکیه) در این مجموعه دیده می‌شود، یعنی آن‌که حدود بیست صفحه از انتهای این مجموعه به تصویر صفحات متن اصلی اختصاص دارد.

* نظرات درباره این کتاب:

- وحید ضیایی:

قصه این کتاب، قصه ادای دین به زبان مادری است. ریشه زبان ترکی آذربایجان و استانبولی یکی است. حسین آکین را سه چهار سال پیش در یکی از برنامه های حوزه هنری دیدم. با توجه به فضای شعری که داشت، تصمیم گرفتیم برخی از شعرهایش را در قالب یک کتاب ترجمه کنیم. حسین آکین برخلاف شاعران معاصر ترکی، شاعر تفضل های عاشقانه نیست و ذهنیت غنایی ندارد. در واقع وی شاعر کوچه و بازار است. شاعری که نگاهش به وقایع اجتماعی دنیا است. آکین شاعری است که به اجتماع نگاه می کند. وطن او مجموعه ای از علایم و اتفاقاتی است که برای مردمش می افتد. وی زبان سختی دارد، نفسانیت شهودی را در شعر بیشتر به منصه ظهور می گذارد. آکین مانند دیگر شاعران اسلام گرای مستقل امروز ترکیه به آثار مطهری و شریعتی علاقه‌مند است. از ذهنیت آکین خوشم آمد و از پسرعمویم که مترجم، پژوهشگر و شاعر است، خواستم با کمک هم شعرهای وی را ترجمه کنیم.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: هیروشیما طور دیگری زیباست

نویسنده: حسین آکین

مترجم: وحید ضیایی/ آیدین ضیایی

ناشر: هزاره ققنوس

تعداد صفحه: ۹۶ صفحه

سعی کردم در چند سالی که با حسین آکین نشست و برخاست دارم در مورد شعرهایش زیاد بحث و حرف داشته باشیم. امیدوارم ترجمه کتاب " هیروشیما طور دیگری زیباست " تحفه ای کوچک در این آشفته بازار باشد.

- ناصر فیض:

ادبیات ترکیه نگاه عدالت‌ خواهانه و جهانی دارد. مصداق این مورد سرودن شعر برای فلسطین است. حدود ۳۰۰ شاعر ترکیه برای فلسطین شعر سروده‌اند. اهالی هنر و سخنور ترکیه هیچ‌گاه از اسرائیل و اتفاقات شبیه به آن استقبال نکرده‌اند. هیروشیما نیز به عنوان یک فاجعه و یک نماد ظلم در بسیاری از شعرهای شاعران ترکیه جای دارد.این کتاب ترجمه‌ مجموعه‌ای از شعرهای حسین آکین، شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار معاصر ترکیه است. در این کتاب نگاهی به خارج از مرزهای ترکیه از سوی شاعر صورت گرفته است. نگاهی جهانی و بزرگتری به پیرامون خود دارد.  اشعار این کتاب شعر سپید و آزاد است. شاعر در این کتاب از زبان بسیار ساده و روان بهره برده است. آنچنان که قابل فهم و به دور از تکلف‌های زبانی است. ترجمه به خوبی انجام شده است. اما در شعر ترجمه روش خوبی برای انتقال خواسته‌های شاعر به مخاطب نیست. چرا که در بخشی از ساختار شعر برگردان به زبان دیگری امکان پذیر نیست. زیرا مطلب گفته شده تنها در همان زبان معنا و قابل فهم و درک است. در این صورت مترجم هم فرصت توضیح اضافه در شعر را ندارد. گاهی برای متوجه شدن شاعر باید چند نوع ترجمه از یک شعر را بخوانیم.

- علیرضا قزوه:

ادبیات امروز ترکیه ریشه‌ای عمیق دارد و همانند ادبیات فارسی است. در ایران شعرهای زیادی را به فارسی ترجمه کرده‌ایم و حضور چهره‌هایی همچون آکین در ایران را داشته‌ایم. در سفرهایی که همراه با حضور بیش از ۵۰ شاعر جهان به ترکیه داشته‌ایم، دریافتم که بسیاری از شعرای ترکیه کتاب‌ های شریعتی و شهید مطهری را دنبال می‌کنند و آنها را برای چندمین بار مطالعه می‌کنند. شعرای ترکیه اشعار بسیاری را برای فلسطین و محمد الدُرِّه سروده اند. با این کار نشان دادند به وقایع روز دنیا بی‌تفاوت نیستند و تفکر و اندیشه‌ای مستقل از حکومت دارند. چرا که شاعران ترکیه هنگام خواندن اشعار خود در مورد فلسطین گریه می‌کردند. زمانی در ترکیه زبان فارسی نفوذ بسیاری داشت و شاعران آن به زبان فارسی نیز شعر می‌سرودند. اما امروزه آن جایگاه سابق را ندارد. جالب است که در حال حاضر حتی در روسیه هم شاعر فارسی زبان داریم. اما در ترکیه چنین شاعری وجود ندارد. اشعار این شاعر در دسته بندی شعر مقاومت و پایداری قرار دارد. چرا که ضد داعش و حامیانش شعر می‌گوید..

- رضا حاجی‌آبادی:

هدف از انتشار ترجمه آثار از زبان‌های دیگر به فارسی شناسایی رمان نویسان و شاعران جهان به نویسندگان و هنرمندان فارسی‌ زبان است. همچنین ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر جهان با هدف معرفی نویسندگان و شعرای ایران به دیگر کشورهای جهان انجام می‌گیرد.تا کنون استقبال خوبی از آثار ترجمه و بخصوص این کتاب شده است. ما با این کار برخی از نویسندگان و شعرای خود را به جامعه جهانی معرفی و همچنین با آثار آنها نیز آشنا می‌شویم. امیدوارم شروع خوبی برای آشنایی و ارتباط بیشتر هنرمندان ایرانی با نویسندگان و شعرای خارجی به ویژه در حوزه ادبیات مقاومت و پایداری داشته باشیم. ادامه این نوع حرکت‌های فرهنگی کمک زیادی به رشد شعر و ادبیات در جهان دارد.

- حسین آکین:

مجموعه ترجمه شده شامل گزیده‌ بهترین شعرهای دو مجموعه شعر من است که در طول ۲۰سال سروده‌ام. شعر خودش ترجمه است. ترجمه‌ بی‌زبانی ما است. ما شعر را به ترجمه می‌نشینیم تا ترجمه ترجمه زبان دل ما باشد. زمانی که ترجمه شعر خود را به فارسی شنیدم، فضای دیگری از جهان شعر خود را به واسطه موسیقی و زبان شعر فارسی دریافتم. این اتفاق به دلیل برادری و همنشینی دو زبان فارسی و ترکیه‌ای شکل می‌گیرد. این دو زبان همانند دو برادر ناتنی متولد شده از یک مادر هستند. شعر باعث اتحاد و نوعی برادری و شناخت از همدیگر می‌شود. مقدار آشنایی شاعران ایرانی با شاعران کم و به تعداد محدودی از جمله «ناظم حکمت» ختم می‌شود. اما ما در ترکیه شاعران بسیاری داریم که به شعرشان هنرمندانه و به دور از فضای ایدوئولوژی نگاه می‌کنیم. شعر آخرین تحفه‌ای انسان به جهان قبل از رفتنش از دنیا است. ما شاعران شعر را اینگونه بیان می‌کنیم. مترجم در ترجمه شعر باید به آن فضای فلسفی و اجتماعی زبان مبدا آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند نفسانیات شعر مبدا را به مقصد ترجمه و آن روح شاعرانه به مخاطب منتقل کند.

* شعری از این مجموعه:

- زیبایی هر تنی به چشم‌هایش است/ خواه کشیده باشد و خواه محجوب/ خدایان اعصار دور/ طور دیگری زیبایند/ من طور دیگری/ غربتی سرزمین نزدیک جور دیگری/ تو نیز به شیوه خویش/ جنگ‌ها و نزاع‌ها/ و مگوهای منفجر شده بر سر آب‌ها/ تو بدان سان زیبایی/ و انگشتانت به آب می‌خورند/ و آب بر لبانت/ تاریخ به جنگ‌ هایش زیباست/ زندگی به اتفاق مرگ/ خون به تن می‌آید/ تو بدان سان زیبایی سلاح به دست می‌گیری/ تن که به سلاح می‌نشیند

* درباره نویسنده:

آکین شاعر و روزنامه‌نگار ترک از مشهور ترین نویسندگان ترکیه در زمینه خلق آثاری با موضوع فرهنگ عامه است وی در سال ۲۰۱۴ نیز از سوی انجمن نویسندگان ترکیه به عنوان بهترین نویسنده تجربی ترکیه شناخته شده است. از این نویسنده و شاعر، تاکنون در ترکیه دفاتر شعری از جمله کارهای اشتباه دنیای دروغین، بازگشت هو، رنگ‌های زنده، برای گم‌شدن به کجا باید بروم، اشتباهات تجربی و نمایش روزهای گذشته منتشر شده است. وی در سال ۱۹۶۵ در تورکلی از توابع سینوپ واقع در ترکیه دیده به جهان گشود. شعرهایش از دوره‌ دبیرستان در برخی از نشریات منتشر شد. او بعد از پایان دوره‌ متوسطه در دانشکده‌ الهیات دانشگاه مارمارا ادامه‌ تحصیل داد و در شهرهای مختلف ترکیه به تدریس پرداخت. او در حوزه‌ فرهنگ و ادبیات شفاهی و فرهنگ عامه نیز آثار ارزشمندی دارد. از میان کتاب‌های شعر او می‌توانیم به این عنوان‌ها اشاره کنیم: عشق و میخک و گیلاس / ای کاش که ماه با من آشنا باشد / اندرزهای بیابان / خیاطی که از پارچه می‌دزدد

* درباره مترجم:

- وحید ضیائی:

وحید ضیائی شاعر، پژوهشگر، منتقد ادبی، روزنامه نگار و مترجم ایرانی در ۶ خرداد ۱۳۵۹ در شهر اردبیل به دنیا آمد. پدرش یحیی ضیائی از گویندگان و هنرمندان قدیمی رادیو بود. از آثار او می‌توان به سی و سه شعر عاشقانه (مجموعه شعر نو، نشر بوتیمار، مشهد، ۱۳۸۴)، هزل تعلیم است (پژوهشی در باب طنز و هزل در شعر ایران، ۱۳۸۶، ویرایش مجدد و انتشار آن با نام تلخپند، محقق اردبیلی ۱۳۹۱ )، فرصت دوست داشتن (معرفی شاعران زن معاصر جهان، دوزبانه، نشر بوتیمار، مشهد، ۱۳۸۴)، مویه از لاکپشت های ۳۳ (مجموعه شعر با مضمون جنگ، متن دو زبانه، نشر هنر رسانه اردیبهشت، تهران ۱۳۸۸)، حکمت خسرو (شرحی بر اصطلاحات فلسفی دیوان ناصر خسرو قبادیانی، نشر محقق اردبیلی، ۱۳۹۱) و ... اشاره کرد. ضیایی تاکنون ۱۷ کتاب منتشر شده به زبان فارسی در حوزه شعر و نقد و ترجمه و پژوهش ادبی داشته و شعرهایش به ترکی استامبولی ، عربی ، فرانسه و انگلیسی و اردو ترجمه شده است.

غزلی از وحید ضیائی:

ابر در بارش یکریز پریشانی هاست/ دل , همان ساده ی مشتاق ِ پشیمانی هاست/ جاده ی مه زده ی فصل ِ زمستانی ِ من/ دلخوش وعده ی می مانم و می مانی هاست/ یوسف ِ سر زده ی مصر دلت خواهم بود/ گر چه پیراهن من در کف کنعانی هاست/ برخذر باش شماتت نکنی شبلی را/ زخمی ِ سنگ اگر قسمت ِ پیشانی هاست/ "چرخ بر هم زنی ار غیر مرادت گردد" ؟!/ چرخ همچون من و تو کشته ی نادانی هاست/ "مدعی ! گو لغز و نکته به حافظ مفروش "/ دم فرو بستن گل , نقص ِ سخنرانی هاست/ چشم در چشم تو می افتد و می افتد: من !/ اشک محجوب ترین حاصل ویرانی هاست/ حاصلِ خون ِ دل ِ ماست اگر شب هنگام/ در شفقخانه ی تو رقص چراغانی هاست !

- آیدین ضیایی: مترجم، پژوهشگر و شاعر اردبیلی

سه شنبه ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۸، هفته سی و سوم* پژواک

خداوند مراقب من است

کتاب چهار اثر در حقیقت مجموعه‌ای از چهار کتاب نویسنده است که در یک اثر جمع آوری شده‌اند. اولین بخش این کتاب به بازی زندگی و راه این بازی اختصاص ‌یافته است. او در این کتاب جملات تأکیدی زیادی نوشته است که به طور کلی یک موضوع را مشخص می‌کنند، زندگی میدان مبارزه نیست و ما برای شکست دادن دیگران نیامده‌ایم بلکه بازی بزرگی است که هرکدام از ما در آن نقشی داریم و باید از آن لذت ببریم.

در بخش بعدی کتاب «کلام تو عصای معجزه‌گر تو است» را می‌خوانیم که اولین بار به‌صورت مستقل در سال ۱۹۲۸ منتشر شد. این بخش به قدرت کلمات می‌پردازد و معتقد است اگر کنترل زبانتان را در دست بگیرید کنترل زندگی در دست شما خواهد بود.

