نشست تخصصی «کمرزرین: از تخریب تا موزه باز شهری (شناخت، حفاظت، مرمت و ساماندهی)» روز سه‌شنبه 14 اسفند 1403 با حضور جمعی از پژوهشگران، اساتید و دانشجویان در دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد. در این نشست، ابعاد مختلف پروژه مرمت و احیای گذر کمرزرین، یکی از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین معابر شهر اصفهان، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.گذر کمرزرین، به عنوان یکی از محورهای اصلی و تاریخی شهر اصفهان، که قدمت آن به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، در طول تاریخ شاهد تحولات و رویدادهای بسیاری بوده و آثار و بقایای ارزشمندی از دوره‌های مختلف تاریخی در آن به جا مانده است.
در این نشست به نقش محوری دانشگاه هنر اصفهان در این پروژه پرداخته شد. دانشگاه هنر اصفهان به دلیل دارا بودن تخصص‌های مرتبط در حوزه‌های باستان‌شناسی، مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، و همچنین اشیاء فرهنگی و تاریخی، به عنوان یک نهاد علمی و پژوهشی، نقش کلیدی در این پروژه ایفا می‌کند. این دانشگاه با بهره‌گیری از توانمندی‌های علمی و پژوهشی خود، درحوزه شناخت، مستندسازی، حفاظت و مرمت آثار تاریخی موجود در گذر کمرزرین نقش ایفا می‌کند. از سوی دیگرسازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به عنوان بازوی اجرایی شهرداری در حوزه مرمت و احیای بافت‌های تاریخی، و همچنین کارفرمای پروژه های تحقیقاتی مرتبط با این مکان تاریخی، نقش مهمی در اجرای عملیات مرمتی و ساماندهی گذر کمرزرین ایفا می‌کند.
هدف از اجرای پروژه مرمت و احیای کمرزرین، کمک تبدیل این گذر به یک موزه باز شهری است تا ضمن حفظ و مرمت آثار تاریخی، امکان بازدید و بهره‌مندی عموم مردم و گردشگران از این میراث ارزشمند فراهم شود. همچنین، این پروژه می‌تواند به عنوان الگویی برای حفاظت و احیای سایر بافت‌های تاریخی در شهرهای ایران مطرح شود.
در ابتدای جلسه آقای دکتر علیرضا خواجه احمدعطاری در در نشست تخصصی کمرزرین، از تخریب تا موزه باز شهری بیان کرد: یکی از دستاوردهای دانشگاه هنر اصفهان در طول چهل و اندی سال گذشته این بوده که این دانشگاه در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه آثار تاریخی و باستان شناسی توانسته حرفی برای گفتن داشته باشد، دانشگاه هنر اصفهان در سطح شهر در حوزه های معماری، شهرسازی، باستان شناسی، مرمت آثار تاریخی و رشته های دیگری بسیار فعال بوده اس.
همچنین خانم دکتر نیلوفر ملک، معاون پژوهشو فناوری دانشگاه هنر اصفهان و مدیر علمی نشست با برشمردن تاثیرات علمی و اجتماعی اقدامات اساتید دانشگاه در پروژه کمر زرین، تعاملاتی از این دست را زمینه ساز ایفای نقش بهتر دانشگاه هنر اصفهان در نقش یک دانشگاه نسل سوم، و همچنین کمک به گذار به نسل چهارم دانشگاه ها اعلام نمود.

دکترعلی شجاعی اصفهانی، عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان، و مسوول بخش باستان شناسی و حفاری پروژه در این نشست به بررسی روند کاوش، چالش‌ها و اهمیت پروژه گذر کمرزرین پرداخت و افزود: «از ابتدای فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی، دانشگاه هنر اصفهان به‌عنوان محور اصلی در فرآیند تحقیق و مرمت گذر کمرزرین حضور داشته و همچنان در بخش کارشناسی و مشاوره، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این همکاری نشان‌دهنده قابلیت‌های بالای دانشگاه در حل مسائل شهری اصفهان بر اساس استانداردهای علمی است.» او در بخش دیگری از صحبت‌های خود افزود: «این پروژه نه تنها در شهر اصفهان بلکه در سطح ملی به‌عنوان الگویی از تعامل سازنده بین نهادهای مختلف مطرح شده است و انتشار نتایج آن در آینده می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در مطالعات بین‌المللی داشته باشد.»
