نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان

دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر اصفهان همزمان با جشنواره فیلم کودک ونوجوان برگزار کرد:

نخستین همایش «مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان» با حضور استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان این حوزه برگزار شد. در این رویداد علمی، مقالات و سخنرانی‌هایی با محوریت «هویت، فرهنگ و بازنمایی در پویانمایی» ارائه شد.

خلاصه ای از مقالات و سخنرانی‌های همایش:

بهارک شاهرخی

عنوان پژوهش: پژوهش در مورد قابلیت انیمیشن در بازنمایی اشعار حماسی راجی کرمانی با تأکید بر نظریه ونز

بهارک شاهرخی در این پژوهش به بررسی قابلیت‌های انیمیشن در بازنمایی اشعار حماسی راجی کرمانی با تأکید بر نظریه‌ی پل ونز پرداختند.
در این پژوهش، تأکید شد که اشعار راجی کرمانی با وجود گذشت قرن‌ها، همچنان بر طنز عاشقانه و حماسه تأکید دارند و تأثیرپذیری آن‌ها از شاهنامه‌ی فردوسی چشمگیر است.

به گفته‌ی پل ونز، انیمیشن و خیال به‌دلیل انعطاف در بیان و عبور از محدودیت‌های فیزیکی، ابزاری کارآمد برای بیان شاعرانه و خلاقانه به شمار می‌رود. پژوهشگران بیان کردند که انیمیشن فراتر از بازنمایی صرف عمل می‌کند و با استفاده از تشبیه‌ها و استعاره‌ها، در پیوند با سنت ملی ایران، به خلق آثاری شاعرانه و خیال‌انگیز می‌پردازد.

در ادامه، به جنبه‌ی حماسی آثار و تصویری‌سازی آن در انیمیشن‌ها و اقتباس‌های مرتبط اشاره شد و در پایان نیز به تأثیر استعاره، تشبیه و عناصر حماسی در انیمیشن پرداخته شد.

زهرا کیانی

عنوان پژوهش: بازنمایی فرهنگ عامه در آثار مهین جواهریان

زهرا کیانی در ارائه‌ی خود با محوریت «بازنمایی فرهنگ عامه در آثار مهین جواهریان» ابتدا به تعریف ادبیات فولکلور پرداخت و سپس دیدگاه استوارت هال و نظریه‌ی بازنمایی او را تشریح کرد.

در ادامه، وی به تحلیل و بررسی انیمیشن‌های مهین جواهریان پرداخت و نشان داد که میان فرهنگ جامعه و آثار او رابطه‌ای تنگاتنگ و وابستگی متقابل وجود دارد.
کیانی در بخش پایانی تأکید کرد که آثار جواهریان پیوندی میان گذشته و آینده فرهنگی جامعه برقرار کرده‌اند که نقشی انکارناپذیر در تداوم فرهنگ عامه ایفا می‌کند.

حسین فیاض‌منش

عنوان سخنرانی: چرا پویانمایی در ساختار هویت اهمیت دارد؟
آقای حسین فیاض‌منش، مشاور روان‌شناسی، در سخنرانی خود با طرح پرسش «چرا پویانمایی در ساختار هویت اهمیت دارد؟» به بررسی شخصیت‌های پویانمایی به‌مثابه‌ی معلمان هویت پرداخت.
وی به تحلیل شکل‌گیری هویت فردی از خلال قهرمانان دیجیتال اشاره کرد و بر وضعیت هویت در انیمیشن تأکید ویژه‌ای داشت.
فیاض‌منش توضیح داد که ارتباط شبه‌اجتماعی، رابطه‌ای یک‌سویه اما عمیق میان مخاطبان و کاراکترهای رسانه‌ای است که در جوامع غربی به‌خوبی شکل گرفته است. او تصریح کرد که انیمیشن صرفاً سرگرمی نیست، بلکه ابزاری برای شناخت و درک صحیح توسط بیننده محسوب می‌شود.
در بخش پایانی، وی با تکیه بر پردازش نظری در روان‌شناسی، چارچوبی تحلیلی بر پایه‌ی کدگذاری ابعاد هویتی ارائه کرد و به اهمیت تحلیل روان‌شناختی شخصیت‌های انیمیشنی اشاره نمود.
فاطمه صنعتیان
عنوان پژوهش: شناسایی ساختار هویت ملی در عصر دیجیتال
فاطمه صنعتیان در پژوهش خود با عنوان «شناسایی ساختار هویت ملی در عصر دیجیتال» رویکردی داده‌محور را در پیش گرفت و به درک عمیق از پیچیدگی هویت ملی در عصر دیجیتال پرداخت.
وی به بررسی هویت در عرصه‌ی دیجیتال و ارتباط آن با انیمیشن پرداخت و بر لزوم بازنگری و تحلیل عناصر تشکیل‌دهنده‌ی هویت جمعی یک ملت در بستری که تحت تأثیر فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی قرار دارد، تأکید کرد.
این پژوهش با تأکید بر اهمیت شناخت دوباره‌ی مؤلفه‌های فرهنگی و ملی در جهان دیجیتال، نقش انیمیشن را در بازتاب و بازآفرینی هویت ملی مورد توجه قرار داد.