همین‌جاست که اسکاول شین انسان‌ها را از منفی بافی باز می‌دارد و معتقد است حتی به زبان آوردن جملات منفی باعث خواهد شد زندگی شما به همان سمت پیش برود. «در مخفی توفیق» بخش بعدی است که نسخه‌ اصلی آن در ۱۹۴۰ یعنی سال فوت نویسنده منتشر شده است. او در این کتاب از یک خواست قلبی حرف می‌زند. در نهایت، بخش آخر کتاب به نفوذ کلام اختصاص دارد. این اثر بعد از فوت نویسنده چاپ شده است و دوباره به قدرت کلمات اختصاص دارد. اسکاول شین می‌گوید برای رخت بستن فقر، بدبختی، شکست و بیماری از زندگی‌تان ابتدا باید آن را از کلماتتان و سپس از ذهنتان حذف کنید و نیروی خود را در راستای رسیدن به اهدافتان به کار بگیرید. این کتاب به شما کمک می کند تا تاثیر کلمات را در زندگی خود را درک کنید و راهی اسرارآمیز به سوی کامیابی در زندگی به شما نشان داده می شود و نگاهتان به زندگی و نوع نگرشتان به مسائل مختلف عمیق تر می شود.

کتاب چهار اثر فلورانس اسکاول شین، به بیش از ۵۰ زبان برگردانده شده و هنوز هم باوجود تعداد بسیار بالای کتاب‌های انگیزشی انتخاب بسیاری از افراد است.

* جملات برگزیده کتاب چهار اثر از فلورانس اسکاول شین:

- خداوند مراقب من است پس هرگز نیازمند نخواهم بود.

- هر آنچه آدمی درباره دیگران بگوید درباره او خواهند گفت.

- خدا معجزات خود را از راه‌هایی باور نکردنی عملی می‌کند.

- فرشته تقدیرم جلوتر از من گام برمی‌دارد و راه را نشانم می‌دهد.

- هر آنچه آدمی برای دیگری آرزو کند همانا برای خود آرزو کرده است.

- درست پیش از کامیابی عظیم، دلسردی و شکست ظاهری از راه می‌رسد.

- همان‌طور که به سوی موانع پیش می‌روم، ایمان به خدا آن‌ها را محو می‌کند.

- انسان تنها آن چیزی را می‌تواند به دست آورد که خود را در حال ستادن آن ببیند.

- تنها به سه منظور جرات کنید کلامتان را بکار ببرید: برای طلب شفا، برکت و سعادت.

- جز تردید و هراس هیچ چیز نمی‌تواند میان انسان و بزرگ‌ترین آرمان‌ها یا مراد دلش فاصله ایجاد کند.

- درست هنگامی که انسان کوچکترین نشانه‌ای از آنچه طلبیده است نمی‌بیند باید برای آن تدارک ببیند.

- اگر کسی موفقیت بطلبد اما اوضاع را برای شکست آماده کند دچار همان وضعی خواهد شد که برای آن تدارک دیده است.

- هر آنچه خداوند متعال به دیگران هدیه داده است، هم اکنون بیشتر و بهترش را به من هدیه می‌کند.

- هر کاری را که با علاقه و عشق انجام می‌دهید، در حقیقت درها را به سوی موفقیت و پیروزی‌ تان می‌گشایید.

- در هر راهی به من تکیه کن من راهت را هموار می سازم.

- درها به رویم گشوده و دروازه‌ ها بالا می‌روند تا من به لطف خدا به سرزمین آرزوهایم قدم گذارم.

- هر آنچه را که در امروز خود می کارید در فردای خود درو خواهید کرد.

- از مهمترین بخش های بازی زندگی و موفقیت در آن تصورات خوب و سازنده است.

- افکار منفی دوستانمان بر روی شرایط زندگی ما نیز تأثیرگذار است. مانند تأثیر افکار والدین بر روی سلامتی فرزندان.

- آرامش تنها چیزی است که می تواند ما را از لحظات سخت و دشوار زندگی برهاند.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: چهار اثر از فلورانس اسکاول شین

نویسنده: فلورانس اسکاول شین

۱

مترجم: گیتی خوشدل

گوینده: عاطفه رضوی

ناشر صوتی: نشر ماه آوا

 ناشر: نشر پیکان

* نسخه فیزیکی این ترجمه در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

۲

مترجم: سمانه فلاح

گوینده: اعظم حبیبی

ناشر صوتی: شادن پژواک

۳

مترجم: گروه مترجمان دید مثبت

گوینده: دانیال معنوی، نرگس آهازان

۴

گوینده: تایماز رضوانی

ناشر صوتی: نوار

- صبورانه انتظار پروردگاررا می کشم، به او توکل می کنم، از آزار بدکاران نمی رنجم (هر انسانی همچون حلقه ای زرین مرا به سعادتم پیوند می دهد) و اکنون خداوند آرزوهای قلبی ام رابر آورده می کند.

* ترجمه‌های مختلف چهار اثر به فارسی

چهار اثر از آن دسته کتاب‌هایی است که ترجمه‌های متعددی دارد. ترجمه گیتی خوشدل یکی از ترجمه‌های خوب این کتاب است . ترجمه‌های خوب دیگری هم از این کتاب وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به ترجمه‌ نشمیل مشتاق چاپ انتشارات نقش و نگار اشاره کرد. گروه مترجمان سبکتو هم این کتاب را در قالب میکروکتاب ترجمه کرده‌اند که با صدای دادبه دادمهر منتشر شده است. گروه مترجمان دید مثبت و سمانه قلاح نیز این کتاب را ترجمه کردده اند. گویندگان مختلف و ناشران صوتی مختلفی نیز دست به نشر این کتاب زده اند.

* درباره نویسنده:

فلورانس اسکاول شین در سال ۱۸۷۱ در نیوجرسی به دنیا آمد. او یکی از زنان پیشگام دنیاست که در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدربزرگ او یکی از آهنگسازان بزرگ تاریخ آمریکاست و در جریان استقلال آمریکا حضور داشته است. فلورانس در فیلادلفیا درس خواند و سپس به آکادمی هنرهای زیبا در پنسیلوانیا رفت. در همین آکادمی بود که او با همسرش اورت شین، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر آشنا شد. بعدها فلورانس در بسیاری از آثار همسرش نقش اصلی را بازی کرد. کار اصلی فلورانس اسکاولشین تصویرگری بود و این کار را برای مجلات مختلف انجام می‌داد. او نخستین زنی است که به انجمن تصویرگران آمریکا پیوسته است و توانسته خودش را در میان مردان مطرح کند. در سنین جوانی بود که فلورانس کشف کرد از نیروی متقاعد گری بسیار خوبی برخوردار است و می‌تواند بسیار خوب صحبت کند، همین موضوع در کنار اندیشه‌های پیشگامانه‌اش باعث شد به سمت فعالیت در حوزه‌های انگیزشی و موفقیت رانده شود. اولین نوشته‌ی او که به نام «بازی زندگی و راه این بازی» شناخته می‌شود در سال ۱۹۲۵ منتشر شد. پس از آن هم آثار دیگری از او منتشر شدند که باعث شهرت بیشترش شدند. انتشار کتاب‌های او تا امروز که تقریباً ۱۰۰ سال از چاپ اولین نوشته‌اش می‌گذرد متوقف نشده است. دانلود رایگان کتاب‌های اسکاول شین به زبان انگلیسی ممکن است. فلورانس اسکاول شین در سال ۱۹۴۰ درگذشت. فلورانس اسکاول‌شین، زنی که زندگی انسان‌های بسیاری را نجات داد: فلورانس اسکاول‌شین را در ایران با کتاب محبوب چهار اثر می‌شناسند. زبان ساده و صمیمی و لحن بی‌تکلف و شوخ طبع او مهمترین دلیلی بود که مردم را به سمت او جذب می کرد و این موضوع به وضوح در آثارش هم مشهود و قابل مشاهده است.

* درباره مترجمان:

- گیتی خوشدل:

گیتی خوشدل (زاده ۱۳۲۶ در تهران) شاعر و مترجم ایرانی است.گیتی خوشدل لیسانس ادبیات انگلیسی خود را از دانشگاه تهران گرفت و برای ادامه تحصیل در رشته جامعه شناسی به ایالات متحده رفت اما آن را ناتمام گذاشت و به ایران بازگشت. پس از آن به کار ترجمه مشغول شد. خوشدل پس از سفری که به هند داشت به عرفان و روان شناسی علاقه مند شد و بیشتر ترجمه ها و شعرهایش در همین راستا است. علاوه بر این «راه هنرمند» نوشته جولیا کامرون فیلمنامه نویس و کارگردان مشهور آمریکایی نیز با ترجمه خوشدل، دوازده بار تجدید چاپ شد. گیتی خوشدل علاوه بر ترجمه، به کار سرودن شعر نیز می پردازد و تاکنون هشت دفتر از وی به چاپ رسید است. از مجموعه اشعار او می توان به کتاب های : «مرا از نیلوفر یاد است» (نشر کتابسرا ۱۳۶۸)/ «معبد بنفش» (نشر مرکز ۱۳۷۰)/ «چشم اقیانوس» (نشر تهران ۱۳۷۵)/ «میان یاخته‌های کوهستان» (نشر تهران ۱۳۷۵)/ «خانه هزار نیلوفر» (نشر پیکان ۱۳۸۳)/ «از جاده تو نیز زمان عبور خواهد کرد» (نشر پیکان ۱۳۹۰) و «با تو بازی می‌کردم ای آسمان» (نشر پیکان) اشاره کرد. همچنین کتاب های : طراحی نظم به شیوه فنگ شویی/ راهنمای تجسم خلاق رابطه با خود/ من در هر آنچه می بینم، هستم / قانون شفا/ تو همانی که می اندیشی/ خودآموز روشن بینی/ حکایت دولت و فرزانگی/ روانشناسی کمال: الگوهای شخصیت سالم/ تجسم خلاق/ آدمیت/ چشم دل بگشا/ قانون توانگری، از این مترجم در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

- نشمیل مشتاق

نشمیل دختر کوچکی بود که در سه سالگی شهر زادگاهش (ارومیه) را ترک کرد و به همراه پدر و مادرجوانش برای امان ماندن از جنگی که در مرز ایران و عراق شدت می گرفت از خانه زیبا و همبازی هایش جدا شد. با اینهمه تهران هم جذابیت های خودش را داشت. او می گوید: «با اینکه شنا در جهت خلاف جریان برایم دلپذیر تر است، تنها وقتی تن به آب می زنم که تخته سنگی برای غرق نشدن داشته باشم. برای من این تخته سنگ همیشه "خداوند" بوده است.». از میان یازده کتابی که ترجمه کرده، پنج کتاب به حوزه مدیریت و تجارت مربوط می شود. دو کتاب هم در زمینه سیاست و اقتصاد کشور انگلستان است. سه کتاب روانشناسی ترجمه کرده که دوتایش چاپ شده اند. در ادبیات دو کتاب و بیش از پنجاه مقاله چاپ شده دارد.  وی می گوید: «خودم نوشته های فلورانس اسکاول شین را بیش از همه دوست دارم. ترجمه متون معنوی، ساده، الهام بخش و سازنده را بیش از همه چیز دوست دارم. دلم می خواهد برای آدم های عادی و ساده بنویسم. همانطور که هدف از آفرینش انسان در این دنیا هرگز روزمرگی و برخورداری از لذت های گذرا و در نهایت مرگ نبوده است، ادبیات باید خواننده را با مسائل مهمتری درگیر کند. »

- سمانه فلاح:

سمانه فلاح مترجم ایرانی است که عمده‌ ترجمه هایش در حوزه‌ موفقیت و روانشناسی می باشد. وی ترجمه آثاری چون: شفای بدن اثر لوییز هی/ فیک اثر رابرت کیوساکی/ فارست گامپ اثر وینسنت گروم/ راهنمای سرمایه گذاری موفق اثر رابرت کیوساکی/ سنگفرش هر خیابان از طلاست اثر کیم ووجونگ . کودک امروز نابغه اقتصادی فردا اثر رابرت کیوساکی و... را در کارنامه‌ خود دارد. کتاب کودک امروز نابغه اقتصادی فردا در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است.

* درباره گویندگان:

- عاطفه رضوی:

 گوینده کتاب سال بلوا هم بوده است. وی ۱۳۶۳ در دوره دبیرستان موفق به کسب رتبه اول در اجرای نمایش شد و به دنبال آن توسط آموزش و پرورش ناحیه به وزارت ارشاد معرفی گردید. او دوره دو ساله  تئاتر را در تالار محراب گذراند و سال ۱۳۶۵ به عنوان هنرجوی گریم زیر نظر عبدالله اسکندری شروع به کار نمود. وی بیشتر در حوزه تئاتر و همچنین به عنوان گریمور و طراح چهره‌پردازی فعالیت داشته‌است.

- اعظم حبیبی:

متولد ۱۶ تیر ۱۳۵۳ است و فوق لیسانس ادبیات فارسی دارد. او از سال ۱۳۷۳ وارد رادیو شده و به عنوان گزارشگر فعالیت خود را شروع کرده است و تا سال ۹۱ به عنوان گزارشگر، گوینده، نویسنده و سردبیر مشغول به کار بوده است. وی در انیمیشن و فیلم و سریال‌های مختلفی گویندگی کرده است.