دکتر عیسی اسفنجاری، عضو هیئت علمی گروه مرمت و احیای بناها و بافت تاریخی دانشگاه هنر اصفهان، و مسوول حوزه مرمت بنای پروژه، با اشاره به اهمیت پروژه مرمت به ویژه در حفظ ساختار سلجوقی این گذر، اظهار داشت: «به عنوان مثال، ساختارهایی از دوره سلجوقی در زیر این گذر وجود دارند که متأسفانه تخریب شده‌اند. این مسأله، قطعاً یکی از چالش‌های بزرگ در حفظ این گذر است.» او همچنین افزود: «این موزه باز شهری می‌تواند به عنوان یک محور تاریخی و فرهنگی اصفهان، از میدان نقش جهان تا جلفا را به هم متصل کند و روایت‌های مختلف تاریخی را به نمایش بگذارد.»
در ادامه دکتر امیرحسین کریمی، عضو هیئت علمی گروه مرمت اشیا فرهنگی و تاریخی دانشگاه هنر اصفهان، و مسوول بخش حافظت و مرمت آثار پروژه، در این نشست به تبیین پروژه های مرمتی انجام شده در محوطه کمرزرین پرداخت و به چالش ها و مراحل مختلف این پروژه اشاره کرد. او تأکید کرد که برای حفاظت از این میراث گرانبها، مشارکت عمومی و آموزش در زمینه حفاظت از میراث فرهنگی ضروری است.
دکتر رامین مدنی، عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه هنر اصفهان و مسوول بخش طراحی معماری پروژه، با تأکید بر اهمیت توجه به لایه‌های تاریخی پیش از اسلام در اصفهان، اظهار داشت: «ما باید به لایه‌های تاریخی زیرین شهر اصفهان، به ویژه آثار و بقایای دوران پیش از اسلام، توجه بیشتری داشته باشیم. این لایه‌ها، بخش مهمی از هویت تاریخی شهر را تشکیل می‌دهند و باید به دقت مورد مطالعه و حفاظت قرار گیرند.» ایشان همچنین اضافه کردند: «پروژه کمرزرین، فرصتی مناسب برای شناخت و معرفی این لایه‌های پنهان به عموم مردم است.»
مهندس ایزدخواستی - مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان- در بخشی از این رویداد گفت: «سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، در کنار دانشگاه هنر اصفهان و سایر نهادهای ذیربط، تمام تلاش خود را برای احیای این میراث ارزشمند به کار خواهد بست. هدف ما، تبدیل گذر کمرزرین به یک فضای فرهنگی و گردشگری پویا و جذاب است که ضمن حفظ اصالت تاریخی، امکان بهره‌مندی عموم مردم از این میراث گرانبها را فراهم کند. این پروژه، علاوه بر ارزش تاریخی و فرهنگی، می‌تواند به عنوان یک محرک اقتصادی برای منطقه عمل کند و زمینه را برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و رونق کسب و کارهای محلی فراهم سازد. همچنین، ما به دنبال ایجاد فضایی هستیم که نه تنها برای گردشگران، بلکه برای ساکنان محلی نیز جذاب و دلپذیر باشد و بتوانند از آن به عنوان یک فضای عمومی برای گذران اوقات فراغت و تعاملات اجتماعی استفاده کنند.»
نظرات کارشناسان
کارشناسان و پژوهشگران حاضر در این نشست، بر اهمیت توجه به جنبه‌های مختلف تاریخی، فرهنگی، باستان‌شناسی و شهری در پروژه مرمت و احیای کمرزرین تأکید کردند. آن‌ها همچنین، بر ضرورت همکاری و تعامل بین دستگاه‌های مختلف اجرایی، پژوهشی و آموزشی برای موفقیت این پروژه تأکید کردند.
تبدیل کمرزرین به موزه باز شهری
تبدیل گذر کمرزرین به یک موزه باز شهری، می‌تواند فرصتی بی‌نظیر برای تلفیق تاریخ و زندگی روزمره در شهر اصفهان فراهم کند. این پروژه، می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم، نقش مؤثری در توسعه فرهنگی و اقتصادی شهر ایفا کند.
نکات مهم مطرح شده در نشست
لزوم توجه به لایه‌های تاریخی پیش از اسلام در اصفهان
ضرورت مستندسازی دقیق و جامع آثار تاریخی موجود
اهمیت مشارکت مردمی در حفاظت و احیای کمرزرین
لزوم توجه به طراحی فضاهای شهری با رویکرد حفظ اصالت تاریخی
امید است با اجرای موفق پروژه مرمت و احیای کمرزرین، شاهد احیای یکی از ارزشمندترین میراث‌های تاریخی و فرهنگی شهر اصفهان باشیم.