وضعیت و آینده‌ی رشته‌ی انیمیشن
سخنرانان: دکتر علیرضا گلپایگانی و دکتر شاه‌کرمی

در ادامه نخستین روز از نخستین همایش «مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان» دکتر علیرضا گلپایگانی عضو هیئت علمی گروه انیمیشن دانشگاه هنر تهران و دکتر شاه‌کرمی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به بررسی تخصصی موضوع «وضعیت و آینده‌ی رشته‌ی انیمیشن» پرداختند. این بخش به مباحثی از جمله ماهیت و اهمیت این رشته، وضعیت اشتغال و آموزش، و نیز رویکرد فرهنگی و هویتی در حوزه‌ی پویانمایی اختصاص داشت.
ماهیت و اهمیت رشته‌ی انیمیشن
در آغاز، سخنرانان بر اهمیت و کاربرد گسترده‌ی رشته‌ی انیمیشن تأکید کردند.
به گفته‌ی آنان، انیمیشن رشته‌ای چندوجهی و میان‌رشته‌ای است که ارتباطی مستقیم با زندگی روزمره و عرصه‌های گوناگون فرهنگی، هنری و فناوری دارد.

از منظر هنری، انیمیشن بخشی از مجموعه‌ی سینما به‌شمار می‌آید و به‌عنوان پرمخاطب‌ترین گونه‌ی هنری و رسانه‌ای جایگاهی ویژه در میان شاخه‌های مختلف هنر دارد.
مقایسه با سایر رشته‌ها و وضعیت اشتغال
در ادامه، به تفاوت‌های ساختاری و شغلی رشته‌ی انیمیشن در مقایسه با رشته‌های دانشگاهی دیگر همچون ریاضی، علوم پایه و تاریخ اشاره شد.
به باور سخنرانان، این رشته از قید و بندهای ساختار استخدامی سنتی رهاست و به نظام اداری متمرکز وابسته نیست؛ ازاین‌رو، فرصت‌های شغلی آن بیش از هر چیز بر پایه‌ی توان فردی، خلاقیت و فعالیت آزاد حرفه‌ای شکل می‌گیرد.
در بخش دیگری از گفت‌وگو، تفاوت بازار کار ایران و خارج از کشور بررسی شد.
در کشورهای دیگر، اقتصاد پاسخگو است و برای فعالان حوزه‌ی انیمیشن فرصت‌های شغلی، همکاری و درآمدزایی متنوعی فراهم است. در مقابل، در ایران تنها تعداد محدودی از شرکت‌ها و استودیوهای تولیدی قادر به جذب متخصصان این رشته هستند؛ موضوعی که به محدودیت اشتغال در این حوزه انجامیده است.
سخنرانان این وضعیت را با عبارت طنزآمیز «همه‌جا خوبه، ما بدیم» توصیف کردند و تأکید نمودند که با وجود این محدودیت‌ها، امید به آینده همچنان وجود دارد. به گفته‌ی آنان، تشکیل و تقویت هسته‌های تولید مستقل در داخل کشور می‌تواند مسیر رشد و خودکفایی این رشته را هموار سازد.
همچنین اشاره شد که افزایش آموزش و اشتغال در این حوزه، تابعی از تقاضای واقعی بازار است؛ همان‌گونه که رشد کلاس‌های کنکور و گسترش برخی رشته‌ها ناشی از نیاز جامعه و شرکت‌های تولیدی بوده است.
آموزش و روش یادگیری در انیمیشن
در بخش آموزش، سخنرانان بر ضرورت یادگیری مستمر و خودآموزی هنرجویان تأکید کردند.
به گفته‌ی آنان، حتی در فضای آموزشی دانشگاه نیز دانشجوی انیمیشن باید هر روز با تمرین، مطالعه و تجربه‌ی شخصی نسبت به گذشته پیشرفت کند.
از دید آنان، بهترین آموزش زمانی رخ می‌دهد که دانشجو از استاد خود فراتر رود و بتواند مرزهای دانش و مهارت را گسترش دهد.
همچنین هشدار داده شد که هنرجویان نباید کار خود را با دیگران مقایسه کنند؛ زیرا این مقایسه می‌تواند به دلسردی و توقف در مسیر رشد منجر شود. معیار واقعی پیشرفت، میزان تلاش و خلاقیت شخصی هر فرد است.

رویکرد فرهنگی و هویت در انیمیشن

در ادامه، سخنرانان به بررسی ابعاد فرهنگی و هویتی در تولیدات انیمیشنی پرداختند.
به باور آنان، یکی از چالش‌های جدی این حوزه، تأثیر فرهنگ‌های بیگانه و هجوم فرهنگی در تولیدات رسانه‌ای است.

در پاسخ به این مسئله، تأکید شد که اگر هنرمندان ایرانی قصد دارند در عرصه‌ی جهانی شاخص و موفق باشند، باید هرچه بیشتر «ایرانی‌تر» کار کنند. تقلید صرف از آثار خارجی نه‌تنها موجب پیشرفت نمی‌شود، بلکه نتیجه‌ای جز درجازدن و شکست هنری نخواهد داشت.

موفق‌ترین هنرمندان کسانی‌اند که به ریشه‌ها، زبان و فرهنگ ملی خود وفادار مانده‌اند و بر همان پایه توانسته‌اند در سطح جهانی بدرخشند.

در بخش پایانی، توصیه شد که در روند تولید آثار بزرگ انیمیشنی، باید پروژه‌ها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرد و با تیم‌سازی و تقسیم وظایف دقیق به اجرای مؤثرتر و حرفه‌ای‌تر پروژه دست یافت.