- دانیال معنوی:

در ۲۶ شهریور ۱۳۶۶ به دنیا آمده و دانش‌آموخته‌ رشته‌ حقوق است. معنوی از سال ۱۳۸۴ گزارشگر شبکه جام جم بوده و از سال ۱۳۸۸ به بعد در رادیو فرهنگ حضور داشته و همزمان در شبکه‌های مختلف تلویزیونی مثل شبکه‌ بازار و شبکه‌ خبر اجراهای متفاوتی را تجربه کرده است. در حال حاضر، دانیال معنوی در رادیو فرهنگ و رادیو آوا مشغول گویندگی و اجراست. وی همچنین کتاب های تائوی تو- زنان سبیلو مردان بی ریش (نسخه فیزیکی موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان) و تصمیم گیری رزا را خوانده است.

- نرگس آهازان:

او همچنین کتاب های صوتی معجزه شکرگزاری، فیل کوچولو و سنگ جادو و ماتیلدا را خوانده است.

- تایماز رضوانی:

تایماز رضوانی متولد سال ۱۳۵۸، کارشناس مکانیک سیالات و گوینده و نمایش نامه نویس است. از آثار نمایشی اش می توان به «ضالین»، «پوست»، «استخوان» و... اشاره کرد. او کتاب بیابان را.. نوشته است و همچنین با صدای او تا کنون در تولید بیش از ۱۰۰ کتاب صوتی منتشر شده است. کتاب های صوتی: کوری(نسخه فیزیکی موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)، آئورا، آینده قدرت، فهم فلسفه (نسخه فیزیکی موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان) و خاطرات ارنستو چه گوارا از آن ها هستند.

دوشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۷، هفته سی و سوم* شعر

فصل مشترک عشق و عقل

نظری در سال ۹۵ با مجموعه‌ای تحت عنوان «کتاب» به بازار نشر آمد. مجموعه‌ای که تلاش کرده بود در آن از مفاهیمی چون عشق، زندگی، دنیا، مرگ و انسان بگوید. از ویژگی‌های اشعار فاضل نظری در این کتاب می‌توان به زبان ساده و روان آن اشاره کرد. از آنجایی‌که هدف شاعر در این کتاب بیان مفاهیمی عالی بوده است چنین انتخابی در انتقال مفهوم به مخاطب بسیار موثر واقع‌شده است. این کتاب شامل ۴۰ غزل تازه است. این مجموعه‌ ۲۲۰ بیتی شامل ۲۱ غزل پنج بیتی، شانزده غزل شش بیتی، دو غزل نه بیتی و یک غزل هشت بیتی است. ابیات «از رستم پیروز همین بس که بپرسند/ از کشتن سهراب به تهمینه چه گفتی؟» و «شباهت تو و من هر چه بود ثابت کرد/ که فصل مشترک عشق و عقل، تنهایی‌ست» از این مجموعه است.

* در این کتاب که نامش کتاب است می خوانیم:

شراب تلخ بیاور که وقت شیدایی ست/ که آنچه در سرِ من نیست، بیم رسوایی ست/ چه غم که خلق به حسن تو عیب می گیرند؟/ همیشه زخم زبان خون بهای زیبایی ست/ اگر خیال تماشاست در سرت، بشتاب/ که آبشارم و افتادنم تماشایی ست/ شباهت من و تو هرچه بود ثابت کرد/ که فصل مشترک عشق و عقل تنهایی ست/ کنون اگرچه کویرم هنوز در سرِ من/ صدای پر زدن مرغ های دریایی ست

* درباره نویسنده:

فاضل نظری متولد ۱۰ شهریور ماه سال ۱۳۵۸ در خمین است. این شاعر مدیرعاملی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را در کارنامه کاری خود دارد. وی تحصیلات ابتدایی تا پایان متوسطه خود را در شهرهای خمین و خوانسار سپری کرده است. و با پذیرفته شدن در دانشگاه در سال ۱۳۷۶ برای ادامه تحصیل در رشته‌ مدیریت به تهران مهاجرت کرد و تحصیلات خود را تا أخذ مدرک دکترای رشته مدیریت تولید و عملیات در دانشگاه شهید بهشتی پی گرفت.

نظری دارای عناوین ادبی از جمله دبیری سه دوره جشنواره بین‌المللی فیلم صد، دبیری علمی جشنواره بین‌المللی شعر فجر و عضویت در شورای علمی گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

فاضل نظری شاعر جوانی است که خوانندگان اشعار او را پسندیده و ابیات زیادی از او بر سر زبان‌هاست. او پیچیدگی را از شعرهایش دور نگه می‌دارد و شعرهای ساده و قابل‌فهمش نیازی به شرح و بسط اضافی ندارند. فاضل نظری مضامین و مفاهیم را به‌راحتی در قالبی موزون جای می‌دهد و خواننده را پابه‌پای خود تا انتهای سروده با خود می‌آورد. عنصر بارز شعرهای او را می‌توان احساس دانست. هرچند مفاهیم دیگر نیز به همان استواری در سروده‌هایش به چشم می‌آیند..

شعرهای فاضل نظری چنان ملموس‌اند که گویی حرفی را که می‌خواسته‌ای بزنی، از زبان او می‌شنوی؛ زبانی سرشار از لطافت و البته گویا. او بیشتر در قالب غزل می‌سراید که قالبی زنده و پویاست و البته که شعرهایش زبانی امروزی و بسیار آشنا دارند. در شعرهای او کلمات و اصطلاحاتی که درک آنها دشوار باشد دیده نمی‌شود و می‌توان گفت شعرهایش به زبان متداول و رایج بسیار نزدیک است. یوسفعلی میرشکاک در توصیف فضای کلی اشعار او گفته است «به عقیده من اگرچه قالب شعر نظری غزل است؛ اما به ‌طور واضح و آشکاری فضای مابعد نیمایی در شعرهای او اثر گذاشته است. در واقع فضای شعر او کهنه و قدیمی نیست».

شعرهای فاضل نظری مخاطبانی در هر دو گروه عام و خاص دارد و سروده‌هایش در بین اقشار مختلف مردم محبوب است. تمایل به کوتاه سرایی سبب بیشتر خوانده شدن شعرهایش شده و این امر بر میزان محبوبیت آثارش افزوده است. فاضل نظری با همین کلمات ساده‌ای که هرکدام از ما در طول روز و در گفتگوهایمان به کار می‌بریم، چنان مفاهیمی را بر جان آدمی نقش می‌بندد که با خواندنش مسحور می‌شوی. او احساس شما را برمی‌دارد و در شعر خود آمیخته به‌راستی نشانتان می‌دهد. بی‌شک کسی که اهل شعر و در پی آن باشد به دنبال بیان آراسته و ساده یا در لفافه‌حقیقت است. او در جستجوی معنا در ساحتی متفاوت می‌گردد.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: کتاب

نویسنده: فاضل نظری

ناشر: سوره مهر

فاضل نظری به‌خوبی و شایستگی از «آن» ما سخن می‌گوید. او چنان سیال می‌سراید که بیت به بیت همراهش می‌رویم.

* دیگر آثار نویسنده: - گریه‌های امپراتور

این کتاب نخستین مجموعه از آثار فاضل نظری است. «گریه‌های امپراطور» مجموعه‌ای شامل ۳۸ سروده از شاعر است اما شعری از او که همین نام را دارد در این مجموعه دیده نمی‌شود ور در مجموعه شعر «اقلیت» از همین شاعر ارائه‌شده است. این کتاب مجموعه مشتمل بر ۲۵۸ بیت است و یک بررسی اجمالی تمایل شاعر به سرودن اشعار کوتاه را نشان می‌دهد چراکه در این کتاب، تعداد ۲۶ غزل پنج بیتی، هشت غزل شش بیتی، دو غزل هفت بیتی و دو غزل هشت بیتی وجود دارد. شعر زیبای «قربانی» با مطلع «از باغ‌ می‌برند چراغانی‌ات کنند/ تا کاج جشن‌های زمستانی‌ات کنند» از این مجموعه است.

در این مجموعه می خوانیم:

از باغ می‌برند چراغانیت کنند/ تا کاج جشن‌های زمستانیت کنند/ پوشانده‌اند صبح تو را ابرهای تار/ تنها به این بهانه که بارانی‌ات کنند/ یوسف به این رها شدن از چاه دل مبند/ این بار می‌برند که زندانی ات کنند/ ای گل گمان مبر به شب جشن می‌روی/ شاید به خاک مرده‌ای ارزانیت کنند/ یک نقطه بیش فرق رحیم و رجیم نیست/ از نقطه‌ای بترس که شیطانی ات کنند/ آب طلب نکرده همیشه مراد نیست/ گاهی بهانه ایست که قربانی‌ات کنند.

- اقلیت

نظری سه سال بعد دومین مجموعه شعر خود را با نام «اقلیت» منتشر کرد. این مجموعه شامل ۳۷ قطعه شعر در قالب‌های نو و غزل است و جمعا ۲۱۰ بیت دارد. در این مجموعه نیز همچنان غزل‌های کوتاه‌تر تعداد بیشتری دارند. در این مجموعه، تعداد بیست‌وپنج غزل پنج بیتی، هشت غزل شش بیتی، دو غزل هفت بیتی، یک غزل یازده بیتی و یک غزل دوازده بیتی وجود دارد. این مجموعه که در آن چهارعنصر «عاطفه»، «تخیل»، «زبان» و «آهنگ» حضوری به‌جا دارند توانست کتاب برگزیده سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۸۵ شود. بیت «زمین از دلبران خالی است، یا من چشم و دل سیرم/ که می‌گردم، ولی زلف پریشانی نمی‌بینم» از این مجموعه است.

در این مجموعه می خوانیم:

زمستان نیز رفت اما بهارانی نمی‌بینم/ بر این تکرار در تکرار پایانی نمی‌بینم/ به دنبال خودم چون گردبادی خسته می‌گردم/ ولی از خویش جز گردی به دامانی نمی‌بینم/ به غواصان بگو کافی ست هرچه بی سبب گشتند/ در این دریای طوفان‌دیده مرجانی نمی‌بینم/ چه بر ما رفته است؟ ای عمر! ای یاقوت بی قیمت/ که غیر از مرگ، گردنبند ارزانی نمی‌بینم/ زمین از دلبران خالیست، یا من چشم و دل سیرم/ که می گردم ولی زلف پریشانی نمی‌بینم/ خدایا عشق درمانی به غیر از مرگ می‌خواهد/ که من می میرم از این درد و درمانی نمی بینم.

 - آن‌ها

مجموعه «آن‌ها» شامل ۵۱ غزل با مضمون عشق و عرفان است و در سال ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. فضای ذهنی و شعری شاعر در این مجموعه هم در ادامه دو مجموعه قبلی «گریه‌های امپراطور» و «اقلیت» است. این سه کتاب در قالب «سه‌گانه‌ی فاضل نظری» نیز به مخاطب عرضه‌شده است. منتقدان معتقدند که زبان شعری این مجموعه شباهت‌‌هایی با مجموعه «گریه‌های امپراطور» دارد و البته که میل به کوتاه سرایی در اینجا نیز به چشم می‌آید. در میان مجموع ۲۸۲ بیت این کتاب سی ‌و پنج غزل پنج بیتی، هشت غزل شش بیتی، هفت غزل هفت بیتی و یک غزل ده بیتی وجود دارد. گاه بااینکه معنایی که در قالب شعر ریخته شده بسیار جدی است اما در عمق سروده رگه‌ای طنازانه ریشه دوانده است. مثال آن می‌تواند این بیت از مجموعه «آن‌ها» باشد که: «گفتی به من، نصیحت دیوانگان مکن/ باشد، ولی نصیحت دیوانه می‌کنی».

در این مجموعه می خوانیم:

هرگاه یک نگاه به بیگانه می‌کنی/ خون مرا دوباره به پیمانه می‌‌کنی/ ای آنکه دست بر سر من می‌کشی! بگو/ فردا دوباره موی که را شانه می‌‌کنی؟/ گفتی به من نصیحت دیوانگان مکن!/ باشد، ولی نصیحت دیوانه می‌‌کنی/ ای عشق سنگدل که به آیینه سر زدی/ در سینه‌ی شکسته‌دلان خانه می‌‌کنی؟/ بر تن چگونه پیله ببافم که عاقبت/ چون رنگ رخنه در پر پروانه می‌کنی/ عشق است و گفته‌اند که یک قصه بیش نیست/ این قصه را به مرگ خود افسانه می‌کنی.

- ضد

«ضد» چهارمین اثر منظوم فاضل نظری است و در بهار ۱۳۹۲ به چاپ رسیده است. این مجموعه مشتمل بر پنجاه‌ویک غزل با مجموع ۲۹۱ بیت است. بررسی آماری غزل‌های این مجموعه بیانگر وجود بیست‌وهشت غزل پنج بیتی، دوازده غزل شش بیتی، پنج غزل هفت بیتی، دو غزل هشت بیتی و یک غزل نه بیتی در این کتاب است. بررسی درون‌مایه اشعار فاضل نظری در این مجموعه حکایت از حضور پررنگ عناصری چون «عشق»، «خودشناسی»، «مرگ» و «اجتماع» دارد. در این مجموعه با غزل‌هایی مواجه هستیم که اشاراتی از قرآن و روایات در آنها دیده می‌شود.

در این مجموعه می خوانیم:

غمخوار من به خانه غم‌ها خوش آمدی/ با من به جمع مردم تنها خوش آمدی/ بین جماعتی که مرا سنگ می‌زنند/ می‌بینمت برای تماشا خوش آمدی/ راه نجاتم از شب گیسوی دوست نیست/ ای دل به آخرین شب دنیا خوش آمدی/ پایان ماجرای دل و عشق روشن است/ ای قایق شکسته به دریا خوش آمدی/ با برف پیری‌ام سخنی غیر از این نبود/ منّت گذاشتی به سر ما خوش آمدی/ ای عشق! ای عزیزترین میهمان عمر/ دیر آمدی به دیدنم اما خوش آمدی.

یک شنبه ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۶، هفته سی و سوم* نگاه

نقاشی با بوی ریاضی

کتاب مجموعه آثار گرافیکی موریس اشر به صورت مصور با کاغذ گلاسه  که دارای تصاویر رنگی ست، در اختیار علاقمندان قرار گرفته است. موریس کرنلس اشر (۱۷ ژوئن ۱۸۹۸ – ۲۷ مارس ۱۹۷۲) معروف به موریس اشر یک هنرمند گرافیک اهل هلند بود که آثار شگرفی از حکاکی روی چوب، چاپ سنگی و قلم زنی سایه روشن را خلق کرد که از محاسبات ریاضی الهام گرفته‌اند. آثار اولیه او از طبیعت الهام می‌گرفت، مطالعه حشرات، مناظر، و گیاهان مانند گلسنگ‌ها نظر اشر را به خود جلب می‌کرد، و او این عناصر را به عنوان جزئیات در آثار خود مورد استفاده قرار می‌داد. اولین اثر هنری او، در سال ۱۹۲۲ تکمیل شد که شامل سر انسانی است که به هشت ردیف تقسیم شده ‌است. بعدها در حدود ۱۹۲۴، او اقدام به طراحی مناظر ارگانیک کرد و از ترسیم های منظم و هندسی دست کشید.

او به ایتالیا و اسپانیا سفر کرد و به طراحی ساختمان‌ها و مناظر شهری از جمله معماری و کاشی‌کاری‌های الحمرا و مسجد جامع قرطبه در کوردوبا پرداخت، و رفته رفته به ساختار ریاضی بیشتر علاقه‌مند شد. او به خاطر آثار ملهم از ریاضی خود در جهان مشهور است. هنر اشر نزد دانشمندان و ریاضیدانان، و همچنین در میان مردم عادی به خوبی شناخته شده‌است. افزون بر اینکه آثار او در انواع مقالات فنی استفاده می‌شود، کارهایش بر روی جلد بسیاری از کتاب‌ها و آلبوم‌ها نقش بسته‌است. او یکی از منابع الهام عمده داگلاس هافستادر در نگارش کتاب «گودل، اشر، باخ» در سال ۱۹۷۹ بود. از مشهورترین آثار او «نسبیت»، «آبشار»، «دست با بازتاب کره» و «دستانی که نقاشی می‌کنند» هستند. موزه اشر در لاهه در بردارنده برخی از آثار اوست.

* شیوه کار اشر:

ویژگی کارهای او استفاده از اشکال و عملیات ریاضی است از جمله اشیاء غیرممکن، اکتشاف بی‌نهایت، انعکاس، تقارن، ژرفانمایی، بریدن یا امتداد اضلاع و زوایای چندوجهی ها، هندسه هذلولی، موزائیک‌کاری و مانند آن‌ها. اگر چه اشر را فاقد دانش ریاضی می‌دانند اما او با ریاضیدانانی چون جورج پولیا، راجر پنروز، و هارولد کوکستر تعامل داشت و مقالات ریاضی ایشان و همچنین نوشته‌های بلورنگار معروف فردریش هاگ را می‌خواند و به این وسیله تحقیقات خود در مورد موزائیک‌کاری را توسعه می‌داد. این هنرمند می‌توانست با نقاشی‌های خود سازه‌هایی ترسیم نماید که به نظر غیرممکن می‌رسیدند و به نوعی مفهوم بی‌نهایت را تداعی می‌کردند. مفهوم دیگری که در نقاشی های این گرافیست زیاد به چشم می‌خورد، مفهوم دگردیسی و تبدیل و تناسخ یک موجود به موجودی دیگر در زنجیره‌ای بی‌انتهاست.

* تفسیر نقاشی پله

این نقاشی جهانی را به تصویر می کشد که در آن قوانین طبیعی گرانش اعمال نمی شود. به نظر می رسد ساختار معماری مرکز یک جامعه ایده آلی باشد، بیشتر ساکنان آن به طور عادی به دنبال کارهای عادی خود مانند غذا خوردن می روند. پنجره ها و درهای ورودی وجود دارد که منجر به تنظیمات بیرونی پارک مانند می شود. همه این چهره ها لباس یکسانی دارند و دارای سرهایی به شکل لامپ هستند. شخصیت های یکسانی از این دست را می توان در بسیاری دیگر از آثار اشر یافت.

در دنیای نسبیت، سه منبع جاذبه وجود دارد که هر یک نسبت به دو منبع دیگر متعامد هستند.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: مجموعه آثار گرافیکی موریس اشر

نویسنده: موریتس‌کورنلیس اشر

مترجمان: محمدرضا عبدالعلی – مژگان جایز

ناشر: فرهنگسرای میردشتی

تعداد صفحات: ۷۸ صفحه

* موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان

هر ساکن در یکی از چاه های جاذبه زندگی می کند، جایی که قوانین فیزیکی عادی اعمال می شود. شانزده شخصیت وجود دارد که بین هر منبع جاذبه گسترش یافته است، شش در یک و پنج در هر دو منبع دیگر. سردرگمی آشکار چاپ سنگ چاپ از این واقعیت ناشی می شود که سه منبع ثقل در یک فضا به تصویر کشیده شده اند.

این سازه هفت راه پله دارد و از هر پلکان می توان برای افرادی که به دو منبع جاذبه متفاوت تعلق دارند استفاده کرد. این پدیده های جالبی ایجاد می کند ، مانند در پله های بالایی، که در آن دو ساکن از یک پله در یک جهت و در یک طرف استفاده می کنند، اما هر یک از چهره های مختلف هر پله را استفاده می کنند. بنابراین، یکی از پله ها پایین می آید در حالی که دیگری از آن بالا می رود، حتی در حالی که تقریباً در کنار هم حرکت می کند. در سایر پله ها، ساکنان به صورت وارونه از پله ها در حال بالا رفتن تصویر شده اند، اما بر اساس منبع ثقل خود، آنها به طور عادی در حال بالا رفتن هستند.

هر سه پارک مربوط به یکی از چاه های ثقل است. به نظر می رسد همه درها به جز یکی به زیرزمین های زیر پارک منتهی می شود. از آنجا که از نظر جسمی امکان پذیر است، چنین زیرزمین هایی مطمئناً غیرمعمول هستند و به تأثیر سورئال تصویر می افزایند.این یکی از محبوب ترین آثار اشر است که به روش های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است.

* درباره نویسنده:

موریس اشر در ۱۷ ژوئن ۱۸۹۸ در لیوواردن مرکز ایالت فریسلاند در بخش شمالی هلند پا به دنیا نهاد. او کوچکترین پسر جورج موریس مهندس عمران بود و موریس از همسر دوم پدرش به دنیا آمد. خانواده او در ۱۹۰۳ به آرنهم نقل مکان کردند و موریس دوره دبستان و دبیرستان و بیشتر جوانیش را تا سال ۱۹۱۸ در آنجا گذراند. دوستان و خانواده موریس او را ماک صدا می‌کردند. او در دوران کودکی رنجور بود و از بیماری ‌هایی رنج می‌برد. در هفت سالگی در یک بیمارستان تخصصی بستری بود و نتوانست سال دوم دبستان را با موفقیت تمام کند. اگرچه نمرات درسی او به‌طور کلی ضعیف بود اما در زمینه نقاشی دارای استعداد ویژه‌ای بود و تا سیزده سالگی به نجاری و فراگیری پیانو می‌پرداخت و در دوره‌های کوتاهی به مطالعه معماری روی آورد.

وی از سال ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۲ تحت نظر ساموئل جسورن د موسکویتا در هارلم هلند به تحصیل در رشته گرافیک پرداخت. اشر پس از پایان تحصیلاتش در این رشته، به دفعات بخصوص به ایتالیا مسافرت کرد و از ۱۹۲۳ تا ۱۹۳۵ در رم اقامت داشت. ظهور فاشیسم در این دوران، زندگی را در رم برای او بیشتر و بیشتر غیرقابل تحمل می‌ساخت، بنابراین در ژوئیه ۱۹۳۵ به شاتوداوراکس در سوئیس رفت. از ماه مه تا ژوئن ۱۹۳۶، او آخرین سفر مطالعاتی خود را که از سواحل ایتالیا تا اسپانیا بود با کشتی اقیانوس‌پیما اجرا نمود. در این سفر از روی معرقهای کاخ الحمرا و مسجد جامع قرطبه در کوردوبا به کپی‌برداری پرداخت. در ۱۹۳۷ به اوکل که نزدیک بروکسل بود رفت و در سال ۱۹۴۱ از آنجا به هلند برگشت تا در بارن اقامت گزیند. موریس اشر در ۱۹۷۰ به لارن در شمال هلند رفت و در ۲۷ مارس ۱۹۷۲ درگذشت.

* درباره مترجم:

- محمدرضا عبدالعلی

طراح گرافیک، متولد ۱۳۶۲ در تهران و هنر ‌آموخته‌ ارشد طراحی گرافیک از دانشکده هنرهای زیبا، در دانشگاه تهران است. او به عنوان مدرس هنر در دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه میرعماد و مدرسه ویژه تدریس کرده است و همچنین سخنرانی‌هایی در زمینه‌ تایپ و تایپوگرافی در همایش‌ها و کنفرانس‌هایی از جمله مرکز دیزاین دانشگاه بمبئی، پردیس کیش دانشگاه تهران داشته است. وی به عنوان طراح گرافیک و مدیرهنری با مراکز فرهنگی و تجاری همکاری کرده و در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی بسیاری شرکت داشته است. آثار او در مجلات و کتاب‌های متعددی چون مجله‌ی نشان، مجله‌ هنرهای زیبا و کتاب آرابسک و سرونقره‌ای به‌چاپ رسیده است.

* دیگر آثار مترجم:

- گریدبندی در تایپوگرافی / - شاهکارهای خطاطی اسلامی / - تاملی در طراحی حروف: ایدئولوژی کاربردی در تایپوگرافی

* همچنین کتاب «کند و کاوی در دنیای جادویی و علمی موریس اشر» در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان درباره آثار اشر موجود است.

شنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۵، هفته سی و سوم* روایت

مصنوعات بکت

«سامویل بارکلی بکت» از چهره‌های برجسته‌ ادبی فرانسه در قرن ۲۰ میلادی متولد شد. او فردی درون‌گرا بود که با خلق آثار متعددی در زمینه‌ شعر، داستان و نمایشنامه موفق به دریافت جایزه ادبی نوبل در سال ۱۹۶۹ گردید. در این اثر ترجمه‌ای از«مجموعه آثار نمایشی بکت» با عناوینی چون: «در انتظار گودو»، «آخرین نوار کراپ»، «پاره‌های آتش»، «شب و رویا»، «شبح تریو» و غیره گردآوری شده‌است. با این توضیح که متن نمایشنامه‌ها و نقش‌های موجود در هر یک نیز تشریح ‌شده‌اند.

بکت، نمایشنامه هایش را اشیایی ساخته دست در نظر می گرفت و از تفسیر معانی و مفاهیم آن ها، سر باز می زد. او با تعصب از شکل و فرم این «مصنوعات» محافظت می کرد و در مورد چگونگی به روی صحنه رفتن این آثار نیز، به شدن سختگیر بود. لطیفه، ایهام و بازی های زبانی زیادی در نمایشنامه های او به چشم می خورند که اغلب با اوضاع و شرایط دردآور و پرمشکل شخصیت های داستان، در تضادی جالب قرار می گیرند و اتمسفری ایجاد می کنند که مخاطب را کاملاً غرق خود می سازد.

* آشنایی با برخی از این نمایشنامه ها:

- در انتظار گودو:

در انتظار گودو، یکی از مهم ترین نمایشنامه های قرن بیستم، اولین نمایشنامه حرفه ای ساموئل بکت به حساب می آید. این اثر برای اولین بار در سال ۱۹۵۳ در سالنی کوچک به نام «دو بابیلون» به نمایش درآمد و از همان زمان، به یکی از اصلی ترین سنگ بناهای تئاتر قرن بیستم تبدیل شد. داستان، حول محور دو مرد ظاهرا بی خانمان می گردد که منتظر چیز یا شخصی به نام گودو هستند. ولادیمیر و استراگون در کنار درختی در جاده ای بی آب و علف به انتظار نشسته اند و در نمایشی حضور دارند که حول محور ذهن و هوشیاری خودشان می چرخد. نتیجه این شرایط، بازی کلامی خنده داری درباره ی شعر و شاعری، رویاپردازی و معناباختگی است. این بازی کلامی، به عنوان تمامی تلاش های بشر برای یافتن معنا در زندگی تفسیر شده است. زبان و نثر بکت در ارائه مینیمالیسم روشن گرانه ای پیشگام بود که تمامی تفکرات اگزیستانسیال اروپای پس از جنگ جهانی دوم را در بر داشت. در انتظار گودو، همچنان یکی از جادویی ترین و زیباترین داستان های تمثیلی عصر حاضر به شمار می آید.

- آخرین نوار کراپ

نمایشنامه «آخرین نوار کراپ» به صورت یک تک‌گویی است. این نمایشنامه داستان شخصی را به تصویر می‌کشد که خاطراتش را از طریق گوش دادن نوارهایی که خودش ضبط کرده مرور می‌کند. او معتاد به خوردن موز است که گاهی روی پوست موزها زمین می‌خورد. از موارد ضبط کرده خود گاه می‌خندد وگاه مواردی را مثل مشروب نوشیدن به یاد می‌آورد. در قسمتی از نمایشنامه وی دفتری را ورق می‌زند که در آن وارد مدخلی بایگانی شده می‌شود که در آن جعبه سه... حلقه نج نوشته شده. نوارهایی که او به آن‌ها گوش می‌دهد مربوط به سی و نه سالگی و بیست و هشت سالگی و شست و نه سالگی خود است. نمایشنامه مانند دیگر آثار بکت روندی ثابت و کارهای تکراری را دنبال می‌کند و تنها شخصیت آن تمام کارهای خود را با کمی تغییر تکرار می‌کند مثل این که موز را با پافشاری از کشوی قفل شده بردارد یا روی پوست آن زمین بخورد. یکی از نوارهایی که کراپ می‌خواهد به آن گوش دهد مربوط به سی و نه سالگی اوست که آن را به صورت دور تند گوش می‌دهد و ما به صورت جسته و گریخته از موضوعاتی مثل خوردن موز، مردن مادر کراپ که مدتی بیوه بوده، یک سگ، شب طوفانی و رابطه ‌ای عاشقانه که در آن شکست خورده است و در نمایشنامه بسیار مهم است. کراپ پیر در این سن نیز پس از گوش دادن به نوارهای خود سعی در پی گرفتن آرزوهایش است. در پایان نمایشنامه صدای ۳۰ سال پیش کراپ در نوار می‌گوید: بهترین سال‌های عمرم فنا شدند...و همین طور صدای نوار می آید تا نمایشنامه به پایان می‌رسد.

* فهرست نمایشنامه های موجود در این کتاب:  

در انتظار گودو/ آخر بازی/ روزهای خوش/ همه افتادگان/ بازی بی کلام(۱)/ بازی بی کلام(۲)/ آخرین نوار کراپ/ پیش نویس برای نمایش(۱)/ پیش نویس برای نمایش(۲)/ / پاره های آتش/ پیش نویس برای رادیو(۱)/ پیش نویس برای رادیو(۲)/ واژه ها و موسیقی - گفتار و موسیقی/ کاسکاندو/ بازی/ فیلم/ نغمه قدیمی/ آمد و رفت/ هی جو/ نفس/ نه من/ آن بار/ صدای پا/ شبح تریو - شبح سه گانه/ ...تنها گذار ابرها.../ قطعه تک گویی.

* درباره نویسنده:

ساموئل بارکْلی بکت، زاده ۱۳ آوریل ۱۹۰۶ و درگذشته ۲۲ دسامبر ۱۹۸۹، نمایشنامه نویس، رمان نویس و شاعر ایرلندی بود. او در سال ۱۹۶۹ به دلیل «نوشته هایش - در قالب رمان و نمایش - که در فقر [معنوی] انسان امروزی، فراروی و عروج او را می جوید»، جایزه نوبل ادبیات را دریافت نمود. خانواده اش پروتستان بودند. پدرش ویلیام، مادرش ماریا و برادرش فرانک نام داشتند. دوره ابتدایی را در زادگاهش سپری کرد و به واسطه علاقه اش به زبان فرانسه، در رشته ادبیات و زبان فرانسه ادامه تحصیل داد و در سال ۱۹۲۷ با درجه کارشناسی فارغ التحصیل شد. در سال ۱۹۲۸ به پاریس رفت و به مدت دو سال در اکول نرمال سوپریور به تدریس مشغول شد. در همان زمان بود که با جیمز جویس آشنایی و رفاقت پیدا کرد. این آشنایی در شکل گیری استعداد او تأثیر چشمگیری داشت و به او کمک های زیادی کرد. آثار بکت بی پروا، به شکل بنیادی کمینه گرا و بنابر بعضی تفسیرها در رابطه با وضعیت انسان ها عمیقا بدبینانه اند. این حس بدبینی اغلب با قریحه طنزپردازی قوی و غالبا نیش دار وی تلطیف می گردد.

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: مجموعه آثار نمایشی بکت

نویسنده: ساموئل بکت

مترجم: علی باش

ناشر: مهر دامون

تعداد صفحات: ۶۰۸ صفحه

* موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان

چنین حسی از طنز، برای بعضی از خوانندگان آثار او، این نکته را دربردارد که سفری که انسان به عنوان زندگی آغاز کرده است با وجود دشواری ها، ارزش سعی و تلاش را دارد. آثار اخیر او، بن مایه های مورد نظر را به شکلی رمزگونه و کاهش یافته مطرح می کنند.

* درباره مترجم: علی باش مترجم (متولد سال ۱۳۴۱) است. بیشتر ترجمه های علی باش از نویسنده‌ رومانیایی اوژن یونسکو می باشد که این ترجمه ها توسط انتشارات ترانه چاپ و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

* دیگر آثار مترجم:

در انتظار گودو اثر ساموئل بکت/ تشنگی و گشنگی اثر اوژن یونسکو/ مستاجر جدید اثر اوژن یونسکو/ شماره صفر اثر اومبرتو اکو/ آوازخوان طاس اثر اوژن یونسکو/ پیاده در هوا اثر اوژن یونسکو/ بداهه گویی آلما اثر اوژن یونسکو/ درس اثر اثر اوژن یونسکو/ هذیان دو نفره اثر اوژن یونسکو/ ژاک یا تسلیم اثر اوژن یونسکو/ مجموعه آثار نمایشی بکت اثر ساموئل بکت/ قربانیان وظیفه اثر اوژن یونسکو.

جمعه ۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۴، هفته سی و دوم* زندگی

خود مردم نگاری فلسطینی

به جرئت می‌توان گفت که کتاب حاضر با هر آنچه تاکنون درباره فلسطین نگاشته شده، متفاوت است. این تفاوت بیش از پیش از هرچیز در چشم‌‌انداز این کتاب با نوشته‌های دیگر است. در این کتاب زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم فلسطین را مورد بررسی قرار داده‌اند. در نتیجه، کتاب حاضر نه تنها به دانش ما درباره فلسطین می‌افزاید، بلکه سبکی را نشان می‌دهد که در نوشته‌های فارسی دیگر دیده نمی‌شود.

ادوارد سعید نویسنده فلسطینی الاصل و ژان مور عکسبردار سوئیسی، در این کتاب با سبکی خاص ـ در هم آمیختگی نوشتار و تصویر ـ کوشیده اند، تصویری واقعی از زندگی و آرمان های مردم فلسطین فراروی مخاطب قرار دهند.

نوشته های کتاب بدین ترتیب که ادوارد سعید با قلم خود و نگاهی نقادانه عملکرد رهبران فلسطینی و جهان عرب را بررسی و ارزیابی می کند و تصاویر ژان مور نیز سیاست های بین المللی و اهداف استعماری قدرت های بزرگ را به نقد می کشد و بدین سان حقایقی از زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم فلسطین منعکس می شود . کتاب از نخستین و معدود خود مردم نگاری های ترجمه شده به زبان فارسی است. نسبت سعید با رسانه عکاسی را باید عطف به آنچه که او بعدها در ابداع، خاطره و مکان می نویسد؛ فهم کرد. او هدف خودش از استفاده از عکس همراه با متون ضمیمه را شکستن طلسم افسانه فلسطین به منزله سرزمینی متروک و با مردمانی بی نام و نشان می داند . از این جهت می توان حدس زد که خصلت واقع نمایانه عکس ها در نمایاندن مردم فلسطین، مهمترین دلیل اتکای او به این رسانه است. از این را کیفیت اپیزودیک عکسها در کنار متنها همبستهای را می سازد که به شکلی انتقادی به روایت زندگی روزمره فلسطینیان می پردازد. کیفیتی که به واسطه همنشینی زبان و تصویر خصلتی را به کتاب اضافه می کند.

نویسنده، تجربه های فردی و مشاهدات شخصی را با رخدادهای اجتماعی و تحلیل مردم شناختی در می آمیزد. او با نمایش نمونه های فردی در متن روابط اجتماعی ـ تاریخی خاص، به آنها معنا و مفهومی فراتر از رخدادهای منفرد میرا بخشیده است. ادوارد سعید با پرداختن به جنبه های عینی زندگی فلسطینی ها موفق شده است نه تنها پیچیدگی زندگی آنان را نشان دهد، بلکه روند حرکت این تحولات را نیز بنمایاند. نوشته سعید دو هدف عمده دارد: نخست ارائه هویت فلسطینی ها به عنوان یک گروه انسانی که زندگی شان بسی پیچیده تر و متفاوت تر از تبلیغات سرسام آور است .دوم تاکید بر چند گونگی تجربه ها و هویت های فلسطینی. سعید همچنین در تحلیل خود از موقعیت زنان فلسطینی به نکات مهمی اشاره می کند .

* درباره نویسنده: ادوارد ودیع سعید (زاده ۱ نوامبر ۱۹۳۵ در اورشلیم، فلسطین تحت سرپرستی بریتانیا – درگذشته۲۵ سپتامبر ۲۰۰۳ در نیویورک) نظریه‌پرداز ادبی، منتقد فرهنگی و فعال سیاسی فلسطینی - آمریکایی است. وی در دانشگاه‌ های هاروارد و پرینستون درس خوانده بود و استاد زبان انگلیسی و ادبیات تطبیقی در دانشگاه کلمبیا بود. سعید به عنوان یکی از بنیان‌گذاران نظریه پسااستعمارگرایی شناخته می‌شود. سعید با کتاب مشهور شرق‌شناسی که در ۱۹۷۸ به چاپ رساند و نقدی در بازنمایی‌های فرهنگی شرق‌شناسی و چگونگی درک جهان غرب از شرق، شناخته شده‌است.

* دیگر آثار نویسنده: سه اثر مهم ادوارد سعید عبارتند از مسئله فلسطین، شرق‌شناسی و اسلام رسانه‌ها. از کتابهای ترجمه شده وی در فارسی به فهرست زیر می‌توان اشاره کرد:

شرق‌شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی

شرق‌شناسی ترجمه لطفعلی خنجی، انتشارات امیرکبیر(موجود در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان)

فراتر از واپسین آسمان: زندگیهای فلسطینی، ترجمه حامد شهیدیان، نشر هرمس

نقش روشنفکر، ترجمه حمید عضدانلو، نشر نی

بی در کجا، خاطرات ادوارد سعید، ترجمه علی اصغر بهرامی، نشر ویستار

اومانیسم و نقد دمکراتیک، ترجمه اکبر افسری، نشر کتاب روشن

فرهنگ و امپریالیسم، ترجمه اکبر افسری، انتشارات توس

فروید و غیر اروپایی‌ها، ترجمه نوید حمزوی، نشر نیماژ

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: فراتر از واپسین آسمان: زندگی مردم فلسطین

نویسنده: ادوارد سعید

ژان مور عکسبردار سوئیسی

مترجم: حامد شهیدیان

ناشر: انتشارات بعثت/ هرمس

تعداد صفحات: ۲۰۸ صفحه

* دیگر آثار عکاس: از این عکاس کتاب شیوه ی دیگری برای گفتن که با همکاری جان برجر و ترجمه  پریسا دمندان و سهیلا دمندان انجام شده را می توانید بخوانید.

* درباره مترجم: حامد شهیدیان، عضو دپارتمان جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی دانشگاه ایلینوی در اسپرینگفیلد است.

پنج شنبه ۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۳، هفته سی و دوم* مقاومت و پایداری

هرگز برده دشمنان خود نخواهیم شد

کتاب بررسی نمادپردازی مقاومت در شعر ابراهیم طوقان، توسط انتشارات آیین محمود و به قلم فریده اخوان پلنگ سرایی منتشر شده است. ابراهیم طوقان از شاعران برجسته دهه‌های بیستم و سی‌ام قرن بیستم میلادی است. در سال ۱۹۰۵ در خانواده‌ای دوستدار علم و ادب در نابلس به دنیا آمد.

اشعار میهنی ابراهیم طوقان در حقیقت سند زنده مراحل مبارزه ملت فلسطین است. شاعر از موضوعات سیاسی برای سرودن شعر استفاده می‌کند؛ در شعرش به بریتانیای کبیر حمله می‌کند، معاهده «بالفور» را ننگین می‌شمارد، فروشندگان و دلالان زمین را سرزنش می‌کند، به نظام رهبری سنتی نجبا حمله می‌برد، عدم وفاداری رهبران سیاسی به مردم را مورد نقد قرار می‌دهد و حتی به بی‌تفاوتی شاعران عرب زبان هم عصر خود در زمینه مسئله فلسطین می‌تازد و آنان را به هم صدایی و همراهی با مردم فلسطین دعوت می‌کند. خلاصه سخن این که تاریخ فلسطین در شعر ابراهیم طوقان جریان دارد و می‌توان با بررسی شعر این شاعر تاریخ فلسطین را بار دیگر مورد مطالعه قرار دارد.

* درباره ابراهیم طوقان:

ابراهیم طوقان (۱۹۰۵–۱۹۴۱) شاعر برجستهٔ فلسطینی در نیمهٔ اول سدهٔ بیستم میلادی بود. در دانشگاه آمریکایی بیروت درس خواند و در ادبیات عربی و انگلیسی سرآمد بود.

 

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: بررسی نمادپردازی مقاومت در شعر ابراهیم طوقان

نویسنده: فریده اخوان پلنگ

ناشر: انتشارات آیین محمود

تعداد صفحات: ۲۸۰ صفحه

پنج سال متولی گروه گفتگوهای ایستگاه رادیوی فلسطین بود. به بغداد به عنوان آموزگار منتقل شد اما در این سفر، بیماری استخوانی مانعش شد و به نابلس بازگشت. درمان را در بیمارستان فرانسوی قدس ادامه داد اما درگذشت. دیوان شعر او با تلاش خواهرش فدوی طوقان گردآوری شد. [۱] شعر «موطنی» وی یکی از اشعار تاثیر گذار در کشورهای عربی بود که اکنون سرود ملی کشور عراق شده است

* نمونه ای از اشعار ابراهیم طوقان:

میهن من، میهن من! درخشش و زیبایی، :سرافرازی و نیکی، در کوه و دشت توست! زندگی و رستگاری، شادکامی و امید، در عشق به توست! آیا روزی خواهد رسید که ببینم تو را در صلح و آسایش؟ و در رفاه و پیشرفت؟! آیا خواهم دید تو را، در اوج آسمان‌ها، آنقدر که به ستارگان برسی؟! میهن من، میهن من! فرزندان تو خستگی‌ناپذیرند، آرمانشان یا استقلال توست ویا اینکه بمیرند و زنده نباشند! ما شربت مرگ را خواهیم نوشید، اما هرگز برده دشمنان خود نخواهیم شد. ما به یقین نمی‌خواهیم، ذلت و خواری ابدی را و نه زندگی مالآمال از سیه‌روزی را ما چیزی را نمی‌خواهیم، جز اینکه عظمت و شکوهمان را بازگردانیم میهن من، میهن من! شمشیر و قلم نماد و مظهر ماست، و نه نزاع و اختلافات! افتخار و پیمان ما، و خدمتی که به انجام برسانیم ما را به تکاپو وامی‌دارد! افتخار ما دلیلی شرافتمندانه است و پرچمی برافراشته ای که تو همه نیکی هستی! بر بلندمرتبگی تو و چیرگی بر دشمنانت میهن من، میهن من!

درباره نویسنده:

فرهنگ موضوعی ضرب‌المثل‌ها (فارسی - عربی - انگلیسی) / مجموعه چکیده‌های برگزیده همایش ملی ادب مقاومت و هنر

چهارشنبه ۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۲، هفته سی و دوم* گفتگو

گفتن برای ماندن

به رغم گذشت سال ها از اشغال فلسطین، هنوز بسیاری، حتی نخبگان جهان نسبت به علل، عوامل و انگیزه های اشغال این سرزمین درک درستی ندارند و مسبب اصلی این مصیبت قرن را نمی شناسند. شکی نیست که عدم استقامت دولت های عرب وقت در برابر توطئه های غربی در فلسطین به همراه ظهور فرقه صهیونیست و سکنی گزیدن در سرزمین فلسطین یکی از عوامل اشغال این سرزمین اسلامی بوده است. مروری علمی و تاریخی بر رویدادهای پیش و پس از اشغال سرزمین فلسطین مصداقی محکم بر این مدعاست که حکومت انگلیس مسبب همه بدبختی های امروز فلسطینیان است. اما با گذشت سه دهه از ظهور جریان های اسلامی در درون خاک فلسطین، مبارزات ملت فلسطین به دستاوردهای زیادی رسیده است و هنوز هم با تمام توان مقاومت خود را اعلام می کنند.

با این حال خاطرات فلسطینیان سالخورده ای که هنگام اشغال سرزمین شان جوان بودند و به درستی آن روزها را به یاد دارند می تواند سودمند و پر از نکته باشد. کتاب حاضر مجموعه ای از مشاهدات زنان و مردان آواره فلسطینی درمورد نحوه اشغال سرزمین فلسطین و آوارگی صد ها هزار نفر است که توسط خبرنگاران خبرگزاری قدس (قدسنا) آقایان ناهض منصور و رشید شاهین به صورت گفت وگو در نوار غزه، کرانه باختری، اردن و سوریه و نیز برخی منابع معتبرتهیه شده است.

«تا فراموش نشوی» دربردارنده مصاحبه و گفت‏وگو با فرزندان فلسطین است؛ فرزندانی که اغلب آن‏ها در سال ۱۹۴۸ و در «روز نکبت» با خدعه، تزویر، ترور و ایجاد وحشت و ترفندهای گوناگون نظامی و سیاسی و ضعف و انفعال دولت‏ها و ارتش‏‌های عربی، از سرزمین آبا و اجدادی خود اخراج و آواره شدند و در نقاط مختلف داخل یا خارج فلسطین، اردوگاه‌‏نشین و جیره‏ خوار سازمان ملل گشته‏‌اند. مطالعه این کتاب شایعات ساخته و پرداخته سرویس ‏های صهیونیسم و نوکران آنان برای شبه ‏افکنی در اذهان مسلمانان را خنثی می‌‏کند. افزون بر این، این کتاب به بررسی شیوه‏‌ها و شگرد‏ها و اهداف اشغال، استثمار، قیمومیت، ماهیت مجامع بین المللی و... نیز می‌‏پردازد.

* همچنین کتاب های زیر با موضوع فلسطین در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است:

- کاپوچینو در رام اله: متن کوتاه شارون و مادر شوهرم/

- سرزمین مقدس از نگاه مسافران تاریخ/ - فلسطین از دیدگاه امام خمینی (س)/

- میرویم کمی هیزم جمع کنیم؟ بررسی کوتاهی از جنایات صهیونیستها در فلسطین اشغال شده و سرزمینهای عربی/

- سفر به ولایت عزرائیل/ - گنجینه های قدس/

- تاریخ ملل قدیم آسیای غربی، سومر، آکاد، بابل، آشور، هوری، متیانی آهاتی، کنعانی، فلسطین، سوریه، فنیقی، اسرائیل، بابل جدید، لیدی، از آغاز تا روی کار آمدن پارسه.

عنوان کتاب: تا فراموش نشوی: خاطرات رانده شدگان سرزمین فلسطین

گردآورنده: موسسه فرهنگی هنری خبرگزاری قدس

ناشر: انتشارات سروش

تعداد صفحات: ۱۸۴ صفحه

سه شنبه ۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۲۱، هفته سی و دوم* پژواک

حق دیرینه

خاورمیانه همواره یکی از پرمناقشه‌ترین و حساس‌ترین مناطق در دنیا شناخته می‌شود که در سراسر تاریخ محل تنازع انواع گروه‌های قومی و مذهبی بوده است. هرچند این منطقه در یک قرن اخیر جنگ‌های خونین و مرگبار بسیاری به خود دیده، با این حال همواره از آن به عنوان یکی از مراکز مهم تمدن جهانی یاد می‌شود. کشورهایی که در خاورمیانه قرار دارند، هر یک از تاریخ و فرهنگی جذاب، خاص و غنی برخوردارند و براساس اسناد و روایات تاریخی مهد تولد ادیان ابراهیمی نیز در این سرزمین‌ها بوده است.

از سوی دیگر به خاطر وجود منابع طبیعی بسیار و مراکز استراتژیک در خاورمیانه، کشورهای ابرقدرت دنیا همیشه به آتش این منازعات و اختلافات قومی و مذهبی دمیده‌اند و باعث به خاک و خون کشیده شدن بسیاری از انسان‌ها شده‌اند. مسئله فلسطین و اسرائیل نیز یکی از همین مناقشات مهم این منطقه است.

پس از جنگ جهانی دوم و نسل‌کشی یهودیان توسط نیروهای نازی، ایده‌ای توسط بزرگان یهود و کشورهای غربی مطرح شد که برای در امان ماندن قوم یهود باید به سرزمینی بازگشت که در اصل برای آن‌ها بوده و مسلمانان و مسیحیان هیچ حقی برای ماندن در آنجا را ندارند. البته روند مهاجرت گسترده یهودیان از سراسر جهان به خاک فلسطین به مرور سرعت گرفت اما پس از قطعنامه‌ای که در سال ۱۹۴۸ توسط انگلستان ثبت شد، کشور اسرائیل به رسمیت شناخته شد و همین امر آتش خشم اعراب را شعله‌ور کرد و از همان سال تا به الان جنگ‌های فراوانی میان اعراب فلسطینی و این رژیم نامشروع صورت گرفته است.کتاب «منازعه فلسطین و اسرائیل»، هفتاد و هشتمین عنوان از «مجموعه تاریخ جهان» است که انتشارات ققنوس چاپ می‌کند. نسخه اصلی این‌کتاب سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات لوسنت منتشر شده است. کتاب‌های «مجموعه تاریخ جهان» برای عرضه چشم اندازی گسترده و ژرف از سیر تاریخ منتشر می‌شوند. این‌مجموعه زمینه‌های فرهنگی رخدادهای تاریخی، اندیشه‌های سیاسی، فرهنگی و فلسفه‌های تاثیرگذار را در گذر تمدن بین‌النهرین، مصر باستان، یونان، روم، اروپای قرون وسطی و... معرفی می‌کند. کشور جعلی اسرائیل اولین‌بار در سال ۱۹۴۸ با حکمی اروپایی که توسط انگلستان صادر شد، شکل گرفت. فلسطینی‌ها که تا پیش از آن تحت استعمار انگلستان قرار داشتند، این‌حکم را مستبدانه و مغرضانه دانستند. به‌همین‌دلیل همیشه تشکیل اسرائیل را نامشروع و غیرقانونی دانسته‌اند. تشکیل اسرائیل از سال ۱۹۴۸ تا امروز، باعث شکل‌گیری مناقشات و جنگ‌های زیادی در خاورمیانه شده است. تقریبا هر روز رسانه‌های جهان خبرهایی از کشتارها یا مذاکرات مقامات اسرائیل و فلسطین منتشر می‌کنند اما برخی کارشناسان معتقدند دشمنی اسرائیلی‌ها با فلسطین، هیچ‌وقت به پایان نمی‌رسد؛ حداقل نه به‌ شیوه‌ای مسالمت‌آمیز. اسرائیلی‌ها پس از تشکیل دولت جعلی‌شان، به‌مرور بخش‌های زیادی از خاک فلسطین را اشغال کرده و به نام خود زدند که تا پیش از آن، برای آن‌ها نبود اما امروز جزو خاک اسرائیل قلمداد می‌شوند.

 * عناوین اصلی کتاب:

 پیشگفتار: حق دیرینه، ۱- سرزمین فراموش‌شده‌ای که کانون توجه می‌شود، ۲- نبرد ناممکن، ۳- در انتظار فرصت مناسب،‌ ۴- پای میز مذاکره، ۵- ورود به هزاره جدید، سخن پایانی: راه حل دو کشور؟ پس از این‌فصول هم «یادداشت‌ها»، «برای مطالعه بیشتر» و «نمایه»‌ درج شده‌اند.

* در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

در همان‌حال که اسرائیلی‌ها چاره‌اندیشی می‌کردند چه سیاستی در قبال کرانه باختری و غزه پیش بگیرند، درگیری‌های گاه و بیگاه بین اسرائیل و همسایگان عربش همچنان ادامه داشت؛ ارتش اسرائیل اغلب در امتداد مرزهای جدید در حال گشت‌زنی بود و رهبران عرب هم معمولا دسته‌های کوچکی از مبارزان را برای مواجهه با نیروهای اسرائیلی اعزام می‌کردند. ناصر از این‌وضعیت که شبه جزیره سینا و بخش اعظم کانال سوئز در اختیار اسرائیل بود بسیار خشمگین بود و همواره کنترل اسرائیل بر این مناطق را به چالش می‌کشید. در مارس ۱۹۶۹ او تهاجم کوبنده و برق‌آسایی را در مقیاس گسترده علیه مواضع اسرائیل در کانال شروع کرد. اسرائیل هم به تلافی نیروهای مصری را با حملات هوایی با سلاح‌های پیشرفته جدید آمریکایی یعنی فانتوم اف-۴ و اسکای‌هاوک اِی-۴ بمباران کرد. در طرف مقابل، مصر از مشاوران نظامی اتحاد شوروی استفاده می‌کرد که تکنولوژی رادار و موشک‌های زمین‌به‌هوا در اختیارشان می‌گذاشتند که به شکل موثری هواپیماهای اسرائیل را ساقط می‌کرد. این‌کشمکش‌ها تا بهار و تابستان بدون هیچ برنده مشخصی ادامه یافت. پیشقدم‌شدن آمریکا برای میانجیگری و پایان‌دادن به این‌درگیری‌ به نتیجه‌ای نرسید، چرا که اسرائیل نپذیرفت در ازای پیشنهاد صلح با مصر و اردن به مرزهای پیش از سال ۱۹۶۷ برگردد. در اوایل دهه ۱۹۷۰ نیروی هوایی اسرائیل شروع به بمباران حومه قاهره کرد و هزاران مصری را آواره ساخت. مذاکرات ادامه یافت، اما اسرائیل حملات هوایی خود را تا ماه اوت متوقف نکرد و همچنان سلطه‌اش را بر غزه و کرانه باختری حفظ کرد.

عنوان کتاب: منازعه فلسطین و اسرائیل

نویسنده: تمرا بی اور

مترجم: پریسا صیادی

گوینده: فرناز مرکباتی

ناشر کاغذی: ققنوس

ناشر صوتی: آوانامه

مدت: ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه

* در بخشی از کتاب صوتی منازعه فلسطین و اسرائیل می‌شنویم:

کشورهای عرب که در هدف نهایی‌شان که بیرون راندن یهودیان از فلسطین بود، شکست خورده بودند، فکر می‌کردند فرصت دیگری دست خواهد داد. بنابراین در انتظار آن فرصت مناسب ماندند. اما فلسطینیان نمی‌خواستند که دست روی دست بگذارند. آن‌ها به دنبال راهی برای مقابله با اشغال اسرائیل بودند و می‌دانستند اگر بخواهند بار دیگر سرزمینی از آن خود داشته باشند، باید خودشان دست به کار شوند و نمی‌توانند به امید کمک دیگران بمانند. در عوض آن‌ها نیازمند جنبشی عمومی با تکیه بر فلسطینیان معمولی بودند. آن‌ها آماده بودند در فرصتی به اسرائیل ضربه بزنند.

در دهه ۱۹۷۰ فلسطینیانی که در سرزمین‌های مورد اختلاف باقی مانده بودند، اغلب در اردوگاه‌های کثیف و شلوغ آوارگان زندگی می‌کردند. سازمان ملل این اردوگاه‌ها را در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ به صورت موقتی برپا کرده بود. این اردوگاه‌ها دهه‌ها بعد مسکن دائمی صدها تن از فلسطینیان فقیر شدند.

* درباره نویسنده:

او نویسنده‌ای آمریکایی‌ست که سال‌هاست به صورت تمام وقت در این حرفه فعالیت می‌کند و تاکنون بیش از ۴۰۰ کتاب آموزشی برای خوانندگان در هر رده سنی نوشته است. تمرا بی. اور همواره شیفته تاریخ بوده و به همین خاطر بسیاری از آثارش به این حوزه مربوط است. همچنین اورا توانسته برای نوشتن کتابی درمورد خشونت در مدارس، عنوان بهترین کتاب غیر داستانی کتابخانه عمومی نیویورک را از آن خود کند.

* دیگر آثار نویسنده: - انقلاب اطلاعات   * دیگر آثار مترجم: - ظهور داعش

یک شنبه ۴ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۱۹، هفته سی و دوم* نگاه

مصداق یک هنرمند متعهد

جاذبه شدیدی که در کاریکاتورهای "ناجی العلی" کاریکاتوریست فلسطینی وجود دارد در اعماق وجود مخاطب تاثیر می‌گذارد و چنان احساس و عاطفه او را برمی‌انگیزد که ناخودآگاه زبان به ستایش از شخصیت صاحب این آثار هنری می‌گشاید. پویایی، حیات و محتوای عمیق و جنبه‌های فنی در عین سادگی کارهای ناجی بر ارزش و اهمیت آن افزوده و موجب گردیده است که به رغم گذشت زمان هرگز به کهنگی نگراید و جاودانه بماند.

رمز این جاودانگی را هم‌چنین باید در شخصیت خود ناجی جست‌وجو کرد؛ ناجی مصداق یک هنرمند متعهد است و هر آن‌گاه که با تعهد درآمیزد جاودانه خواهد شد. از این رو کاریکاتورهای ناجی را باید به حق، هنر متعهد نامید. نوشتار حاضر نگاهی گذرا به زندگی و دیدگاه‌های ناجی العلی کاریکاتوریست مشهور جهان عرب و کندوکاو و نقدگونه‌ای است از آثار این هنرمند.

ماهر الیوسفی، نویسنده این کتاب، کوشیده است با استفاده از کاریکاتورهای ناجی العلی برخی از زوایای فکری و ابعاد شخصیتی وی را برای مخاطبان بازگو نماید. وی موضوعات متفاوت اعم از اجتماعی، سیاسی و هنری را مطرح ساخته و دیدگاه های ناجی درباره آن را با استناد به آثار هنری بر جای مانده از وی بیان داشته است.

ناجی مانند هر هنرمند موفقی از طریق هنر خویش، یعنی کاریکاتورهایش با مخاطبان خود سخن می گوید و می توان شخصیت وی را از لابه لای آثارش باز شناخت.

 

عنوان کتاب: تراژدی تلخ و کمدی شگفت:

 نقد و نظری بر زندگی و آثار ناجی‌العلی (کاریکاتوریست مشهور فلسطینی)

نویسنده: ماهر الیوسفی

مترجم: حجت رسولی

ناشر: سوره مهر

تعداد صفحات: ۱۰۴ صفحه

* درباره ناجی العلی:

ناجی العلی در سال ۱۹۳۸ در شمال فلسطین چشم به جهان گشود. در سال ۱۹۴۸ در پی هجوم صهیونیست ها به فلسطین در حالی که ۱۰ سال بیشتر نداشت از سرزمین خود رانده شد و همراه خانواده اش در اردوگاه عین الحلوه در جنوب لبنان اقامت گزید. وی در اواخر دهه ۵۰ به جنبش ناسیونالیست های عرب پیوست، در اوایل دهه ۶۰ توسط پلیس لبنان دستگیر و زندانی شد. نخستین کاریکاتورهای وی بر دیوار اردوگاه و مدتی که در زندان بود بر دیوارهای زندان نقش بست تا سرانجام هنگامی که غسان کنفانی از اردوگاه بازدید می کرد به توانایی و هنرمندی وی پی برد و از او خواست که در نشریه الحریه به فعالیت بپردازد. ناجی العلی سرانجام در سال ۱۹۷۸ ترور و در نزدیکی لندن و دور از وطنش فلسطین به خاک سپرده شد. بعد از مرگ ناجی طی سالهای ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۵ گزیده ای از مجموعه کاریکاتورهایش درسه مجلد منتشرشد، اتحادیه هنرمندان فلسطین در سوریه جایزه ای را با نام وی اختصاص داد و کاریکاتورهایش در بیشتر روزنامه های عربی منتشرشد.

* درباره مترجم:

وی استاد گروه زبان و ادبیات عرب دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی است. دکتر رسولی در سال ۱۳۵۷ در رشته ریاضی فیزیک از دبیرستان دکتر هوشیار تهران فارغ التحصیل شد و همان سال در رشته فیزیک در دانشگاه شهید بهشتی پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۶۵ در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شهید بهشتی فارغ التحصیل و در سال های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۴ در رشته زبان و ادبیات عربی در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. او به مدت ۲ سال در دانشگاه مطالعات بین‏المللی شانگ‎های چین تدریس کرده و راهنمایی پایان‏نامه‏ های دانشجویان را برعهده دارد.

* دیگر آثار مترجم:

۱. ترجمه:

- ملیت در جهان بی‏هویت (الوطنیه فی عالم بلا هویه). نویسنده حسین کامل بهاء‏الدین. تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

- ادبیات تطبیقی (الادب المقارن). نویسنده طه ندا. نشر آوام.

- روان‏شناسی سیاسی اسراییل، (سایکولوجیه السیاسیه الاسرائیلیه). نویسنده احمد النابلسی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

۲. تالیف:

- چین، زبان فارسی و ایران‏شناسی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

- اسطوره متن بینافرهنگی (شاهنامه فردوسی در جهان عرب). به کوشش بهمن نامور مطلق. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

* همچنین کتاب «کاریکاتورهای ناجی العلی» که مجموعه تعدادی از کاریکاتورهای این هنرمند است، در کتابخانه دانشگاه هنر اصفهان موجود است

شنبه ۳ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۱۸، هفته سی و دوم* روایت

ما ملتی هستیم که تسلیم نمی‌شویم

کتاب حاضر، مشتمل بر یک داستان بلند درباره مقاومت مردم «فسلطین» از نویسنده‌ای فلسطینی است. این رمان با هدف آشنا کردن مخاطب با تلاش‌ها و مبارزات مردم فلسطین در بازپس‌گیری سرزمین اشغال شده‌شان توسط صهیونیست‌ها و آرزوهای آن‌ها درباره داشتن میهنی آزاد و آباد تدوین شده است. نگارنده در این اثر، روایتگر زندگی چهار نسل از فلسطینیانی است که با تجاوز و اشغالگری اسرائیل رو به رو شده و سعی در جهاد و مبارزه در جهت آزادی میهن‌ خود دارند.

همچنین وی می‌کوشد، تلاش این مردم ستم‌دیده برای حفظ سنت‌ها، آرزوها، عشق و هویت‌شان را تشریح کرده و با استفاده از قالب داستان، حقایقی را در باب جنایات وحشیانة دولت اسرائیل و صهونیست‌ها بیان کند.

«صبح فلسطین» رمانی به قلم سوزان ابوالهواء، نویسنده فلسطینی است که در جنگ سال ۱۹۶۷ به همراه خانواده‌اش مهاجرت کرد و در کشورهای مختلفی چون کویت و اردن و ایالات متحده زندگی کرد. او پس از پایان تحصیلات به حرفه روزنامه‌نگاری روی آورد. این کتاب نخستین رمان نویسنده است که دغدغه‌های انسانی در روزهای سخت جنگ را به تصویر می‌کشد و مضامینی مانند عشق، ایمان، مقاومت و غرور را مطرح می‌کند. مترجم کتاب درباره اهمیت آن می‌گوید: صبح فلسطین درسال ۲۰۰۹ عنوان پرفروش‌ترین کتاب را در فرانسه از آن خود کرد و تا کنون به بیش از ۱۴ زبان ترجمه شده‌است. نسخه اصلی کتاب در سال ۲۰۰۶ در ایالات متحده منتشر شد.

 * در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

 بعد از جنگ ۱۹۶۷ نیز فقط من می‌دانستم که پدر هدی کشته شده است. هدی در حالی که با چشمانش به درون جمعیت خیره شده بود، سوال کرد: «برادرت در میان جمعیت است؟» «بله، فاروق چطور؟» «بله، اما برهنه» «یوسف هم برهنه است.» «برای چی برهنه؟» در جوابش گفتم: «احتمالا چون لباس‌هایشان را دزدیده‌اند». در میان جمعیت مادرم را در کنار همسایه‌مان ام عبدالله دیدم، ام عبدالله مادر سمیرا، فاروق و عبدالله بود و البته نزدیک‌ترین دوست مادرم که همسر خود را در جریان اشغال از دست داده بود، مدت زیادی بود که در کمپ همسایه بودیم، او و مادرم بسیاری از کارهای خود را با هم آن جام می‌دادند و اکنون نیز با هم منتظر فرزندانشان بودند. با انگشت به سمت مادرم اشاره کردم و گفتم: «مادرم آن جاست»، «می‌دانم روسری ابریشمی‌اش را بسته است»، «می‌دانم»، نمی‌دانم چرا دوست داشتم بر سر هدی فریاد بزنم، شاید از این که گاهی آنقدر سرد و بی‌اعتنا می‌شد حرصم می‌گرفت. بعد از لحظه‌ای هدی پرسید: «فاروق هم در بینشان است؟» جواب ندادم، در میان جمعیتی که نزدیک می‌شد، پدرم را نمی‌دیدم. «به نظرت او هم برهنه است؟» بعد در حالی که به پاها و بعد آسمان نگاه می‌کرد، پاسخ خود را داد «به هر حال فرقی نمی‌کند، همه‌شان برهنه هستند»

* درباره نویسنده:

والدین ابوالهوا ، اصالتا از اورشلیم بودند و از پناهندگان جنگ سال ۱۹۶۷ بودند. پدرش با ضرب و شتم اخراج شد ؛ مادرش که در آن زمان در آلمان تحصیل می کرد ، قادر به بازگشت نبود و آن دو قبل از عزیمت به کویت ، جایی که ابوالهوا در آن متولد شد ، در سال ۱۹۷۰ دوباره در اردن متحد شدند.

سوزان ابوالهوا نویسنده و فعال سیاسی فلسطینی است. او نویسنده رمان ، صبح ها در جِنین در سال ۲۰۱۰ می باشد و همچنین بنیانگذار یک سازمان غیر دولتی است. او هم اکنون در یاردلی ، پنسیلوانیا زندگی می کند. دومین رمان او با عنوان "آبی بین آسمان و آب" پیش از انتشار آن به ۱۹ زبان فروخته شد. این کتاب در انگلیس در تاریخ ۴ ژوئن ۲۰۱۵ و در ایالات متحده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۵ منتشر شد. پس از آن در سال ۲۰۱۳ ، ابوالهوا مجموعه ای از شعرها را با عنوان باد صدای من را شنید منشر کرد. او در طول زندگی اش موفق به کسب جوایز زیادی نیز شده است که از جمله آن ها: جایزه Leeway Foundation Edna Andrade برای داستان و خلاقیت غیر داستانی/ جایزه بهترین کتابها برای داستان های تاریخی/ جایزه کتاب فلسطین/ جایزه صندوق یادبود باربارا دمینگ.

* دیگر آثار نویسنده:

سوزان ابوالهوا کتاب های زیادی را به رشته تحریر درآورده است که از آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- آبی بین آسمان و آب - توهمات پراکنده - به دنبال فلسطین - زخم داوود (که این هم به فارسی ترجمه شده است. - این یک مرز نیست.

* با برخی از نگاه های نویسنده آشنا شویم:

- سرزمین مادری صرفاً جایی نیست که در آن زندگی می کنید. جایی است که در درون شما زندگی می‌کند. فلسطین سرزمین ساکن من است. اجزای وجود من را شکل می دهد که به وسیله تاریخ و نیاکانم ساخته شده اند. همچنین یک فضای اگزیستانسیالی آکنده از غم و اندوه که همه فلسطینی‌ها را در دردی مشترک به نام آوارگی، فقدان، اشغال، تبعید و ظلم به یکدیگر پیوند می‌دهد. برای من این ذاتی ترین چیزی است که می‌توان درباره‌اش نوشت.

- همانطور که ادبیات در مرکز بیان فرهنگی مردم در سراسر دنیا قرار دارد، برای مردم فلسطین هم چنین اتفاقی رخ داده است.

- به باور من اتهام ضدیت با یهود که به فلسطینی‌ها زده می‌شود عموماً برای خفه‌کردن صدای این مردم است. و به همین خاطر باور دارم کمپین‌های «بایکوت، سلب مالکیت و تحریم» که بر اساس قوانین بین‌المللی شکل می‌گیرند یک راه اساسی برای مقابله با این اتفاق است. بایکوت یک میراث شرافت‌مندانه و نجیب و راهی غیر خشونت آمیز برای مقاومت علیه ظلم اسرائیل است. وقتی می‌بینی که فلسطین و فلسطینی‌ها واقعاً از روی نقشه محو شده‌اند، هرچیزی که داشته‌اند گرفته شده است، حتی تاریخ آنها تحریف شده است و غذاها و لباس هایشان ادعا می‌شود که اسرائیلی هستند آیا راهی جز مبارزه فرهنگی باقی می‌ماند؟ آیا ادبیات ابزاری جز برای حرکت در این مسیر است؟

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: صبح فلسطین

نویسنده: سوزان ابوالهواء

مترجم: مرضیه خسروی

ناشر: نشر روزگار

تعداد صفحات: ۳۲۰ صفحه

- ما با درخواست از دنیا برای پیوستن به بایکوت مان، خواهان عزت مان هستیم. ما نه می خواهیم مردم را به دریا بریزیم و نه آنها را بکشیم. «بایکوت، سلب مالکیت و تحریم» می‌خواهد که فلسطینی ها بتوانند از همان حقوق و عزتی برای زندگی در سرزمین مادری شان برخوردار باشند که همه خارجی‌هایی که به کشور ما می‌آیند و زندگی می‌کنند، آن را دارا هستند. این تقاضا را نمی‌توان به چالش کشید. این یک تقاضای اخلاقی بر مبنای حقوق بین المللی است و بر اساس همه مبانی حقوق و عزت بشری شکل گرفته است. از این رو آخرین ملجا منتقدان فریاد «ضد یهودیت!» سر دادن است. با گفتن این کلمه همه منازعات دیگر را می‌توانی فراموش کنی.

- یکی از مهمترین عواملی که اسرائیل را قادر کرد که جامعه فلسطین را نابود کند و سرزمین ما را به استعمار بگیرد، توانایی آنها در کنترل روایت است. برای تقریباً هفت دهه، داستان تغییر مکان فلسطینی ها، سلب مالکیت، فسخ قرار داد و ظلم و ستم، زیر نقاب تفسیر اسرائیلی قرار گرفته است و توسط استدلال استعماری نژادپرستانه از حقوق، برتری قومی دینی و نفع الهی، تحریف شده است. اما از آنجایی که بسیاری از مردم جامعه ما در تبعید زندگی می‌کنند، نسل‌های جدیدی در کشورهای میزبان بزرگ شده‌اند، به زبان‌های متفاوتی صحبت می‌کنند و همین ما را قادر می‌کند تا از خودمان به زبان‌هایی که در جاهای مختلف دنیا وجود دارد، صحبت کنیم. برای مثال خوانندگان فرانسوی، انگلیسی یا ماندارین مجبور نیستند منتظر ترجمه رمان‌های عربی بمانند تا صدای ما را از طریق ادبیات بشنوند. آنها با ابزارهای تازه‌ای به آرمان خود بازخواهند گشت.

- واقعیت این است که اسرائیل ۱.۶ میلیون انسان را تحت محاصره فلج کننده اقتصادی، روانی و نظامی قرار داده است اما هیچ کدام از اینها تجاوز محسوب نمی‌شود. هر کاری که یک فرد تحت اشغال انجام می‌دهد، پاسخی است به اشغال، اما هیچ وقت در رسانه ها این طور نشان داده نشده است.

- علی رغم این روزهای تیره و تار، من امیدوار می‌مانم. ما بارها و بارها ثابت کرده‌ایم که ما ملتی هستیم که تسلیم نمی‌شویم. نسل جدید با شور و هیجان تازه‌ای بر می‌خیزد و هرچند ممکن است این طور به نظر برسد که اسرائیل قدرتمند تر از آن است که شکست بخورد، اما تاریخ چیز دیگری می گوید. سرزمین ما فاتحان زیادی در طی قرن ها داشته است. همه آنها در نهایت شکست خوردند و بی عدالتی برای همیشه حاکم نخواهد ماند. 

* درباره مترجم:

مرضیه خسروی متولد سال ۱۳۶۲ و تحصیل کرده حقوق در مقطع کارشناسی ارشد است. از او در ۶ سال اخیر کتاب‌های بسیار زیادی منتشر شده است و احتمالا خسروی پرکارترین مترجم چند دهه اخیر ادبیات ایران است. مرضیه خسروی درباره‌ روی آوردنش به حرفه‌ی مترجمی چنین می‌گوید: از سال ۸۹ و پس از بازگشت به ایران ابتدا به پیشنهاد یکی از دوستان کار ترجمه را هم به دلیل عشق و علاقه‌ای که به ادبیات و هم تسلطی که به زبان و ادبیات ترکی استانبولی و انگلیسی داشتم در پیش گرفتم و رفته‌رفته کار برایم جدی‌تر شد تا جایی که تمام وقتم را در سال‌های اخیر به خودش اختصاص داده و باقی فعالیت‌هایم را به حاشیه رانده است. البته پیشنهاد می‌کنم خیلی روی حرفه‌ بودن کار ترجمه‌ آزاد تاکید نکنید چرا که با وجود درآمدهای هر از گاهی آن و اینکه نیاز به فعالیت مستمر و تخصص دارد اما دست‌ کم در ایران نمی‌شود به عنوان محل تامین معاش به آن نگاه کرد.

* دیگر آثار مترجم:

- شرلی و  جین ایر اثر شارلوت برونته - خانه خاموش اثر اورهان پاموک - رانده شده اثر ساموئل بکت - به خدای ناشناخته اثر جان اشتاین بک - جزیره محکومان اثر فرانتس کافکا - هوو از ویلیام ترور - پرده جهنم از ریونوسوکه آکوتاگاوا - عطر گل‌های داوودی از دی.اچ.لارنس.

جمعه ۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱* شماره ۲۱۷، هفته سی و یکم* زندگی

پای نشاط

شادی و شادی گرایی همواره مورد توجه نویسندگان و شاعران این کهن مرز و بوم بوده است. از میان بزرگان ادب پارسی، سعدی از جمله کسانی است که به این موضوع توجه داشته. در این کتاب نویسنده تلاش کرده در آغاز مفهوم شادی و پیشینه شادی گرایی در ایران باستان را مورد بررسی قرار دهد و در ادامه به نمونه هایی از شادی گرایی در آثار شاعران پیش از سعدی و سپس به بنیاد و جلوه های شادی در آثار سعدی، طنز و مطایبه، موسیقی کلام و... پرداخته است. در بخش بررسی جلوه و مصادیق شادی در آثار سعدی ۲۲ مورد را نویسنده جستجو کرده است.

برگزاری جشن‌ها و آیین‌های شادی‌گرا یکی از ویژگی‌های فرهنگی جامعه دیرسال این کهن مرز و بوم است.

پژوهش‌های مردم‌شناسی نشان می‌دهد که اقوام ایرانی حداقل از زمان شکل‌گیری تمدن آریایی و پس از آن در زمان زرتشت و حتی بعد از اسلام به شادی توجه داشتند. وجود جشن‌های ایرانی و اسلامی هرکدام نشان از شادی‌گرا بودن فرهنگ ایرانی دارد. بررسی آیین و رسوم ایرانی، به ویژه وجود جشن‌های روزانه، ماهانه و فصلی نشان می‌دهد که در سرزمین پارسیان چه اندازه به شادی و شادمانی چشم داشته‌اند و اینگونه است که در کتیبه‌های دوران هخامنشی همچون کتیبۀ داریوش در تخت جمشید می‌خوانیم: «اورمزد خدای بزرگ که برای بشر شادی را آفرید».

ناگفته نماند برگزاری تمامی جشن‌ها و آیین‌های شادی‌گرا بن‌مایه دینی داشته و در تمامی این جشن‌ها ستایش از پروردگار نخست مسئله‌ای بوده که بدان توجه می‌شد؛ چنان‌که واژه جشن به معنای ستایش است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

نظر به اینکه ایرانیان اقوامی شادی‌گرا بودند و همواره در زندگی‌شان شور و نشاط و شادمانی بسیار پررنگ جلوه می‌کرد، بی‌گمان چنین اندیشه ارجمندی که از نیاکان‌مان به تسل بعدی به میراث رسیده، در آثار اصحاب قلم و اندیشه نیز راه یافته است. هیچ اثری از سخنوران و پارسی‌سرایان این کهن‌بوم نمی‌توان سراغ گرفت که رنگ و بوی شادی و شادمانی در آن جلوه‌ای ویژه نداشته باشد. سعدی یکی از این بزرگان این دیار است که در تمامی آثارش شور و شادی موج می‌زند. خود این پارسی‌سرا در واپسین اوراق گلستانش می‌انگارد: «غالب گفتار سعدی طرب‌انگیز است و طیبت‌آمیز و کوته‌نظران را بدین علت زبان طعن دراز گردد که مغز دماغ بیهوده بردن و دود چراغ بی‌فایده خوردن کار خردمندان نیست».

آثار گرانسنگ این پادشاه سخن در ذهن و زبان همگان خوش می‌نشیند، چون در بوستانش باورمند است که «جهان پر سماع است و مستی و شور» و بنابراین در بسیاری از سروده‌های این شاعر شورافکن و شورانگیز، شادی موج می‌زند و خواننده را به زیستن و آینده خوش‌بین و امیدوار می‌نماید.

شورآفرینی سخن زارآلود سعدی از چند نظرگاه قابل بررسی و کندوکاو است. نخست اینکه وضعیت اجتماعی و سیاسی آن روزگار و حتی منزلت اجتماعی خود سعدی فراوان نقش داشت در شادی‌گرا بودن آثارش و دیگر اینکه موسیقی کلام سعدی و اوزانی که سعدی در سرودن شعرهایش از آنها بهره برده و قافیه‌هایی که سود جسته است و حتی موسیقی درونی و معنوی کلام سعدی شیرین‌سخن، گسترش‌دهنده شادی‌آفرینی در شعرهایش می‌باشد و سوم اینکه در حوزه واژگان از واژگانی بهره برده است که این واژگان از منظر معناشناختی شادمانی در آنها موج می‌زند.

نویسنده در این کتاب در حوزه واژه‌شناسی به شرح واژگان شادی‌آفرین بپردازد و پس از آن از میان نمونه‌های فراوانی که سعدی از آنها سود جسته است، برخی را ذکر نماید تا نمایانده شود این شاعر دوره ادبیات درون‌گرا تا چه اندازه به شادی و شادمانی به عنوان یکی از میراث‌های ارجمند ایران کهن که از روزگاران گذشته و از ایرانیان نژاده آریایی به عصر سعدی رسیده، پایبند بوده و این گونه است که می‌سراید:

درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند / جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند

شناسنامه کتاب:

عنوان کتاب: شادی گرایی در آثار سعدی

نویسنده: منوچهر علی پور

ناشر: تیرگان

تعداد صفحات: ۱۷۶صفحه

بساط سبزه لگدکوب شد به پای نشاط / ز بس که عارف و عامی به رقص برخاستند.

* فهرست مطالب کتاب: پیش‌آورد / پارۀ نخست: شادی و پیشینۀ شادی‌گرایی در ایران باستان و گونه‌های آن / مفهوم شادی / پیشینۀ شادی‌گرایی در ایران باستان / گونه‌های شادی‌گرایی در ایران باستان / پارۀ دوم: مروری بر گونه‌های شادی‌گرایی در شعر شاعران دورۀ آغازین / پارۀ سوم: جلوه‌های شادی‌گرایی در آثار سعدی.